Przez szkaplerz rozumiemy szatę wierzchnią, której używali dawni mnisi w
czasie codziennych zajęć, aby nie brudzić habitu. Spełniał więc szkaplerz rolę
fartucha gospodarczego. Potem przez szkaplerz rozumiano szatę nałożoną na
habit. Mówi o nim już reguła św. Benedykta w kanonie 55 dotyczącym ubrania i
obuwia braci. Wszystkie dawne zakony noszą po dzień dzisiejszy szkaplerz. Szkaplerz
w znaczeniu religijnym oznacza strój, który jest znakiem zewnętrznym
przynależności do bractwa, związanego z jakimś konkretnym zakonem. Tak więc
istnieje szkaplerz: brunatny - karmelitański (w. XIII); czarny - serwitów (w.
XIV), od roku 1860 kamilianów; biały - trynitarzy, mercedariuszów (w. XIV),
Niepokalanego Serca Maryi (od roku 1900); niebieski - teatynów (od roku 1617) i
Niepokalanego Poczęcia Maryi (w. XIX); czerwony - męki Pańskiej; fioletowy -
lazarystów (1847) i żółty - św. Józefa (w. XIX).
Ponieważ z noszeniem szkaplerza były związane szczególne odpusty i łaski
duchowe, było wielu chętnych, którzy do poszczególnych bractw szkaplerznych się
wpisywali i w ten sposób rozszerzali daną rodzinę zakonną. Bractwa szkaplerzne
spełniały rolę III Zakonu św. Franciszka czy też oblatów. Mogli należeć do nich
ludzie świeccy wszelkich stanów, a także duchowni.
Ponieważ było niewygodnie nosić szkaplerz taki, jaki nosili przedstawiciele
danego zakonu, dlatego z biegiem lat okrojono go do dwóch małych płatków
płótna, zazwyczaj z odpowiednim wizerunkiem na nich. Na dwóch tasiemkach
noszono go w ten sposób, że jedno płócienko było na plecach (stąd nazwa
łacińska scapulare), a druga na piersi. Taką formę zachowały szkaplerze do dnia
dzisiejszego. Bywało i bywa dotąd jeszcze, że osoby pobożne należały do kilku
bractw i dlatego nosiły kilka szkaplerzy, aby cieszyć się większą ilością
duchowych przywilejów, o które poszczególne zakony pilnie zabiegały w Rzymie. W
roku 1910 papież św. Pius X zezwolił ze względów praktycznych na zastąpienie
szkaplerza medalikiem szkaplerznym.
