Gdańsk - dziś

Kto szuka zawsze i we wszystkim Jezusa,.....Sługa Boża Aniela Róża Godecka

,,Kto szuka zawsze i we wszystkim Jezusa,

 ten buduje gmach własnej świętości

na jednym mocnym fundamencie i nie zachwieje się,

 ale wytrwa do końca”

Sługa Boża Aniela Róża Godecka

NA SZLAKU POMORSKIM –GDAŃSKIE KOŚCIOŁY BAZYLIKA MARIACKA

NA SZLAKU POMORSKIM –GDAŃSKIE KOŚCIOŁY BAZYLIKA MARIACKA

Co wyróżnia Gdańsk?(zobacz też)

 Zatrzymując się na szlaku Pomorskim[1] w Gdańsku [2] to turyści zawsze kierują na starówkę. W bliskości starówki położony jest na placu między ulicami Piwną i Chlebnicką, a Świętym Duchem znajduje się wysoki budynek, jest to bazylika Mariacka [3] pod wezwanie Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W latach 1572-1945 [4] pełniła funkcje kościoła katolickiego i ewangelickiego. Potężny budynek zbudowany z cegły jest trzecim kościołem w świecie pod względem objętości. 

Ta ciekawa sylwetka wyróżnia się, tworząc dominująca panoramę Gdańska. Historia świątyni rozpoczyna się w latach 1346-1506[5] kiedy była budowana, stylem odwołuje się do gotyku ceglanego[6]. Nawiedzając świątynię zobaczymy historyczną formę architektoniczną i bogaty wystrój wnętrza, które tworzą liczne dzieła średniowieczne[7], a są to: Piękna Madonna Gdańska, Pieta, Ołtarz Koronacji Marii, Ołtarz świętej Barbary, tablica dziesięciorga przykazań, zegar astronomiczny, oraz dzieła nowożytne to: zespół obrazów i epitafiów XVI-XVIII stuleci.

Jaka była historia początków tego kościoła czy wcześniej był tam jakiś kościół?

Badania archeologiczne nie do końca potwierdziły śladów wcześniejszego kościoła drewnianego ,ale przypuszcza się że został wzniesiony przez księcia Świętopełka II Wielkiego[8]. Dawna tradycja odwołuje się do przekazów z 1243 że był rokiem rozpoczęcia budowy świątyni jako drewnianego kościoła. Początki budowy gotyckiego kościoła rozpoczynają  się na mocy przywileju nadanemu miastu w 1342 roku przez wielkiego mistrza krzyżackiego Ludolfa Kóniga[9]. 23 marca 1343 położono pierwszy kamień węgielny, który zobaczymy przy wejściu do zakrystii[10], a mówi tak:

"Anno Domini MCCCXLIII ... proxima feria sexta post Letare positus est primus lapis muri ecclesie beate virginis Marie cuius dedicatio celebrabitur dominica proxima post festum nativitatis Marie".

Ciekawostką jest to że budowę kościoła rozpoczęto równolegle dwóch stron –wschodniej i zachodniej. Od strony zachodniej widnieje niska dwukondygnacyjna wieża –dzwonnica z masywnymi przyporami.

Warto tu dodać że pieczę nad budową świątyni sprawowali Gdańscy mieszkańcy. Budowę kościoła zakończono 1360-1361.

 Jak wyglądało prezbiterium ?

Pierwotnie prezbiterium było jednonawowe, po przeróbkach staje się trójnawym transeptem o układzie halowym. Wschodnia część budynku wraz zewnętrznym murem halowym transeptu i prezbiterium wzniesiono w latach 1379-1400, a były prowadzone przez mistrza murarskiego Henryka Ungeradina [11]–budowniczego też ratusza głównego.

Lata 1424-1447 to rozbudowa transeptu i prezbiterium i zamknięcie pokryciem dachu. Kolejna przebudowa zaczęła się w latach 1466 podwyższając wieżę i sygnaturkę na skrzyżowaniu naw.

Warto też zwrócić uwagę na potężne okna jest ich aż 37 .

 Gdy przyglądać odkryjemy w dużej przestrzeni znajduje się 29 kaplic.

 1498-1502 świątynia została przykryta sklepieniem gwiaździstym,

sieciowym i kryształowym konstruktorem był Henryk Hetzel [12].

