110 ROCZNICA ŚMIERCI JOANNY GRYZIK – SCHAFFGOTSCH, CZYLI „ŚLĄSKIEGO KOPCIUSZKA”

110 ROCZNICA ŚMIERCI JOANNY GRYZIK – SCHAFFGOTSCH, CZYLI „ŚLĄSKIEGO KOPCIUSZKA”

Któż ze Śląska[1] i terenów Rudy Śląskiej [2] nie zna historii Śląskich przemysłowców dawnych czasów. Kiedy bogactwo ziemi dla mieszkańców było dobrem wspólnym. Jednych z takich postaci był Karol Godula. [3] Ale tajemnica tkwi jeszcze w małej dziewczynce 6 letniej, kiedy to mama oddała na wychowanie do Karola Goduli - Joannę.

Kiedy w 1845 roku zmarł ojciec Jan. Antonina z domu Hayn wraz ze swoimi dwoma córkami była w trudnej sytuacji finansowej, ale też w planach miała szybkie małżeństwo. W 1846 mała Joanna trafiła do domu Karola Goduli, gdzie opiekowała się nią służąca Emilia Lukas to przyjaciółka Antoniny. Godula chociaż był bardzo bogaty to doskwierała mu samotność, ale i brzydota i ponury charakter, który działał odpychająco na otoczenie. Joanna nie okazywała strachu i nie czuła lęku do niego. Sam Godula zauważył cechy małego dziecka i tak zrodziła się przyjaźń w konsekwencji Karol zatrudnił nauczyciela, który przychodził i uczył Joannę w domu. Karol Godula zmarł 6 lipca 1848. Zgodnie z testamentem jego główną spadkobierczynią została 6-letnia wówczas Joanna,a fortuna jaką zgromadził Śląski przedsiębiorca była jedną z największych w dziejach Górnego Śląska. Joanna odziedziczyła: 4 kopalnie galmanu i połowę udziału w kolejnej, 6 kopalni węgla, 4 majątki ziemskie − Szombierki-Orzegów, Bobrek, Bujaków, oraz Chudów-Paniówki − łącznie prawie 70 tysięcy mórg pola i prawie 3,5 tys. mórg lasu. Joannę wywieziono do Wrocławia, gdzie w klasztorze urszulanek kontynuowała naukę. W 1849 Joanna wraz z Emilią Lucas wróciły do Szombierek, gdzie zamieszkały w pałacu Goduli. Dalszą naukę Joanny prowadziła zatrudniona w tym celu dyplomowana nauczycielka z Wiednia Amalia Porsanner von Ehrenthal.

 Po zakończeniu nauki, Joanna zamieszkała razem z Schefflerem w jego willi we Wrocławiu. Tam poznała Hansa Ulryka Schaffgotscha, [4] swojego przyszłego męża. Ważną datą jest 6 października 1858 roku kiedy to Król Prus Fryderyk Wilhelm IV Hohenzollern nadał jej szlachectwo zmieniając nazwisko na Gryzik von Schomberg-Godula i nadał herb. I tak w herbie zobaczymy błękit i złoto, barwy Górnego Śląska oraz kupla. Miesiąc później 15 listopada 1858 roku Joanna wychodzi za Hansa Ulryka Schaffgotscha z Cieplic.

Ta uroczystość odbyła się w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny [5] w Bytomiu. Wcześniej, 23 października tego samego roku przyszli małżonkowie podpisali w pałacu Szombierkach kontrakt ślubny. Małżeństwo Hansa Ulryka i Joanny Gryzik von Schomberg-Godula [6] zapoczątkowało Górnośląską linię rodu Schaffgotschów. Zaraz po uroczystości zaślubin małżonkowie zamieszkali w willi Schefflera przy obecnej ulicy Ogrodowej we Wrocławiu, potem przeprowadzili się do domu przy obecnej ulicy Świdnickiej 1860 roku. W 1859 roku prawni opiekunowie Joanny zakupili dla małżonków majątki w Kopicach, [7] Chudowie i Paniowach. I tu już rozpoczyna się ciekawa historia Kopickiego pałacu jednej z najwspanialszych rezydencji na Śląski w połowie XIX wieku. W 1865 Joannę uznano za pełnoletnią, a tym samym zdobyła ona prawo do dysponowania swoim majątkiem, co czyniła z wielkim sukcesem a jej mąż utrzymywał się z posagu. Zmarła 21 czerwca 1910 roku w swojej rezydencji w Kopicach.

