WYSTAWA BIBLII
Co wiemy o biblii i dlaczego jest najbardziej
poczytalną księgą na świecie?
W Zabrzu[1]
można było zobaczyć jedyną taką wystawę opowiadającą o dziejach słowa
natchnionego -czyli biblii Wystawa sięga początków powstania tekstów do czasów
dzisiejszych. Pomysłodawcą i współtwórcą wystawy jest Dariusz Czyszczon[2].
Historia odkrywania śladów zapisu tekstu biblijnego rozpoczyna się nad Morzem Martwym w miejscowości Qumran[3].
To tam osiedliła się pewna grupa społeczna w II wieku przed naszą erą , która
zbierała i przepisywała teksty zwojów biblijnych. Beduiński pasterz Muhammada ed-Diba [4]
po 18 stuleciach odnalazł w grocie w glinianym dzbanku pierwszy tekst, a była
nią księga Izajasza. Zwój księgi
Izajasza był w skórze i pisany był pismem
starohebrajskim, jest to rękopis spisany na pergaminie pochodzący z około
125 roku przed naszą erą. Ciekawostką jest to że zwój ten składa z 17 arkuszy pergaminu o łącznej
długość 734 centymetrów i szerokości do 28 centymetrów . Zawiera wszystkie 66
rozdziały biblijnej Księgi Izajasza spisanych w 54 kolumnach po 31 linijek na
kolumnę i do około 50 liter na linijkę. Tekst czyta się od prawej do lewej i od
góry do dołu. Skryb to osoba, która nanosiła słowo natchnione na pergamin
litery od prawej do lewej, tu można podać informację że słowa były bez
samogłosek i znaków interpunkcyjnych. Warto tu zaznaczyć że rękodzieła z Qumran
to manuskrypty w 60 % jest zgodne z tekstami
Masoreckimi z IX wieku naszej ery. Niewielka część około 5 % są zgodne z tekstem Septuaginty, które były spisane
III wieku przed naszą erą, a 30 % to teksty wywodzące się z wspólnoty Qumranu. Badania
archeologiczne i publikację zwojów przygotował francuski Dominikanin Roland de Vaux [5]
inicjator i wydawca Biblii Jerozolimskiej Wśród badaczy i uczestników
wykopalisk archeologicznych był też Polak
ksiądz Józef Tadeusz Milik[6].
Rękodzieła z Morza Martwego Qumranu przygotowują badaczy do powstania tak
zwanego: Kodeksu z Aleppo [7]
i jest najważniejszym rękopisem Starego Testamentu z tekstem masoreckim. Przez
wiele wieków stanowił punkt odniesienia jako najdokładniejszy tekst Biblii Hebrajskiej. Kodeks z Aleppo pochodzi
z miejscowości Aleppo w Syrii , gdzie była synagoga, a powstał 920 roku naszej
ery i był związany z osobą skryby
Shlomo ben Buya i był skopiowany już z spółgłoskami, a Aaron ben Mosze ben Aszer w 930
roku dodał samogłoski akcenty i masorę (zbiór ustalonych reguł). Tak po krótce
można omówić historię początków powstawania biblii. Sięgając do słowa
natchnionego, to możemy wyróżnić na rękodzieła przed naszą erą są to[8]:
dekalog -1300 – 1400 p.n.e., Tora to Pięcioksiąg Mojżeszowy –
1400 p.n.e. Septuaginta –
przekład rękodzieł tłumaczenia na Grecki to okres około 285 p.n.e. i rękopisy
po czasach Chrystusowych to Wulgata
to okres 400 n.e. i jest to przekład tłumaczenia Łacińskiego zwana Biblią Hieronima. Kolejny okres
to 1380 rok to powstanie biblii angielskiej rozpoczynającą proces reformacji ,
rękopis pochodził od Jana Wiklifa
(Wiklife) i 1525 rok to tłumaczenie Tyndale-
to kolejna angielska wersja. Warto tu wspomnieć o pierwszej drukowanej biblii
zwanej Biblią Gutenberga, a
był to przekład łaciński Hieronima. Polskie[9]
przekłady biblii możemy podzielić na: Biblię Brzeską, Leopolity,
Wujka, Gdańska i Nieświeska.
Najbardziej znaną jest biblia Wujka , która została zatwierdzona dekretem Soboru Trydenckiego[10]
w 1546 roku i była oficjalną biblią kościoła Rzymskokatolickiego w Polsce do
ogłoszenia współczesnej biblii
Tysiąclecia [11]
w 1965 roku przez Prymasa Stefana
Wyszyńskiego. Zachęcam do odwiedzenia wystawy o biblii , która będzie w
Bielsku Białej, ale i sięgnięcia starego testamentu.
Jacek Źróbek
[1] Wystawa
Biblii – Zabrze, Sienkiewicza 30
[2]
Pomysłodawca -Dariusz Czyszczon
[3]
Rękodzieła z Qumran 200 p.n.e.
[4]
Odnalezienie księgi Izajasza przez pustelnika Muhammada ed-Diba w grocie
[5] Badacz
rękopisów z Qumran , Francuz Dominikanin Roland de Vaux
[6] Badacz
rękopisów z Qumran Polak ksiądz Józef Tadeusz Milik
[7] Kodeks
Aleppo – Syria –920rok skryb Shlomo ben Buya
[8] Podział
rękodzieł 1300-1400p.n.e. Do 285 p.n.e. Oraz 400n.e.Do czasów współczesnych
[9] Polskie
przekłady biblii
[10] Sobór
Trydencki
[11] Biblia
Tysiąclecia , 1965 , Prymas Stefan Wyszyński