28 lutego 1502 roku wprawiono ostatnie sklepienie. W 1518 roku przy kościele powstaje plebania. Czas reformacji w 1517 dociera do Gdańska. Pierwsze nabożeństwo protestanckie [13] w farze Mariackiej miało miejsce w 1529 – do 1572 roku główny ołtarz służył katolikom.

Ciekawostką tej świątyni jest akceptowanie proboszczów katolickich przez gminę luterańską. W XVII wieku obok kościoła Mariackiego powstaje kaplica królewska dla katolików. Istotną rolę w tworzeniu życia i wspólnoty kościelnej był patrycjat Gdański[14], który włączał się przez liczne darowanie dzieł sztuki. Wśród postaci możemy też dowiedzieć się, że ubiegał się na stanowisko kapelmistrza kościoła Mariackiego Johann Sebastian Bach[15], który wysłał list 28 października 1730 do swojego przyjaciela z młodych lat Erdmanna. W telegraficznym skrócie została opowiedziana historia kościoła. Gdy już poznaliśmy tworzoną wspólnotę kościoła Mariackiego.

Zajrzyjmy do wnętrza dziedzictwa Gdańska i bazyliki.

 Obserwując posadzkę - zobaczymy wiele płyt nagrobkowych.

Na jednej z map po bazylice zobaczymy plany płyt nagrobkowych i tu można wywnioskować, że bazylika to wielka nekropolia w której pochowane są aż 5 tysięcy osób. Wnętrze jest jednolite wysokości naw. Ośmioboczne filary dźwigają sklepienia żeber charakterystyczne dla gotyku. Jak pisałem wcześniej cenne zabytki pochodzą z okresu Luterańskiego zobaczymy tam malarstwo i rzeźby gotyckie, manierystyczne i barokowe. Monumentalny zespół zabytkowy- to nowożytne nagrobki posadzkowe epitafia obrazkowe i totenschildy z herbami luterańskimi.

Do najstarszych dzieł średniowiecza [16]odkryjemy tam: rzeźbę –Piękna Madonna –z 1410-1430, Pietę, Święty Jerzy pokonuje smoka, Marię i Jana w kaplicy Jedenastu Tysięcy Dziewic, ołtarze Bractwa Kapłańskiego NMP, Świętą Jadwigę i Świętą Dorotę. Jedno z cennych dzieł to tryptyk z „Sądem Ostatecznym”- Hansa Merlinna – obecne jest to kopia.

Tryptyk -,,Sąd ostateczny" - Hansa Merllina 

Podziwiając perełki sztuki zatrzymajmy się na kilku.

Centrum to ołtarz główny [17] pochodzi z 1511-1517 i wykonany przez mistrza Michała z Augsburga. Ołtarz to poliptyk składający się z korpusu ustawionego na predelli, oraz trzech skrzydeł. Centralną częścią ołtarza jest scena koronacji Marii. I tak w szafie o wymiarach 489x390  zobaczymy na trójdzielnym tronie zasiadają ponadnaturalne postacie Chrystusa, Marii i Boga Ojca, zwróćmy uwagę na głowę Marii, gdzie ponad nią unoszą się anioły trzymające koronę, a nad nią wznosi się gołębica Ducha Świętego. 
Idąc dalej w bocznej kaplicy zobaczymy „Gotycką Piękną Madonnę”. 

Gotycka ,,Piękna Madonna'' - z około  1410- 1430 nieznanego artysty 

Znajduje się w kaplicy Świętej Anny. Niewątpliwie dla mieszkańców „Piękna Madonna”- odgrywa ważną rolę, to tam wierni zanoszą swoje prośby smutki…

Rzeźba wykonana jest z miękkiego piaskowca nieznanego artysty.

 Gdy już przywitamy madonnę popatrzmy na nią.  Rzeźba prezentuje czerwono złotą barokową szatę, niebieski płaszcz w złotym obszyciem złote loki włosów. W 1515-1520 zostały dodane blaszane ornamenty. Sztuka rzeźby ukazująca Marię z dzieciątkiem z XIV i XV nazwana jest „Piękną Madonną”- [18]co tworzy pars pro toto gotyku międzynarodowego. Genezę powstania rzeźby przypisuje się na 1410-1430. Tło posągu to gloria promienista i wieniec z róż ze wplecionymi medalionami ze scenami pasyjnymi.