W czerwcowy sobotni deszczowy poranek wspólnie z przyjacielem wyruszyliśmy na szlak Opolski do Kopic, aby uczcić obchodzoną 110 rocznicę [8] śmierci Joanny Gryzik –Schaffgotsch czyli jak często się mówi Śląskiego Kopciuszka. Uroczystość miała być połączona z pochówkiem szczątków rodziny Schaffotsch w przepięknie odrestaurowanym mauzoleum. Ale z powodu epidemii korona wirusa potomkowie Schgaffgotschów nie przyjechali. Ekshumacja szczątek rodziny Schgaffgotschów odbyła się 28 października 2019 roku. Po II wojnie światowej ciało Harbiny zostało z profanowane W 1978 roku ówczesny proboszcz parafii pochował w skromnym grobie. Po 41 latach doczesne szczątki zostały złożone w trumnach w mauzoleum. W takcie pochówku mszę odprawił proboszcz Jarosław Szeląg. Przejdźmy już do sobotniej uroczystości. Przed uroczystą mszą odbył się krótki koncert organowy który poprowadził mieszkańców i gości w tamtą epokę, ale też muzykę baroku. W kościele parafialny (zobacz też) odbyła się koncelebrowana uroczysta msza święta [9] sprawowana pod przewodnictwem biskupa Gliwickiego Jana Kopca. 

Eucharystia była celebrowana po Polsku, Łacinie i Niemiecku(zobacz też homilię) wraz z biskupem eucharystię odprawiał proboszcz Kopic i księża z Bytomia –Szombierek i Rudy Śląskiej –Goduli. Doś spora grupa mimo deszczu przybyła na mszę. W uroczystej eucharystii uczestniczył też poczet sztandarowy byłej huty cynku z Szopienic. [10]

A gościnami, którzy przybyli byli między innymi: wiceprezydent Zabrza i burmistrz Grodkowa, Towarzystwo Miłośników Orzegowa ,goście z Pławniowic, Lipin, oraz Bytomia.

 W homilii ksiądz biskup przytoczył jak ważną rolę hrabina odbywała w tamtych czasach i świadectwie jej wielu fundacji które zakładała. Dziś to ten przykład powinien być odwzorowany dla bogactwa wspólnego o ziemię i troskę o Śląsk. Na zakończenie eucharystii odczytano list Hansa –Uliricha Schaffgotscha prawnuka Joanny. Po mszy biskup i mieszkańcy przeszli do mauzoleum [11] i wspólnie złożyli kwiaty oraz odmówili modlitwę. Ostatnim akcentem było oprowadzenie po ruinach pałacu w Kopicach przez Macieja Mischok, [12] który dość ciekawie opowiadał o „Śląskim kopciuszku”. Chociaż pogodna nie dopisała, to niewątpliwie ruiny pałacu [13] w stylu neogotyckim chyba wszystkich zachwyciły.

JZ [14]

DO GALERII ZDJĘĆ

http://www.vertis.pl/albumy/jacekzr/110-rocznica-smierci-joanny-schaffgotsch-slaskiego-kopciuszka

Podróżnicy polecają sprawdzoną bazę noclegową

https://www.booking.com/s/11_6/jacekz97

 

---

[1] Śląsk- historycznie to stolicą był Wrocław – dziś dzieli się na Górny i Dolny

[2] Ruda Śląska miasto przemysłowe na Górnym Śląsku.

[3] Karol Godula z Niemieckiego Karl Godulla Carolus Godulla - urodzony 8 listopada 1781roku w Makoszowach niedaleko Zabrza, zmarł 6 lipca 1848 roku we Wrocławiu został pochowany w krypcie pod kościołem pw . Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bytomiu –Szombierkach – Śląski przemysłowiec

[4] Hans Urlich Schaffgotsch – właściciel pałacu w Cieplicach – Śląski ród arystokratyczny pochodzący z Frankonii

[5] Kościół -Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Bytomiu

[6] Joanna Schaffgotsch z domu Grycik. Z niemieckiego to: Johanna Gräfin von Schaffgotsch, urodzona 29 kwietnia 1842 roku w Porembie,to dzisiejsza dzielnica Zabrza, zmarła 21 czerwca 1910 w Kopicach. To dziedziczka fortuny Karola Goduli, nobilitowana w 1858 roku z dodaniem do nazwiska von Schomberg-Godula, żona hrabiego Hansa Ulryka Schaffgotscha. Znana jako „Śląski Kopciuszek”.

[7] Kopice Niemiecki: Koppitz, w latach 1936–1945 Schwarzengrund  – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Grodków.

[8] 110 rocznica śmierci Joanny Gryzik –Schaffgotsch 20 czerwiec 2020 roku obchody jubileuszowe.

[9] Koncelebrowana msza święta pod przewodnictwem biskupa Gliwickiego Jana Kopca.

[10] Poczet sztandarowy hutników cynku z Szopienic.

[11] Mauzoleum rodzinny Schaffgotsch odrestaurowane 2020 roku.

[12] Fundacja z Kopic założona przez Macieja Mischok .

[13] Ruiny pałacu  rodzinny Schaffgotsch w Kopicach

[14] Jacek Źróbek – Członek Archikonfraterni Literackiej od 2000 roku, podróżnik, fotograf, - udział w konkursach World Press photo, reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.

Autor kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę istnienia.

W działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska – współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe, północne, zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.