SZLAKIEM
SŁOWACKIM - ZVOLEN
Podróżując
różnymi szlakami Słowacji [1] (zobacz też) na krótko zatrzymałem się w miasteczku Zvolen. [2]
Docelowo turystyczna podróż to Austriacka ziemia miasto urodzenia kompozytora
Wolfganga Amadeusza Mozarta – Salzburg. Zatrzymajmy się już w Słowacji.
Co
można zobaczyć w Zvoleniu gdy się ma mało czasu ?
To miasteczko Zvoleń leżące w środkowej Słowacji w
krainie Bańskobystrzyckiej znajduje się na wysokości 293 m n.p.m. u ujścia
Slatiny do Hronu, otoczony przez pasma Gór Kremnickich, Polany, Jaworia i Gór
Szczawnickich. Miasto ma dość ciekawą i długą historię.
Gród istniał już w epoce kamienia, potem to epoka brązu
i czasów Rzymskich. Słowianie na ziemię Zwoleńską przybyli w VIII wieku.
Rozpoczyna się ekspansja krainy przez szlak handlowy Via Magna.
W XI wieku tam królowie Węgierscy zbudowali pierwszy
zamek zwany „Pustym” Zvolen Castle; Pustý hrad [3] to znaczy opuszczony zamek.
Wcześniej w tym rejonie były umocnienia
murowane wzniesione i zamieszkane przez ludność kultury Łużyckie okres
1100 -800 roku przed naszą erą. O samym zamku wspomina kronika Gesta Hungarorum
[4] tzw Anonima z przełomu XII
i XIII wieku i mówi też że gród został założony Borsza na przełomie IX i X
wieku. Sam zamek wymieniany jest w dokumentach w 1214 roku, potem Zolum sub
castro Polona w 1246 roku, castrum Zoulum w 1254 roku ,castrum de Zoulum w 1306
roku i castrum de Zolyo w 1323 roku. Źródła pisane o Zwoleniu pochodzą z 1135
roku. A w 1230 roku Béla IV [5]król Węgier nadaje prawa
miejskie pod Pustym Zamkiem kilku osadom, potem ten przywilej został odnowiony
w 28 grudniu 1243 roku. Obecnie na tym
grodzie są pozostałości ruiny tzw zamku Pustego. Był to zamek Górny wybudowany
w latach 1172-1196 za króla Węgier Béli III [6] na szczycie wzgórza, na wysokości
570 m n.p.m. i miał strzec tzw. Wielkiej drogi Zwoleńskiej. Zamek stracił
znaczenie w XIV wieku. Ostateczny koniec zamku dokonał się podczas walk Jana
Jiskry z Brandýsa [7]
z Janem Hunyadym [8]
w 1451 roku wtedy to został spalony i zrabowany. Do zamku dojdziemy szlakiem
turystycznym niebieskim. [9] Sto lat później od 1359
roku Zwoleń otrzymuje przywilej prowadzenia raz w roku dwutygodniowego
jarmarku. Nowy zamek został wzniesiony w XIV wieku przez króla Ludwika I Wielkiego
[10] jako rezydencja myśliwską.
Struktura architektoniczna zamku jest gotycka, a powstał w latach 1360 – 1382
inspiracją stylu były Włoskie zamki z XIV wieku. W zamku odbył się ślub
regentki późniejszej królowej Marii Węgierskiej i cesarza Zygmunta w 1385 roku.
Światkiem ślubu miał być John Jiskra z Brandýsa to najpotężniejszy dowódca
Węgier. W zamku często rezydował król Maciej Korwin [11] wraz z żoną Beatrice, później
zamek przeszedł w ręce magnackiego rodu Turzonów. Dziś rezydencja to muzeum
udostępnione dla turystów. W zamku zobaczymy XIV wieczny pałac z ciekawymi
pomieszczeniami. Na parterze odkryjemy w skrzydle północnym salę Rycerską, a na
piętrze barokową salę Kolumną.W skrzydle wschodnim zobaczymy barokową kaplicę z
absydą wysuniętą poza lico muru. Nie ma wątpliwości że perełką budowli jest
sala Królewska z renesansowym sufitem podzielonym na 78 części z portretami
cesarzy Rzymskich. Inne ciekawostki to gotyckie portale i renesansowe freski,
oraz dziedziniec z arkadowymi krużgankami. Z ciekawostek w Bratysławie w Parku Kultury Odechu (PKO) zobaczymy witraż przedstawiający zamek Zwoleński. Świetność miasta podupadła w
XVI do XVIII wieku w czasach wojen o tron Węgierski, wojen z Turkami i powstań
antyhabsburskich. Ale też przez całą Europę w końcu wieku XVI przewinęła się
epidemia dżumy i cholery, oraz katastrofalne pożary w latach 1601 i w 1708. Na
zgliszczach miasto odrodziło się na nowo jako rzemieślniczy ośrodek.