I tak możemy wyróżnić sceny Ostatniej Wieczerzy, Modlitwa w ogrójcu, Biczowanie , Cierniem ukoronowanie…. Zwróćmy jeszcze uwagę na szczyt dachy szafy zobaczymy ta medalion przedstawiający Trójcę świętą i trzech mężczyzn siedzących na jednym tronie, a złączonych wspólnym nimbem, trzymających za ręce . Wpatrując się to odkryjemy u dołu po obu stronach wieńca różańca dwie grupy klęczących postaci to kościół jako lud Boży

Pokolenia przemijają, ale czas przesuwa się do przodu, gdzie rolę odgrywają zegary astronomiczne[19].

Zegar astronomiczny w Bazylice Mariackiej powstał w latach 1464-1470 wykonawcą był Hans Düringer z Torunia 

 Co zachwyca w filigramkowych kunsztem wykonana wskazówek i tarczy? Kiedyś zegary astronomiczne były bardzo modne, najbardziej znanym zegarem to znajduje się w Pradze Czeskiej. Gdański zegar w bazylice Mariackiej powstał 1464-1470. Wykonawcą był Hans Düringer z Torunia. Proces budowy poprzedzony był podpisaniem umowy 1 maja 1464 i wyceniony był na 300 marek i 6 guldenów węgierskich.

 Przyjrzyjmy się temu dziełu to zegar o wysokości 14 metrów. A składa się trzech kondygnacji to: kalendarium, planetarium i teatr figur i posiada 6 niezależnych mechanizmów.

 Jak pomorze to nie mogło zabraknąć odwołania do ludzi morza.

 W świątyni odnajdziemy kaplicę poświęconą ludziom morza, była to dawna kaplica Wszystkich Świętych [20] wcześniej znajdowała tam biblioteka kościelna do 1912 roku. Kaplica została ufundowana w 1980 przez Andrzeja Bohomolca – który przed wojną przepłynął jachtem ocean Atlantycki. W kaplicy zobaczymy figurę Matkę Bożą Królową Mórz i Oceanów. Znajdziemy też XVII wieczny barokowy portal który zdobi wejście do kaplicy. Pewnie pielgrzym znajdzie coś innego jeszcze w tej bazylice co wzbudzi podziw.

 Jacek Źróbek

tutaj zobaczysz zdjęcia (Link)

http://www.vertis.pl/albumy/jacekzr/gdansk-bazylika-mariacka

---

[1] Szlak pomorski

[2] Gdańsk zabytkowe miasto na Pomorzu

[3] Bazylika Mariacka – Konkatedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

[4] Od 1572-1945  kościół katolików i ewangelików

[5] 1346- początki kształtowania kościoła

[6] Styl budowli –gotyk ceglany

[7] Dzieła  średniowiecza  w bazylice : Piękna Madonna Gdańska, Pieta , ołarz koronacji Marii i inne

[8] Książe Świętopełek II Wielki

[9] Ludolf Kónig- mistrz krzyżacki

[10] Napis widniejący nad wejściem do zakrystii  mówiący o położeniu kamienia węgielnego 23marca 1343 roku

[11] Henryk Ungeradin –mistrz murarski

[12] Henryk Hetzel- konstruktor sklepień gwiaździstych sieciowych i kryształach

[13] Nabożeństwo protestanckie  - 1529 rok,piersze

[14] Patrycjat Gdański – mieszczaństwo

[15] List Johanna Sebastiana  Bacha  do przyjaciela Erdmanna 28 październik 1730 z prośbą aby mógł być kapelmistrzem  kościoła Mariackiego

[16] Dzieła średniowiecza : rzeźba Piękna Madonna , Pieta ,Święty Jerzy pokonuje smoka ,ołtarze Bractwa kapłańskiego NMP. Tryptyk z Sądem Ostatecznym  Hansa Merlinna

[17] Ołtarz główny – to koronacja Marii

[18] Piękna Madonna – rzeźba  gotycka  z 1410 -1430  przedstawia Maryję z dzieciątkiem w glorii

[19] Zegar astronomiczny w bazylice mariackiej  - wykonawca  Hans Düringer z Torunia powstanie 1464-1470

[20] Kaplica Wszystkich Świętych – obecnie  ludzi morza –ufundowana w 1980 przez Andrzeja Bohomolca

W CIENIU KRZYŻA BLASKU ZMARTWYCHWSTANIA 100-LECIE URODZIN MARII HISZPAŃSKIEJ-NEUMANN

W CIENIU KRZYŻA BLASKU ZMARTWYCHWSTANIA

100-LECIE URODZIN

MARII HISZPAŃSKIEJ-NEUMANN

W muzeum Archidiecezjalnym [1] w Warszawie, można zobaczyć wystawę poświęconą twórczości i życiu Marii Hiszpańskiej –Neumann [2]. Ekspozycja zatytułowana jest 

„W cieniu krzyża, blasku zmartwychwstania. W 100-lecie urodzin Marii Hiszpańskiej –Neumann” . 

