SZLAKIEM DOLNOŚLĄSKIM – KŁODZKO MOST GOTYCKI NA MŁYNÓWCE

SZLAKIEM DOLNOŚLĄSKIM – KŁODZKO

MOST GOTYCKI NA MŁYNÓWCE

Wędrówki dalekie i bliskie poprowadziły mnie na Dolny Śląsk [1] do ziemi Kłodzkiej jednego z najbardziej znanego miasta Kłodzka. [2] Niewątpliwie dla turystów i podróżników będzie zobaczenie fortyfikacji twierdzy Kłodzko. [3]

Fortyfikacja powstała w XVII i XVIII wieku wcześniej były to obwarowania jako gród forteczny. Pierwsze wzmianki o istnieniu grodu pochodzą z relacji Kosmali [4] z 981 roku. W XII i XIII wieku góra forteczna została przebudowana i w miejsce drewnianej warowni, która została zdobyta i spalona przez Czeskiego księcia Sobiesława I [5] w 1114 rok powstał zamek. Chociaż twierdza stanowi ważny punkt dla gości, których co roku odwiedza ponad ćwierć miliona turystów, to na mnie nie zrobiło wielkiego wrażenia. Urokiem twierdzy może być doskonała panorama na miasto i góry.

Co warto zwiedzić w Kłodzku?

Spacerując uliczkami centrum miasta zauważymy że ma ładną architekturę to: [6] Ratusz z końca XIX wieku, z renesansową wieżą i renesansowe i barokowe kamienice z XVI – XVIII wieku.

Zwróćmy uwagę też na ciekawą architekturę sakralną to: [7]

Późnogotycki kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, rozpoczęty przez joannitów w 1344 roku, ukończony w początku XVI wieku: wyposażenie wnętrza barokowe – ołtarz główny z lat 1727–1729 Tausch, ambona z 1717 roku- Klahr, gotycka XIV-wieczna figura Madonny z czyżykiem. Barokowy zespół klasztorny Franciszkański: kościół Matki Boskiej Różańcowej powstanie 1628–1631 i klasztor. Kościół świętego Jerzego i świętego Wojciecha, dawniej Chrystusa Króla. Pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z 1275 roku W XIV wieku założono klasztor Joannitów, który spłonął w 1469/1470 roku. Budowę obecnego kościoła w stylu barokowym rozpoczęli w 1643 roku Bernardyni, w prezbiterium znajduje się pozostałość sklepienia gotyckiego. Nad kościołem góruje wieża dobudowana w 1760 roku. Inne zabytki to dzisiejsze muzeum ziemi Kłodzkiej mieszczące się w budynku dawnego konwiktu Jezuickiego. Gotycki most na Młynówce z lat około 1280–1390 z barokowymi figurami, stylistycznie powiązany z mostem Karola w Pradze. Zatrzymajmy się już na kamiennym moście. Każdy turysta często się gdzieś zatrzymuje. Przechodząc z żelazny most [8] na wyspie piasek zatrzymałem się w hoteliku „Przy żelaznym Moście ” [9] w bliskości gotyckiego kamiennego mostu i kościoła Matki Boskiej Różańcowej i klasztoru Franciszkańskiego. [10] Przyjrzyjmy się mostowi. [11] Patrząc od strony np. zachodniej most jest niewielki, bo tylko 52,20 m długości i 4 metry szerokości ,posiada 4 przęsła z konstrukcją łukową wymurowaną z piaskowcowych ciosanych klińców Zabytkowy most łączy wyspę piasek wcześniej było to tzw. podgrodzie ze stary miastem i górą forteczną z twierdzą. Koryto rzeki to dzisiejszy kanał Młynówka [12] prawdopodobnie powstał w średniowieczu po zachodniej stronie Nysy Kłodzkiej jako sztuczna fosa mająca chronić gród.

