Bálint Balassi Węgierski poeta renesansu

SZLAKIEM SŁOWACKIM - ZVOLEN

SZLAKIEM SŁOWACKIM - ZVOLEN

Podróżując różnymi szlakami Słowacji [1] (zobacz też) na krótko zatrzymałem się w miasteczku Zvolen. [2] Docelowo turystyczna podróż to Austriacka ziemia miasto urodzenia kompozytora Wolfganga Amadeusza Mozarta – Salzburg. Zatrzymajmy się już w Słowacji.

Co można zobaczyć w Zvoleniu gdy się ma mało czasu ?

To miasteczko Zvoleń leżące w środkowej Słowacji w krainie Bańskobystrzyckiej znajduje się na wysokości 293 m n.p.m. u ujścia Slatiny do Hronu, otoczony przez pasma Gór Kremnickich, Polany, Jaworia i Gór Szczawnickich. Miasto ma dość ciekawą i długą historię.

Gród istniał już w epoce kamienia, potem to epoka brązu i czasów Rzymskich. Słowianie na ziemię Zwoleńską przybyli w VIII wieku. Rozpoczyna się ekspansja krainy przez szlak handlowy Via Magna.

W XI wieku tam królowie Węgierscy zbudowali pierwszy zamek zwany „Pustym” Zvolen Castle; Pustý hrad [3] to znaczy opuszczony zamek. Wcześniej w tym rejonie były umocnienia  murowane wzniesione i zamieszkane przez ludność kultury Łużyckie okres 1100 -800 roku przed naszą erą. O samym zamku wspomina kronika Gesta Hungarorum [4] tzw Anonima z przełomu XII i XIII wieku i mówi też że gród został założony Borsza na przełomie IX i X wieku. Sam zamek wymieniany jest w dokumentach w 1214 roku, potem Zolum sub castro Polona w 1246 roku, castrum Zoulum w 1254 roku ,castrum de Zoulum w 1306 roku i castrum de Zolyo w 1323 roku. Źródła pisane o Zwoleniu pochodzą z 1135 roku. A w 1230 roku Béla IV [5]król Węgier nadaje prawa miejskie pod Pustym Zamkiem kilku osadom, potem ten przywilej został odnowiony w 28 grudniu 1243 roku. Obecnie na  tym grodzie są pozostałości ruiny tzw zamku Pustego. Był to zamek Górny wybudowany w latach 1172-1196 za króla Węgier Béli III [6] na szczycie wzgórza, na wysokości 570 m n.p.m. i miał strzec tzw. Wielkiej drogi Zwoleńskiej. Zamek stracił znaczenie w XIV wieku. Ostateczny koniec zamku dokonał się podczas walk Jana Jiskry z Brandýsa [7] z Janem Hunyadym [8] w 1451 roku wtedy to został spalony i zrabowany. Do zamku dojdziemy szlakiem turystycznym niebieskim. [9] Sto lat później od 1359 roku Zwoleń otrzymuje przywilej prowadzenia raz w roku dwutygodniowego jarmarku. Nowy zamek został wzniesiony w XIV wieku przez króla Ludwika I Wielkiego [10] jako rezydencja myśliwską. Struktura architektoniczna zamku jest gotycka, a powstał w latach 1360 – 1382 inspiracją stylu były Włoskie zamki z XIV wieku. W zamku odbył się ślub regentki późniejszej królowej Marii Węgierskiej i cesarza Zygmunta w 1385 roku. Światkiem ślubu miał być John Jiskra z Brandýsa to najpotężniejszy dowódca Węgier. W zamku często rezydował król Maciej Korwin [11] wraz z żoną Beatrice, później zamek przeszedł w ręce magnackiego rodu Turzonów. Dziś rezydencja to muzeum udostępnione dla turystów. W zamku zobaczymy XIV wieczny pałac z ciekawymi pomieszczeniami. Na parterze odkryjemy w skrzydle północnym salę Rycerską, a na piętrze barokową salę Kolumną.W skrzydle wschodnim zobaczymy barokową kaplicę z absydą wysuniętą poza lico muru. Nie ma wątpliwości że perełką budowli jest sala Królewska z renesansowym sufitem podzielonym na 78 części z portretami cesarzy Rzymskich. Inne ciekawostki to gotyckie portale i renesansowe freski, oraz dziedziniec z arkadowymi krużgankami. Z ciekawostek w Bratysławie w Parku Kultury Odechu (PKO) zobaczymy witraż przedstawiający zamek Zwoleński. Świetność miasta podupadła w XVI do XVIII wieku w czasach wojen o tron Węgierski, wojen z Turkami i powstań antyhabsburskich. Ale też przez całą Europę w końcu wieku XVI przewinęła się epidemia dżumy i cholery, oraz katastrofalne pożary w latach 1601 i w 1708. Na zgliszczach miasto odrodziło się na nowo jako rzemieślniczy ośrodek.