Wgłębiając się w twórczość poznamy losy więźniów z obozu Ravensbrück. Maria Hiszpańska-Neumann urodziła się 28 października 1917 roku w rodzinie znanego warszawskiego mistrza szewskiego Stanisława Hiszpańskiego. Rodzina Hiszpańskich była od pokoleń zaangażowana patriotycznie, ale też lewicowo. W 1935 roku rozpoczęła studia na Warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych [3], pod kierunkiem m. in. Stanisława Ostoji-Chrostowskiego (drzeworyt), Karola Tichy (malarstwo), Bonawentury Lenarta (liternictwo) oraz Wacława Waśkowskiego (grafika).

W czasie II wojny światowej wstąpiła do Związku Walki Zbrojnej. 

W roku 1941 została aresztowana przez gestapo i wywieziona do niemieckiego obozu koncentracyjnego Ravensbrück z wyrokiem śmierci. Tam doświadczyła najbardziej mrocznej strony ludzkiego życia: lęku, bólu, poniżenia, głodu. Rysowała na skrawkach papieru, aby dokumentować okrutną codzienność obozowego życia. W zachowanych listach do matki, Maria pisze o miłości do rodziny i o wierze w Boże Miłosierdzie.

Jednym z listów [4] przemyconego z Neubrandenburga fili obozu Ravensbrück gdzie więźniarki były zmuszone pracować w fabryce zbrojeniowej. Maria Hiszpańska pisze tak :

3 II 44 Neubr. (andenburg)

„ W godzinach narastającej grozy, kiedy każda noc nadpływa czarna i wezbrana śmiercią, a każdy dzień potrząsa nad tobą zbroczonymi krwią, żelaznymi, zakrzywionymi pazurami

- kiedy cię, odartego z ciała pozbawić usiłują duszy, wprzągłszy bezsilne twe ręce w służbę zdradzieckiej śmierci

-kiedy ci grożą straszliwie, przywołując przed oczy obrazy rzeczy najpotworniejszych pod słońcem i mówiąc patrz, oto przyszłość twoja

- ty nagle widzieć poczynasz młodą ruń wiosenną na tych dalekich, spalonych ugorach i nagle ci stokrotki kwitnąć poczynają pod stopami śród czarnych gruzów i ugorów, po których kroczysz...

Iż warg twych wyrywa się nagła pieśń pochwalna, pieśń o dobroci i mądrości i miłosierdziu bez granic Tego, który straszliwym Sędzią być się jedynie wydaje -a w którym twe oczy wygłodniałe już bezmiar łaskawości ojcowskiej widzieć poczynają...

I jak ów prorok tańczyć poczynasz wśród mroków, tańczyć w upojeniu radości, która idzie, radości z oddali nadpływającej.

I śpiewasz po nocy Magnificat - płomienny Magnificat wyzwolonych z szatańskiej niewoli milionów.

Szaleńcze - ręce masz spętane, ręce twoje budują i żywią straszną, nienawistną śmierć -a ty u ramion już czujesz boleśnie wyrastające skrzydła, skrzydła na których w słońce ulecisz, którymi bić będziesz o gwiazdy...

Szaleńcze - każdy zapadający zmrok krzyczy o niepowrocie twoim,

a ty pośród nocy widzisz pola, barwami szumiące.

I słyszysz, jak słońce po lasach kroplami spływa na ziemię i jak płynie skroś zmierzchów wiosennych śpiewające, w koronie księżyców i lamp, umiłowane twe miasto...

I dziś już Boga wielbisz i dziękować Mu za twój i rzesz całych szczęśliwy powrót poczynasz.

Szaleńcze - oczy twe z dawna oślepły, a dłonie nie umieją wyczarować światła ni mroku, ruchu ni wyrazu, kształtu, ni barwy na białej powierzchni papieru. A ty się dziś już czujesz budowniczym dni nadpływających.