KŁODZKO - KANAŁ  MŁYNÓWKA 
WIDOK  NA STAREM MIASTO OD WYSPY PIASEK

 W późniejszym czasie był tam młyn wodny. Dziś most tej jest zamknięty do ruchu kołowego. Zwróćmy uwagę jak kiedyś budowano mosty były wykonane na zaprawie z białek jaj kurzych wapnia i piasku. Czas powstania między 1376 a 1390 rokiem wcześniej mógł być tam most drewniany. Ciekawostką gotyckiego mostu jest to że przypomina słynny most Karola [13] w Pradze z 1357 roku (wcześniejszy zniszczony przez powódź pochodził z 1342 roku) ale też most w Kłodzku może być starszy od Praskiego. Co miało być napisane przy rzeźbie Ukrzyżowanie, że z 1281 roku zbudowano. W przeszłości mosty w Europie na krańcach posiadały bramy, czy wieże obronne [14] – ( np. most w Ratyzbonie ). Kłodzki most posiadał na końcach bramę górną i dolną. Górną bramę mostową wybudowano w końcu XIII wieku. Później była wielokrotnie przebudowywana, w końcowym etapie z trzypiętrowej budowli obronnej o czterospadowym dachu, stała się kamienicą mieszkalną. Czy górna brama służyła do obrony, a może tam pobierano opłaty mostowe ? Tego nie wiemy. Drugi koniec mostu zamknięty był dolną bramą, którą wzniesiono przed 1469 rokiem. Dalsza historia mostu to przebudowa w XVII i XVIII wieku wtedy dobudowano balustradę, ceglaną nadbudowę filarów. Zauważmy że bramy dopiero rozebrano w latach 1903–1904. Na początku XX wieku na moście zamontowano stylowe lampy. Obiekt został wpisany do zabytków 25 listopada 1949 roku. [15] Pospacerujmy już mostem. Na kamiennych balustradach zobaczymy bogato zdobione  rzeźby świętych i krzyżami. [16] Posiada dwa przyczółki i trzy filary. Dwie skrajne węższe arkady mają kształt ostrołukowy. Zwróćmy na filar środkowy. Most powyżej cokołu ma sześć żeber, na których spoczywa płaski pomost w kształcie niepełnej gwiazdy, tam miała powstać kapliczka ostatecznie nie powstała. W dolnych częściach filarów są izbice przeciwlodowe, a w górnych wykusze. Na filarach zobaczymy sześć figur i są to: Trójca Święta i Ukoronowanie Najświętszej Maryi Panny. Święty Jan Nepomucen bardzo popularny święty w regionie, często święty też jest ustawiany nad rzekami Ukrzyżowanie, Święty Franciszek Ksawery patron chroniący od chorób, Pieta i świętego Wacława. Przyjrzyjmy się rzeźbom. Najstarszą rzeźbą  jest Pieta z XVII wieku oraz rzeźba przedstawiająca Chrystusa na krzyżu z postacią Marii Magdaleny u jego stóp. Jak często się to odnosi do architektury że most jest porównywany do Mostu Karola w Pradze. Często też nazywamy go „mostem Wita Stwosza”, lub „mostem świętego Jana” od nazwy ulicy. Następne barokowe figury powstały 100 lat później w XVIII wieku i były ufundowane przez hojnych właścicieli majątków rycerskich i bogatych mieszczan Kłodzkich. I tak spacerują do strony wschodniej idą w kierunku starówki zobaczymy:

Posąg przedstawiający świętego Franciszka Ksawerego [17] patrona Kłodzka.(modlitwa tutaj) Rzeźba została ufundowana w 1714 roku przez miasto. I mało być jako wotum z powodu zarazy. Gdy przyjrzymy się to oczy dostrzegą że pod figurą świętego usytuowane są postacie trzech chorych i Indianina trzymającego tarczę z herbem Kłodzka. Poniżej świętego, na wzniesieniu znajduje się wstęga z chronogramem, mówiąca o datach trwania epidemii: 1713–1714. Tam przeczytamy w języku łacińskim:

DeLeCto Iterata In LVe Magno serVatorI StatVaM In LapIDeponIt Vrbs gLaCensIs

Co znaczy:

Nawiedzone wielką zarazą miasto Kłodzko postawiło posąg kamienny wybranemu wybawcy

Rzeźba była z piaskowca nie utrzymała się. Ostatecznie dzisiaj zobaczymy kopię z 1920 roku wykonaną przez rzeźbiarza Brunona Tschötschla.