W XIX wieku Zwoleń był jednym z ośrodków Słowackiego odrodzenia narodowego. W czasie powstania Węgierskiego w latach 1847–1848 miejskim posłem na Węgierski sejm był Słowacki działacz narodowy Ľudovít Štúr. [12] W 1872 roku linia kolejowa połączyła miasto z Budapesztem. Dzisiejsze miasto rozbudowało się posiadająca infrastrukturę przemysłową rozwinęła jako przemysł drzewny w Bučinach i wielką mleczarnię, oraz włókienniczy. Gdy będziemy spacerowali ulicami miasta to godnymi uwagi jest zabytkowy [13] rynek z późnogotyckimi, renesansowymi i barokowymi kamienicami, kościół pw. Świętej Elżbiety pochodzący z 1390 roku. Warto też przyjrzeć się pomnikowi makiecie pociągu pancernego z okresu Słowackiego Powstania narodowego, znajdujący pod zamkiem. Czas szybko mija i trzeba wyruszyć w na ziemię Austriacką.

JZ[14]

GALERIA FOTOGRAFII

http://www.vertis.pl/albumy/jacekzr/szlakiem-slowackim-zvolen

Podróżnicy polecają sprawdzoną bazę noclegową

https://www.booking.com/s/11_6/jacekz97

---

[1] Słowacja –kraj w środkowej Europie ze stolicą Bratysławą.

[2] Zvolen –Słowacki- Zvolen, Niemiecki - , Węgieski - Zólyom, Łaciński –Vetusolium, to miasto powiatowe w środkowej Słowacji, w kraju Bańskobystrzyckim, w regionie Podpoľanie. Zwoleń leży na wysokości 293 m n.p.m. u ujścia Slatiny do Hronu, w Kotlinie Zwoleńskiej, otoczony przez pasma Gór Kremnickich, Polany, Jaworia i Gór Szczawnickich.

[3] Pustý hrad -oznacza „opuszczony zamek” Zvolen Castle lub Old Zvolen;- pierwszy zamek w Zvoleniu początki sięgają kultury Łużyckiej 1100-800 roku pne były to obwarowania obronne. Zamek tzw górny został wybudowany w latach 1172- 1196 za króla Węgier Beli III dziś na szczycie wzgórza są ruiny zamku.

[4] Gesta Hungarorum to czyny Węgrów. Pierwsza zachowana węgierska książka o historii. Jego gatunek nie jest kroniką, ale gesta , co oznacza „czyny” lub „akty”, które są średniowieczną literaturą rozrywkową. Został napisany przez niezidentyfikowanego autora, który nazywał się Anonim w dziełach naukowych. Gesta istnieje jedyny rękopis z drugiej części 13 wieku, który był przez wieki odkryty w Wiedniu. Jest częścią kolekcji Széchényi National Library in Budapest. Tematem Gesty jest podbój Węgier w Kotlinie Karpackiej na przełomie IX i X wieku, pisząc o pochodzeniu Węgrów.

[5] Bela IV – król Węgier

[6] Béla III – król Węgier -Węgierski: III. Béla, Chorwacki: Bela III, Słowacki: Belo III; urodzony ok. 1148 roku zmarł 23 kwietnia 1196 roku. Był królem Węgier i Chorwacji w latach 1172–1196. Koronowany 13 stycznia 1173 roku. To drugi syn króla Gézy II i żony Gézy, Eufrozyna z Kijowa. Około 1161 roku Eufrozyn nadał Béli księstwo, które obejmowało Chorwację , środkową Dalmację i być może Sirmium.