I czujesz tuż, tuż w sobie gorzką najwspanialszą radość trudu, zmagania i tworzenia. I chwalisz Ojca wszechwieków za łaskę, którą cię udarował, za twe posłannictwo szczególne, najpiękniejsze - za pieśń czerni i bieli i srebra, którą zaśpiewasz narastającym w tobie dniom.”

W trakcie powrotu do Polski w lipcu 1945 roku zapisała w liście:

„życie zdaje się nie mieć sensu - ale nie ma też sensu zemsta..".

W efekcie doświadczeń wojennych, nie znalazłszy zrozumienia i duchowego wsparcia, odeszła od Kościoła. Starszy od niej o 15 lat Janusz Neumann [5], uczestnik Powstania Warszawskiego i brat jej koleżanki z Ravensbrück, Ragny, zapoznał Marię z antropozofią. W tym nurcie odnalazła swoją drogę duchową. W 1948 roku , w kościele Ewangelicko-Augsburskim, odbył się ślub Marii i Janusza. W kolejnych latach na świat przyszły dzieci.

 Maria pracowała wykonując grafikę użytkową między innymi:  winiety, herby. Nawiązała także współpracę z wydawnictwami między innymi: Czytelnik, Wiedza, PAX, dla których wykonywała ilustracje do książek głównie o tematyce średniowiecznej: 

Wielki Testament, Złota Legenda; Opowieść o Cydzie; Pieśń o Rollandzie; Legendy o Królu Arturze [6] i innych.

Od 1965 roku artystka skierowała swoje zainteresowania na dzieła sakralne stanowiące wyposażenie kaplic i kościołów, i nadal wykonuje poprzednie uprawiane formy. Do końca lat 70-tych powstało wiele dzieł znajdujących się we wnętrzach sakralnych w Warszawie, Lublinie, Górze Kalwarii, Tarnowie, Pruszkowie, Piwnicznej, Zbylitowskiej Górze, a także poza Polską np. w Hübingen. Za wnętrze kaplicy Matki Bożej Anielskiej [7] otrzymała nagrodę imienia Pietrzaka. 12 stycznia 1980 wieczorem zmarła niespodziewanie. Kolejny raz gdy w świecie rozgorzała dyskusja o wojennych losach ludzi mordowanych przez Niemców i Żydów trzeba przypominać ,czym była wojna i kto był okupantem narodów

JZ

---

[1] Muzeum Archidiecezjalne w Warszawie ul Dziekania 1  Wystawa czasowa do 6 marca

[2] Maria Hiszpańska- Neumann artystka więźniarka obozu Ravensbrück, urodzona 28 października 1917 roku, zmarła 12 stycznia 1980 roku

[3] Akademia Sztuk Pięknych - Warszawa

[4] List artystki Marii przemycony z Neubrandenburgu filii obozu Ravensbrück

[5] Janusz Neumann późniejszy mąż Marii od 1948 roku

[6] Legenda o królu Arturze – ilustracje wykonała Maria Hiszpańska -Neumann

[7] Kaplica Matki Bożej Anielskiej w Warszawie Mokotów ul. Modzelewskiego 98a

URODZINY WIKAREGO KSIĘDZA BARTKA CIEŚLAKA

URODZINY WIKAREGO KSIĘDZA BARTKA CIEŚLAKA

W niedzielne popołudnie parafianie i goście przybyli do parafii Kolbego [1], aby wspólnie z księżmi podziękować i złożyć życzenia wikaremu księdzu Bartkowi Cieślakowi [2]. Po mszy każda grupa parafialna [3] składała życzenia, każde inne, ale mówiące o czynieniu z młodzieńczą pasją.

 Najliczniejszą grupą to schola dziecięca [4], która przy akompanamecie instrumentów i śpiewu pożyczyła księdzu światła ducha i obdarzyła go swoim błogosławieństwem.

                                                                                                      Jacek Źróbek[5]

---

[1] Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i świętego Maksymiliana Kolbe ,Mysłowice –Janów

[2] Urodziny księdza Bartka Cieślaka  msza 04-02-2018 godzina 12

[3] Grupy parafialne

[4] Schola  dziecięca parafii

[5] Gazeta ,,Co tydzień” nr 7/1376