W XIX wieku Zwoleń był jednym z ośrodków Słowackiego
odrodzenia narodowego. W czasie powstania Węgierskiego w latach 1847–1848
miejskim posłem na Węgierski sejm był Słowacki działacz narodowy Ľudovít Štúr. [12] W 1872 roku linia
kolejowa połączyła miasto z Budapesztem. Dzisiejsze miasto rozbudowało się posiadająca
infrastrukturę przemysłową rozwinęła jako przemysł drzewny w Bučinach i wielką
mleczarnię, oraz włókienniczy. Gdy będziemy spacerowali ulicami miasta to godnymi
uwagi jest zabytkowy [13] rynek z późnogotyckimi,
renesansowymi i barokowymi kamienicami, kościół pw. Świętej Elżbiety pochodzący
z 1390 roku. Warto też przyjrzeć się pomnikowi makiecie pociągu pancernego z
okresu Słowackiego Powstania narodowego, znajdujący pod zamkiem. Czas szybko
mija i trzeba wyruszyć w na ziemię Austriacką.
JZ[14]
GALERIA
FOTOGRAFII
Podróżnicy polecają sprawdzoną bazę noclegową
[1] Słowacja –kraj w
środkowej Europie ze stolicą Bratysławą.
[2]
Zvolen –Słowacki- Zvolen, Niemiecki - , Węgieski - Zólyom, Łaciński
–Vetusolium, to miasto powiatowe w środkowej Słowacji, w kraju Bańskobystrzyckim,
w regionie Podpoľanie. Zwoleń leży na wysokości 293 m n.p.m. u ujścia Slatiny
do Hronu, w Kotlinie Zwoleńskiej, otoczony przez pasma Gór Kremnickich, Polany,
Jaworia i Gór Szczawnickich.
[3] Pustý hrad -oznacza
„opuszczony zamek” Zvolen Castle lub Old Zvolen;- pierwszy zamek w Zvoleniu początki
sięgają kultury Łużyckiej 1100-800 roku pne były to obwarowania obronne. Zamek
tzw górny został wybudowany w latach 1172- 1196 za króla Węgier Beli III dziś
na szczycie wzgórza są ruiny zamku.
[4] Gesta Hungarorum to
czyny Węgrów. Pierwsza zachowana węgierska książka o historii. Jego gatunek nie
jest kroniką, ale gesta , co oznacza „czyny” lub „akty”, które są
średniowieczną literaturą rozrywkową. Został napisany przez
niezidentyfikowanego autora, który nazywał się Anonim w dziełach naukowych. Gesta
istnieje jedyny rękopis z drugiej części 13 wieku, który był przez wieki
odkryty w Wiedniu. Jest częścią kolekcji Széchényi National Library in Budapest.
Tematem Gesty jest podbój Węgier w Kotlinie Karpackiej na przełomie IX i X
wieku, pisząc o pochodzeniu Węgrów.
[5] Bela IV – król Węgier
[6] Béla III – król Węgier
-Węgierski: III. Béla, Chorwacki: Bela III, Słowacki: Belo III; urodzony ok.
1148 roku zmarł 23 kwietnia 1196 roku. Był królem Węgier i Chorwacji w latach
1172–1196. Koronowany 13 stycznia 1173 roku. To drugi syn króla Gézy II i żony
Gézy, Eufrozyna z Kijowa. Około 1161 roku Eufrozyn nadał Béli księstwo, które
obejmowało Chorwację , środkową Dalmację i być może Sirmium.