[7] Jan Jiskra z Brandýsa – Niemiecki: Johann Giskra von Brandeis, Węgierski: Jiskra János. Urodzony ok. 1400 roku zmarł ok. 1469roku, w języku angielskim czasami określany jako John Giskra, był Czeskim strategiem i żołnierzem najemników. Pochodził ze szlacheckiej rodziny mieszkającej na Morawach.

[8] John Hunyadi -Węgierski: Hunyadi János, Serbski: Sibinjanin Janko, Rumuński: Ioan de Hunedoara, urodzony ok. 1406 roku –zmarł 11 sierpnia 1456roku Zimony,

Królestwo Węgier -obecnie Zemun, Serbia. To wiodąca Węgierska postać wojskowa i polityczna w Europie Środkowej i Południowo-Wschodniej w XV wieku. Według współczesnych źródeł, był synem szlacheckiej rodziny z rumuńskiego pochodzenia. Swoje umiejętności wojskowe opanował na południowych kresach Królestwa Węgier, które były narażone na ataki osmańskie. Wyznaczony wojewoda Siedmiogrodu i naczelnik wielu hrabstw południowych, w 1441 roku przejął odpowiedzialność za obronę granic. John Hunyadi przedstawiony został w kronikach Thuróczi z XV wieku „s Chronica Hungarorum -Brno, 1488. W Ołomuńcu w kościele Niepokalanego Poczęcia NMP zobaczymy gotycki fresk Oblężenia Belgradu z 1468 roku

[9] Turystyczny szlak Niebieski z dworca kolejowego prowadzi do ruin pierwszego zamku około godzina drogi.

[10] Ludwik I Wielki -Andegaweński - Ľudovít I. lub Ľudovít the Great of Anjou. Węgierski Lajos I. Nagy; Urodzony 5 marca 1326 roku, Wyszehradzie (Visegrad) zmarł 10 września 1382 roku w Trnava dziś Słowacja. Król Węgier 1342roku, a od 1370 roku Polski król. W 1382 roku Zmarł w Trnawie w swojej rezydencji. Został pochowany w Székesfehérvár.

[11] Maciej Korwin - Matthias Corvinus lub Matthias I. Rumuński Matei Corvin ,we współczesnym węgierskim Hunyadi (Corvin) Mátyás lub tylko Mátyás kiry. Urodzony 23 lutego 1443 roku w Kluż -Napoka Rumunia, zmarł 6 kwietnia 1490 roku w Wiedniu. To król Węgier od 1458 do 1490 roku, w 1486 roku książę Austriacki, a od 1469 roku także posiada tytuł króla Czeskiego. W 1465 roku założył w Bratysławie Universitas Istropolitana , a w 1480 roku uniwersytet w Peszt dzisiejsza część Budapesztu, drukarnię w Budzie 1472 roku oraz słynną, renesansową bibliotekę zwaną od jego przydomka Corvinianą.

[12] Ľudovít Štúr- Ludevít Velislav Štúr ([ˈʎudɔviːt ʃtuːɾ], urodzony 28 października 1815 roku w Uhrovcu, zmarł 12 stycznia 1856 w Modrze to Słowacki pisarz, publicysta, działacz narodowy, językoznawca,kodyfikator języka słowackiego, filozof. Jego rodzicami byli Samuel Štúr i jego żona Anna, z domu Michalcová.W latach 1837–1838 i 1840–1843 Ľudovít Štúr był pedagogiem w ewangelickim liceum w Preszburgu dziś to Bratysława. W latach 1838–1840 studiował w Halle. Później prowadził samodzielne badania naukowe nad słowackim językiem, dziejami i kulturą Słowacji. Na jego cześć utworzono miasto Štúrovo do 1948 Parkan, Parkáň, Węgierskie Párkány, Niemieckie. Gockern– miasto to znajduje przy granicy z Węgrami, miejsce dwóch bitew stoczonych przez Jana III Sobieskiego z Turkami w 1683 roku.

[13] Zabytki architektoniczne miasta Zwoleń.

[14] Jacek Źróbek – pracownik w jednostce samorządowej. Członek Archikonfraterni Literackiej od 2000 roku, podróżnik, fotograf, - udział w konkursach World Press photo, reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.

Autor kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę istnienia.

W działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska – współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe, północne, zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.