Idąc dalej zobaczymy:

Ukrzyżowanie Chrystusa – to grupa dwóch rzeźb przedstawiających ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa, oraz stojącą obok świętą Marię Magdalenę. Pierwotnie był tam drewniany krzyż. 5 października 1734 roku ustawiono kamienną rzeźbę. Została wykonana  na zlecenie i koszt hrabiego Johanna Hieronymusa von Herbersteina lub jego żony. U podnóża znajduje się herb fundatora i widnieje data: MDCCXXXIV. Poniżej był napis w języku niemieckim dziś już nieczytelny, który mówił:[18]

„Anno 1281 ist die Brücke gebautet,

anno 1701 den 22 August ist selbe erneuert Wordem”

co się tłumaczy:

„W roku 1281 most ten zbudowano,

w roku 1701, 22 sierpnia, odnowiono”

Następna rzeźba przedstawia - Trójcę Świętą koronującą Marię [19]-rzeźba ta jest dość pompatyczna. Ten późnobarokowy posąg ma wiele drobnych detali, co wydaje się być za duże do postumentu. Została ufundowana w 1714 roku przez barona Franza Ferdinanda von Fitschena, ówczesnego właściciela Gorzuchowa i wiązała się z tragedią rodzinną. Na cokole zobaczymy herb fundatora.

Od strony zachodniej wędrując ku miastu po lewej stronie zobaczymy posągi:

Figurę Świętego Wacława Czeskiego księcia z dynastii Przemyślidów w zbroi z chorągwią w ręce. Dalej oczy dostrzegą:

Pietà [20] czyli figura przedstawiająca Matkę Boską Bolesną z ciałem Chrystusa. Jak już wcześniej wspomniałem pierwotnie miała tam być kaplica, w związku z tym, że do jej budowy nigdy nie doszło, ustawiono w tym miejscu rzeźbę, które przetrwało do dnia dzisiejszego. Fundatorami tej najstarszej rzeźby byli: hrabia Johann Georg von Götzen, starosta Kłodzki i jego żona Maria Elżbieta. U spodu pomnika znajdują się herby ich obojga tam też znajduje się dzisiejszy napis:

J. G. Graf von Götzen, Landeshauptmann zu Glatz. M. E. Gräfin von Götzen geb. Gräfin von Hoditz. 1655

w oryginale:

I.G. Graff vn Gotzen Landeshauptman zu Glatz. M.E. Gravin v. Gotzen G. Gravin v. Hodiz.

Przyjrzyjmy się tej ciekawej formie artystycznej. To dzieło dojrzało baroku i posiada średniowieczność surowość. Sam posąg gubi się w innych postawionych posągach. Kolejny posąg przedstawia postać świętego Jana Nepomucena . Statua była ufundowana przez hrabiego Johanna Ernst von Götzen. Na postumencie zobaczymy herby fundatora oraz jego małżonki, Franciszki z rodu książąt Liechtensteinów-Kastelkornów z Telcza. Krótki spacer po moście ma swój urok. W dalszą część wyruszmy już do starego rynku poszukać innych perełek, które warto zobaczyć. Zajrzeć jeszcze do kawiarni „Kavosh” [21] aby pokosztować ciepłych malin z sernikiem.

Gdy już żołądek się zaspokoi wyruszmy dalej na dawny szlak bursztynowy.

JZ [22]

DO GALERII ZDJĘĆ

http://www.vertis.pl/albumy/jacekzr/klodzko-gotycki-most-kamienny

Podróżnicy polecają sprawdzoną bazę noclegową

https://www.booking.com/s/11_6/jacekz97

---

[1] Dolny Śląsk – to kraina Śląska znajdująca się południowo –zachodniej Polsce nad środkową Odrą. Ziemia ta jest związana z plemieniem Ślężan skupiskiem mieszkańców była góra Ślęża –koło Wrocławia. Stolicą Dolnego Śląska jest Wrocław