[7] Jan Jiskra z
Brandýsa – Niemiecki: Johann Giskra von Brandeis, Węgierski: Jiskra János. Urodzony
ok. 1400 roku zmarł ok. 1469roku, w języku angielskim czasami określany jako
John Giskra, był Czeskim strategiem i żołnierzem najemników. Pochodził ze
szlacheckiej rodziny mieszkającej na Morawach.
[8] John Hunyadi -Węgierski:
Hunyadi János, Serbski: Sibinjanin Janko, Rumuński: Ioan de Hunedoara, urodzony
ok. 1406 roku –zmarł 11 sierpnia 1456roku Zimony,
Królestwo
Węgier -obecnie Zemun, Serbia. To wiodąca Węgierska postać wojskowa i
polityczna w Europie Środkowej i Południowo-Wschodniej w XV wieku. Według współczesnych
źródeł, był synem szlacheckiej rodziny z rumuńskiego pochodzenia. Swoje
umiejętności wojskowe opanował na południowych kresach Królestwa Węgier, które
były narażone na ataki osmańskie. Wyznaczony wojewoda Siedmiogrodu i naczelnik
wielu hrabstw południowych, w 1441 roku przejął odpowiedzialność za obronę
granic. John Hunyadi przedstawiony został w kronikach Thuróczi z XV wieku „s
Chronica Hungarorum -Brno, 1488. W Ołomuńcu w kościele Niepokalanego Poczęcia
NMP zobaczymy gotycki fresk Oblężenia Belgradu z 1468 roku
[9] Turystyczny szlak
Niebieski z dworca kolejowego prowadzi do ruin pierwszego zamku około godzina
drogi.
[10] Ludwik I Wielki -Andegaweński
- Ľudovít I. lub Ľudovít the Great of Anjou. Węgierski Lajos I. Nagy; Urodzony
5 marca 1326 roku, Wyszehradzie (Visegrad) zmarł 10 września 1382 roku w Trnava
dziś Słowacja. Król Węgier 1342roku, a od 1370 roku Polski król. W 1382 roku
Zmarł w Trnawie w swojej rezydencji. Został pochowany w Székesfehérvár.
[11] Maciej Korwin - Matthias
Corvinus lub Matthias I. Rumuński Matei Corvin ,we współczesnym węgierskim
Hunyadi (Corvin) Mátyás lub tylko Mátyás kiry. Urodzony 23 lutego 1443 roku w
Kluż -Napoka Rumunia, zmarł 6 kwietnia 1490 roku w Wiedniu. To król Węgier od
1458 do 1490 roku, w 1486 roku książę Austriacki, a od 1469 roku także posiada
tytuł króla Czeskiego. W 1465 roku założył w Bratysławie Universitas
Istropolitana , a w 1480 roku uniwersytet w Peszt dzisiejsza część Budapesztu, drukarnię
w Budzie 1472 roku oraz słynną, renesansową bibliotekę zwaną od jego przydomka
Corvinianą.
[12] Ľudovít Štúr- Ludevít
Velislav Štúr ([ˈʎudɔviːt ʃtuːɾ], urodzony 28 października 1815 roku w Uhrovcu,
zmarł 12 stycznia 1856 w Modrze to Słowacki pisarz, publicysta, działacz
narodowy, językoznawca,kodyfikator języka słowackiego, filozof. Jego rodzicami
byli Samuel Štúr i jego żona Anna, z domu Michalcová.W latach 1837–1838 i
1840–1843 Ľudovít Štúr był pedagogiem w ewangelickim liceum w Preszburgu dziś
to Bratysława. W latach 1838–1840 studiował w Halle. Później prowadził
samodzielne badania naukowe nad słowackim językiem, dziejami i kulturą
Słowacji. Na jego cześć utworzono miasto Štúrovo do 1948 Parkan, Parkáň, Węgierskie
Párkány, Niemieckie. Gockern– miasto to znajduje przy granicy z Węgrami,
miejsce dwóch bitew stoczonych przez Jana III Sobieskiego z Turkami w 1683
roku.
[13] Zabytki architektoniczne
miasta Zwoleń.
[14] Jacek Źróbek –
pracownik w jednostce samorządowej. Członek Archikonfraterni Literackiej od
2000 roku, podróżnik, fotograf, - udział w konkursach World Press photo,
reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik
blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz
współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych
między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.
Autor
kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę
istnienia.
W
działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska –
współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych
inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości
państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe,
północne, zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.
