SZLAKIEM
KUJAWSKO-POMORSKIM
LUBOSTROŃ
Wędrując
szlakiem Kujawsko- Pomorskim [1]
dostałem się małej wsi Lubostoń [2]
znajdująca się w powiecie Żnińskim w gminie Łabiszyn.
W czasach po wojennych mieszkańcy Lubostronia zajmowali
się uprawą rolną. Ale zatrzymajmy się na zabytkach. W Lubostroniu zobaczymy dwie
ciekawe historyczne budowle. To kościół pw. Świętej Urszuli Ledóchowskiej [3] i zespół parkowo-pałacowy to
klasycystyczny pałac, [4] który powstał w latach
1795 – 1800. Architektem pałacu był Stanisław Zawadzki [5] i było zlecone przez
Fryderyka Skórzewskiego, [6] znajdującego na terenie
folwarku Piłatowo. Sama nazwa Lubostroń pochodzi od słów „lube ustronie”- którą
nadał pałacowi właściciel Franciszek Skórzewski. Ziemia Łagiszewska z
folwarkiem Piłatowo został nabyty przez Franciszka Skórzewskiego generała
wojsk koronnych i zwolennika konfederacji Barskiej w 1762 roku. Dobra ziemskie
przeszły na syna Fryderyka Skórzewskiego, który był znawcą i miłośnikiem
sztuki. Gdy Fryderyk hrabia Skórzewski po raz pierwszy zobaczył kupioną wieś
Piłatowo, urok miejsca o malowniczym krajobrazie zachwycił i postanowił w tym
„Sercu lubym ustroniu” wybudować siedzibę godną swego rodu. Urokiem Dobrzycy [7] to rezydencja siostry
Aleksandry Augustynowej Gorzeńskiej zwrócił się do architekta Stanisław
Zawadzkiego o zaprojektowanie i wybudowanie pałacu. Architekt wykonał projekt
wzorując się na pałacu Merliniego w Królikarni i wzorach centralnych willi
Palladia.
I tak zobaczymy pałac na rzucie kwadratu z
trzykondygnacyjną rotundą po środku, przykrytą kopułą na wysokim tamburze. O
Lubostroniu pisał w końcu lat 30 XIX wieku o pamiątkach historycznych i
ciekawszych budowlach w Polsce Ignacy Chodźko [8] i tak przeczytamy:
„(...)
W pobliżu Noteci i blisko miasta Łabiszyna w Wielkim Księstwie Poznańskim
wznosi się pałac w Lubostroniu.
Jego
położenie jest zachwycające, urok jego ogrodów i piękne propozycje architektury
wykonanej pod kierunkiem Stanisława Zawadzkiego, tworzą z tej posiadłości jedną
z najbardziej godnych uwagi w Polsce (…)"
Przyjrzymy się architekturze miejsca. Pałac to nawiązanie
w swym kształcie do Villa Rotonda z Vicenzy autorstwa Palladia, Warszawskiej
Królikarni Merliniego i Villa Trissino z Meledo.
Zbudowany jest na planie kwadratu, z ośmiokolumnowym
portykiem wielkiego porządku i szerokimi schodami na fasadzie frontowej.
Przed wejściem na portyku zobaczymy napis: [9]
„SIBI
AMICITIAE ET POSTERIS MDCCC"
co znaczy
„Sobie,
przyjaciołom i potomnym 1800”
Pozostałe fasady posiadają czterokolumnowe portyki przyścienne
i tak zobaczymy napisy:
„SEMPER
RECTE”
co znaczy
„Zawsze
prawo ,godnie , szlachetnie”
kolejne
„HIC
SECURA QUIES ET NESCIA FALLERE VITA”
co znaczy
„Tu
bezpiecznie przed niebezpieczeństwami życia”
Budynek jest dwukondygnacyjny z centralną
trzykondygnacyjną salą rotundową przykrytą kopułą z blachy miedzianej na
tamburze. Kopułę pałacu ozdobiła brązowa postać dźwigającego kulę ziemską
Atlasa, wykonanego pod koniec XIX wiek przez rzeźbiarza Władysława
Marcinkowskiego. Wśród architektury zobaczymy jeszcze zabudowania dworskie i
okala ponad 40 hektarowy zabytkowy park w stylu angielskim. Wejdźmy już do
środka z holu przejdziemy do największej sali rotundy. Sala dość ciekawa. Na
wysokości pierwszego piętra ujrzymy cztery płaskorzeźby. Sztukaterię wykonał
rzeźbiarz Michał Ceptowski vel Mathias Zöpf [10] za czasów hrabiego
Skórzewskiego.
I tak płaskorzeźby przedstawiają: [11]
1) Królowa
Jadwiga przyjmująca wielkiego mistrza krzyżackiego Ulricha von Jungingena w
Inowrocławiu.
2) Zwycięstwo
Wojsk Polskich nad krzyżakami w bitwie pod Koronowem w 1410 roku.
3) Króla
Władysława Łokietka znajdującego Floriana Szarego na polu bitwy pod Płowcami w
1331 roku
4) Marianna
Skórzewska przedstawia plany budowy Kanału Bydgoskiego królowi Prus Fryderykowi
II Wielkiemu.
Zwróćmy jeszcze na posadzkę sali rotundowej misternie ułożona
z różnokolorowego drzewa, a w środkowej części jest umieszczony wizerunek Orła
i Pagodi. [12]
Przyjrzyjmy się kopule okrągłej tam zobaczymy fryz figuralny przedstawiający antyczny
pochód ofiarny. Malarzami byli Franciszek i Antoni Smuglewiczowie. W jednej z
sal na ścianach uwidocznione są portrety królów, między innymi Kazimierza III
Wielkiego [13]
założyciela Bydgoszcz.
