Muzeum Okręgowe Rzeszowa

Muzeum Okręgowe Rzeszowa
Zatrzymując się obok kościoła pod wezwaniem świętego Krzyża na ulicy 3 maja możemy zobaczyć przylegający od południa klasztor. Obecnie znajduje się w budynku muzeum okręgowe Rzeszowa. Cały zespół klasztorny został wybudowany wg projektu Tylmana z Gameren architekta Lubomirskich w latach 1695-1708. W 1816 roku budynek klasztorny przeznaczono na pomieszczenie władz administracyjnych cyrkułu, a później starostwa. Dla jego potrzeb w XIX wieku dokonano częściowej przebudowy obiektu. Zespół klasztorny składa się dwukondygnacyjnej części, trójskrzydłową budowlą z dwoma ryzalitami od południa i dziedzińcem (wirydarzem) pośrodku, otoczonym krużgankami. Fundacja Zofii Pudencjany ,córki Mikołaja Spytka Ligęzy ufundowała klasztor który powstał w 1644-1649 roku. Po śmierci Zofii ,obiekt przeszedł na własność jej siostry Konstacjii ,żony Jerzego Sebastiana Lubomirskiego Pomieszczenia i krużganki klasztorne mają sklepienia krzyżowe i kolebkowe z lunetami. Na parterze, w krużgankach oraz sali aptecznej i w refektarzu możemy zobaczyć ciekawe malowidła wykonane techniką temperową w latach 1688-1697 przez ojca Łukasza od św. Pantaleona Ziemeckiego, a odkryte podczas restauracji budowli i odnowione w latach 1957-1959. Wczesnobarokowa polichromia przedstawia duże wartości artystyczne i historyczne, cechuje ją oryginalna kompozycja, bogata tematyka i ornamentyka. Malowidła w krużgankach tworzą elementy plastyczne w formie muszli i kartuszy o motywach alegorycznych. Umieszczone są na lunetach i spływach sklepień. W sali aptecznej, znajdującej się w ryzalicie od strony ul. 3 Maja, polichromia pokrywa w całości sklepienie i ściany. Budynek klasztorny w całości należy do Muzeum Okręgowe w którym można zobaczyć bogate zbiory z zakresu sztuki i rzemiosła artystycznego, historii, etnografii i archeologii.

Wśród ekspozycji wartej uwagi to niewątpliwe obrazy z malarstwa Włoskiego i Polskiego ze szkół i ośrodków artystycznych Włoch z XVII i XVIII wieku tworzących część galerii Dąbskich .Wśród Polskich malarzy możemy zobaczyć obrazy Malczewskiego Początki powstania muzeum sięgają 1935roku, kiedy to z inicjatywy Towarzystwa Regionalnego Rzeszowskiego zaczęto gromadzić zbiory. W 1944 roku utworzono Muzeum Miasta Rzeszowa, którego oficjalne otwarcie nastąpiło 24.06.1945 roku Muzeum miejskie zostało w 1951 roku przemianowane na Muzeum Okręgowe.
Jacek Źróbek

Zespół klasztorny Bernardynów w Rzeszowie -bazylika MB

Zespół klasztorny Bernardynów z Rzeszowie
Podróżując na ziemie Podkarpacia jednym z miast jest Rzeszów Wśród zabytkowych cech miasta możemy znaleźć kilka architektonicznych perełek niewątpliwie jest to ratusz, zamek, wille oraz kościoły. Życie religijne i kulturalne od pokoleń zatrzymuje się w zespole klasztornym Bernardynów. Zatrzymajmy się na chwilę aby poznać klasztor bernardynów i tajemnice jakie kryje wnętrze kościoła pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Panny . Gdy budzi się dzień w bocznej kaplicy Matka Boża Rzeszowska wita mieszkańców i pielgrzymów wtedy to o godzinie 6 zostaje odsłonięta figura Matki Bożej Rzeszowskiej. Ale sięgnijmy początków powstania-datuje się XVI w. jako drewniany kościółek, który został zbudowany w 1536 r. cały kompleks klasztorny powstał w pierwszej połowie XVII w. Jak podaje legenda powstanie kościółka to znalezienie w tym miejscu w 1513 r. figury Matki Boskiej zwanej Rzeszowską,