[2] Kłodzko tuż po wojnie Kładzko. Łaciński: Glacium, Glacensis urbs, Glocium, Niemiecki: Glatz, dial. Glooz, Czeski: Kladsko. Miasto znajduje się na Dolny Śląsku w południowo – wschodniej części kotliny Kłodzkiej, u podnóża gór Bardzkich. Przez Kłodzko przepływa rzeka Nysa Kłodzka.  Herb Kłodzka nadany przez Przemysława Ottokara II w 2 połowie XIII wieku. Kłodzko po raz pierwszy pojawiło się na kartach historii w 981 roku i było Łacińską nazwą Castellum Kladsko. Pochodzenie Kłodzka w dawnym czasie powstało od słowa kłoda. Tak też można powiedzieć o słowie kładka jako nazwy kłód przerzucanych przez rzekę.

[3] Twierdza Kłodzko – Niemiecki: Festung Glatz – pierwotnie na górze znajdował się gród potem zamek z kaplicą świętego Wacława i Marcina. W 1349 roku na górę zamkową Augustiane na zaproszenie arcybiskupa Praskiego Arnoszta z Pardubic który tam ufundował klasztor i kolegiatę. Tam też miałby powstać w skryptorium „Psałterz Floriański” zwany też „Psałterzem Jadwigi” dziś znajduje się w Krakowie na Wawelu. Ale dzisiejsze badania nie potwierdzają że powstał w Kłodzku. XVII wiek to okres którym powstaje warownia obronna.

[4] Kosmasa – Czeski kronikarz i kanonik z Prag urodzony ok. 1045 roku zmarł 21 października 1125 roku. Autor kroniki łacińskiej Chronica Boëmorum. W naszej literaturze Polskiej wymieniana jest jako kronika Czechów.

[5] Książę Sobiesław I Czeski: Soběslav I to książę Czech z dynastii Przemyślidów. Urodzony około 1086 a 87 roku zmarł 14 lutego 1140 w Hostinném.

[6] Zabytki Kłodzka.

[7] Zabytki architektury sakralnej.

[8] Żelazny most – znajduje się blisko dworca PKP i autobusowego i jest dojściem do wyspy Piasek.

[9] „ Przy żelaznym moście” – mały hotelik z restauracją.

[10] Kościół i klasztor Franciszkański.

[11] Gotycki kamienny most niemiecki Brücktorbrücke , Steinerne Brücke z 1390 roku długość to 52,20 metra szerokość to 4 metry z 4 przęsłami Wykonany w stylu łukowym.

[12] Kanał Młynówka -sztuczny ciek wodny pierwotnie to sztuczna fosa, która chroniła gród tworzący kanał rzeki Nysy Kłodzkiej.

[13] Most Karola w Pradze. Wcześniej był zwany mostem świętej Judyty, który został zniszczony przez powód. Władca Karol odbudował

[14] Mostowe wieże obronne lub bramy w dawnych czasach jako obronne i też służyły do poboru opłat za przejazd.

[15] Kamienny most w Kłodzku – został wpisany do zabytków 25 listopada 1949 roku

[16] Bogate rzeźby świętych i Krucyfiks (Krzyż) - na moście znajduje się 6 posągów barokowych najstarsza to Pieta pochodzi z XVII wieku. Późniejsze rzeźby pochodzą z XVIII wieku.

[17] Posąg Świętego Franciszka Ksawerego - Patrona Kłodzka to wotum z powodu epidemii.

[18] Napis w języku Niemieckim o powstaniu mostu i odnowieniu.

[19] Rzeźba Trójcy świętej koronująca Maryję - fundator Franz Ferdinand von Fitschen z 1714 roku.

[20] Pieta najstarsza rzeźba ufundowana przez hrabiego Johanna Georga von Götzen w 1655 roku.

[21] „Kavosh” –kawiarnia przy ulicy kościelnej 5.

[22] Jacek Źróbek – pracownik w jednostce samorządowej. członek Archikonfraterni Literackiej od 2000 roku, podróżnik, fotograf, - udział w konkursach World Press photo, reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.

Autor kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę istnienia.

W działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska – współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe, północne, zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.