Od początku
Lubostroń był ostoją myśli patriotycznych i życia narodowego. Tu warto zwrócić
uwagę, że w pałacu gościli wybitni luminarze nauki i sztuki to między innymi: [14]
Stefan Garczyński, Gustaw Zieliński, ksiądz Ignacy
Polkowski, Erazm Rykaczewski, pułkownik Kazimierz Mielęcki. Prawdopodobnie gościem
też był Adam Mickiewicz. Ale też Lubostrońskie salony przewinęły się przedstawiciele
najznamienitszych Polskich i Europejskich rodów arystokratycznych: Radziwiłłów,
Czartoryskich, Czetweńscych, Lubomirskich, Branickich, Talleyrand – Perigorid’dowie.
Dziś kompleks pałacowo –parkowy pełni funkcję instytucji
kultury i myśli patriotycznej województwa Kujawsko-Pomorskiego.
W 1963 roku w pałacu został zorganizowany pierwszych
Festiwali Muzyki Polskiej, [15] przez bydgoską
filharmonię, zaczęto w rotundzie pałacu w Lubostroniu organizować koncerty. Pierwszych
z koncertów był występ Capelli Bydgostiensis pod dyrekcją Stanisława Gałońskiego
w dniu 8 maja 1963 roku. Rok później, podczas II Festiwalu Muzyki Polskiej,
Capella Bydgostiensis wykonała w Lubostroniu polskie kompozycje średniowiecza,
oraz dzieła Stanisława Moniuszki. Występowali polscy i zagraniczni artyści,
goście bydgoskich Festiwali Muzyki Polskiej, a potem Musica Antiqua Europae
Orientalis.
W 1965 r. w
rotundzie pałacu odbył się kongres naukowców i organizatorów I Festiwalu MAEO.
W pałacu też odbywa się Tydzień Kultury Chrześcijańskiej. [16] To tylko niewielka część
naszej historii i kształtowania ducha narodu niech słowa Semper Recte – zawsze prawo,
godne, szlachetnie- wpisze się w zrozumienie
czym jest Ojczyzna.
JZ [17]
DO
GALERII FOTOGRAFII
[1] Województwo
Kujawsko –Pomorskie – region północnej części Polski po obu brzegach Wisły.
[2] Lubostroń to wieś w
województwie Kujawsko-Pomorskim, w powiecie Żnińskim, w gminie Łabiszyn.
[3] Zabytki Lubostronia
-kościół pw. Świętej Urszuli Ledóchowskiej i kompleks pałacowo – parkowy.
[4] Pałac w Lubostroniu
powstały w latach 1795 – 180. Siedziba rodu Skórzewskich
[5] Stanisław Zawadzki urodzony
1743 roku w Warszawie zmarł w19 października 1806 roku – architekt między
innymi pałacu Lubostroniu twierdzy w Kamieńcu Podolskim, wykształcony w Akademii
Świętego Łukasza w Rzymie. Architekt epoki Klasycznej.
W
czasie insurekcji Kościuszkowskiej w 1794 roku opracował plany obrony Warszawy.
[6] Fryderyk Skórzewski
–syn Franciszka zleceniodawca budowy pałacu w Lubostroniu miłośnik sztuki.
[7] Pałac w Dobrzycy –
architektem był Stanisław Zawadzki.
[8] Ignacy Chodźko - urodzony
29 września 1794 roku w Zabłotczyźnie zmarł 1 sierpnia 1861 w Dziewiętnie to
powieściopisarz i gawędziarz najbardziej znana seria opowieści to Obrazy
Litewskie.
[9] Cytaty na portykach
w pałacu Lubostrońskim.
[10] Michał Ceptowski
vel Mathias Zöpf - urodzony 21 lutego 1765 roku w Raisting w Bawarii, zmarł 24
maja 1829 w Marynopolu to osiadły w Polsce sztukator Niemiecki.Był synem
Johanna Michaela Zöpfa oraz Marii Probst. Prawdopodobnie około 1775 roku
przybył wraz z ojcem do Polski i osiadł w Poznaniu.
[11] 4 płaskorzeźby w Sali
rotundowej pałacu.
[12] Podłoga w sali z wizerunkiem
Orła i Pagodi.
[13] Kazimierz III
Wielki - król z rodu Piastów. Założyciel Bydgoszczy 19 kwietnia 1346 Kazimierz
III Wielki ulokował miasto Bydgoszcz na prawie Magdeburskim.
[14] Luminarze nauki i
sztuki w pałacu Lubostrońskim.
[15] Festiwal Muzyki
Polskiej w pałacu od 1963 roku.
[16] Tydzień
kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy. I Tydzień Kultury Chrześcijańskiej odbył się w maju
1981 roku pod patronatem ciężko
już chorego Sługi Bożego księdza Stefana kardynała Wyszyńskiego. Inicjatorem TKCH jest
Archikonfraternia Literacka Dom w Bydgoszczy Przewodniczący kapituły jest Aleksander
Grzybek senior Archikonfraterni Literackiej Domu Bydgoskiego.
[17] Jacek Źróbek –
pracownik w jednostce samorządowej. członek Archikonfraterni Literackiej od
2000 roku, podróżnik, fotograf, - udział w konkursach World Press photo,
reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik
blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz
współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych
między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.
Autor
kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę
istnienia.
W
działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska –
współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych
inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości
państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe,
północne, zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.