która znajduje się dziś w kaplicy stanowiącej Sanktuarium Maryjne. ,,Jakub Ado w uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny przechadzał się po swoim sadzie ciesząc się pięknymi tego roku owocami. Przyglądał się dorodnym jabłkom, a niektóre z nich brał do swoich spracowanych rąk, delikatnie głaskał i dziękował Bogu za wyjątkowy urodzaj, jakim pobłogosławił ziemię rzeszowską tego roku’’. Kościół i budynek klasztoru zostały wzniesione prawdopodobnie w latach 1624-29 przez budowniczych z Lipska. Istotną datą jest 25.03.1929 r. w której to fundator przekazał budowlę konwentowi bernardynów. W latach 1898-1906 pod kierunkiem Zbigniewa Hendla świątynia została gruntownie odnowiona, a w latach 1978-79 restaurowana. Fundatorem zespołu klasztornego był właściciel Rzeszowa Mikołaj Spytek Ligęza. kościół to też mauzoleum rodu Ligęzów. Zespół klasztorny miał charakter obronny, wznosząc się nad niewielkim wzgórzu ,obok bagien i rozlewisk rzeczki Mikośki ,świadczą zachowane do dziś otwory strzelnicze spełniał rolę obronnego bastionu w tworzonym przez Ligęzę systemie fortyfikacyjnym miasta. Kościół pw. Wniebowzięcia NMP budowany w stylu późnego renesansu, z elementami baroku. Zbudowany został na rzucie krzyża łacińskiego z dwoma kaplicami po bokach i kwadratową wieżą-dzwonnicą z kruchtą w podziemiu. Wyposażenie kościoła, późnobarokowe pochodzi z XVIII w. Wyjątek stanowi umieszczony w apsydzie prezbiterium renesansowy ołtarz główny pochodzący z I połowy XVII w. Wykonany jest z drewna, alabastru i marmuru, bogato zdobiony rzeźbami, płaskorzeźbami i malowidłami. W prezbiterium na szczególną uwagę zasługują pomniki grobowe członków rodziny Ligęzów, pochodzące z I połowy XVII w. (sprzed 1637 r.). Z prawej strony znajduje się kaplica Matki Boskiej Rzeszowskiej z późnogotycką figurą Madonny z Dzieciątkiem, pochodząca z XV/XVI w., koronowana w 1763 r. Figura madonny to drewniana, polichromowana rzeźba, ubrana w suknię i płaszcz barokowy bogato zdobiony, z koroną ze złocistego srebra. Dzieciątko ma podobną suknię i koronę na główce. Po lewej stronie znajduje kaplica pod wezwaniem Pana Jezusa. W kaplicy znajduje się ołtarz drewniany, częściowo rzeźbiony, w stylu regencji, z pierwszej ćwierci XVIII w. z manierystycznym obrazem Chrystus u Słupa, z II połowy XVII w. i dwoma rokokowymi posągami Mojżesza i Melchizedeka z I połowy XVIII w. Pątnik dostrzeże inne ołtarze to ołtarz św. Franciszka, rokokowy z połowy . XVIII w., z późnobarokowym obrazem olejnym "Św. Franciszek przed Chrystusem" z połowy XVIII w. i dwoma rokokowymi posągami św. Jerzego i św. Floriana,. późnobarokowy ołtarz z obrazem św. Antoniego i dwoma rokokowymi posągami św. Stanisława biskupa i św. Wojciecha, całość pochodzi z połowy XVIII w. W nawach znajdują się też ołtarze to ołtarz bł. Jana z Dukli, rokokowy z połowy XVIII w. z dwoma późnobarokowymi obrazami bł. Jana z połowy XVIII w. oraz dwoma rokokowymi posągami św. Jana Chrzciciela i św. Barbary. Relikwiarz w formie trumienki z relikwiami bł. Jana z Dukli w stylu regencji z pocz. XVIII w. został wykonany ze srebra, w części złocony, bogato rzeźbiony. Ołtarz św. Józefa, rokokowy z połowy XVIII w., z dwoma późnobarokowymi obrazami św. Józefa z Dzieciątkiem i św. Jana Nepomucena i rokokowymi rzeźbami św. Anny i św. Joachima z połowy XVIII w. Warto zwrócić na ambonę ,utrzymaną w stylu regencji, pochodząca z pocz. XVIII w. Wnętrze kościoła zostało pokryte polichromią rokokową z okresu 1760-1780. W kościele możemy też odkryć relikwie Papieża Jana Pawła II. Ta niezwykła chwila w historii Bazyliki była zapisana22 października 2011 r.- podczas uroczystej Mszy świętej miała miejsce intronizacja relikwii bł. Jana Pawła II połączona z poświęceniem obrazu Ojca Świętego Relikwie przypominają pątnikom i mieszkańcom województwa podkarpackiego 2 czerwca 1991 roku o pobycie Ojca Świętego w Rzeszowie, który wtedy podczas Mszy świętej beatyfikował biskupa Józefa Sebastiana Pelczara(Biskup Przemyski).Wspomnieć warto wydarzenie drugiej rekoronacji figury Madonny dopiero 30 lat później. Tym razem przygotowano srebrne korony, pokryto je złotem i wysadzono drogimi kamieniami. Uroczystość rekoronacji zgromadziła ok. 60 tysięcy wiernych, przewodniczył jej arcybiskup wileński Karol Hryniewiecki. Znaczące uroczystości na cześć Matki Boskiej należał zorganizowany w 1913 r.jubileusz objawienia Matki Bożej w Rzeszowie, a także przemyskiego ordynariusza Józefa Pelczara, oraz obchody dwusetnej rocznicy koronacji, które miały miejsce w roku 1963. Dla mieszkańców Rzeszowa istotną datą jest ogłoszona w czasie uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, dnia 15 sierpnia 1999 r Matka Boża z Sanktuarium OO. Bernardynów czczona jako Patronką Miasta Rzeszowa. Inną datą która wieńczy zespół klasztory Bernardynów jest nadanie kościołowi tytułu Bazyliki Mniejszej 12 września 2008 r od tego czasu jest to święto Matki Bożej Rzeszowskiej. Na zewnątrz kościoła możemy jeszcze zobaczyć tablice poświęcone żołnierzom WIN i AK, którzy wpisali się w życie miasta .Zespół klasztorny posiada przyległy do klasztoru ogród ,którym mieszkańcy i pielgrzymi spotykają aby odpocząć po pracy ,czy podróży.
Jacek Źróbek