Wędrując
od dworca kolejowego w Wilnie[1]
ulicą Geležinkelio gatvė czyli kolejową dotrzemy do ulicy Aušros Vartų gatvė i bramy[2] niegdyś pełniącą jako
fortyfikacja obronna miasta i jako jedyna z 9 zachowała się ,a została wzniesiona
na początku XVI wieku. Mury obronne miały chronić przed atakami Tatarów i zawiłych
relacji z Rosją w 1503 roku
Kamień
węgielny położono tam, gdzie droga do Miednik czyli do Mińska. Całe miasto
zostało otoczone murem w 1522 roku. Dla wielu turystów i pielgrzymów
to początek poznawania Wilna. Litwini tą bramę nazywają „Ausros Vartai„
co znaczy Ostra Brama.
Jaką tajemnicę kryje i dlaczego zachwyca ?
Patrząc
na bramę - jest wysoka, czworoboczna, ozdobiona motywami
architektonicznymi na środku zobaczymy fresk -Pana Jezusa Króla [3]
w niebie pochodzi prawdopodobnie z XVIII wieku , wcześniej był namalowany jako obraz na desce. U góry płaskorzeźby dwóch gryfów
trzymających tarczę z Pogonią. Pan z prawej strony przedstawia St. Kazimierz; lewy - wydaje się być strażnikiem
wileńskiej katedry świętego Stanislav
Przejdźmy przez bramę, gdy już miniemy bramę od zewnątrz, ukarze nam się
kapliczka z cudownym obrazem Matki Bożej. Adam Mickiewicz [4]
tak w swojej inwokacji wspominał :
„…Panno święta, co Jasnej
bronisz Częstochowy
I w Ostrej świecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy
Nowogródzki ochraniasz z jego wiernym ludem!
Jak mnie dziecko do zdrowia
powróciłaś cudem (…)”
Brama ocalała od zburzenia na
początku XIX wieku dzięki sąsiedztwu domurowanej do niej kaplicą z cudownym
obrazem Matki Bożej. Kaplica z obrazem Matki Bożej Miłosiernej znajduje się nad
bramą. Gdybyśmy szli od strony miasta ulicą Ostrobramską miniemy kościół
świętej Teresy[5]
i zobaczymy Ostrą Bramę. Budynek z zewnątrz ma trzy okna ,po bokach małe w
środku duże w którym widać cudowny obraz Madonny. Na zewnętrznych murach przy
małych oknach u góry widnieją napisy po lewej jest ,,SUB TUUM PRAESIDI UM”, po prawej zobaczymy: „COMFUGIMUS”- Pod Twoją Obronę . Powyżej kaplicy na sklepieniu
trójkątnym frontonie widnieje napis ,,MATER
MISERICORDIAE”- Matki miłosierdzia i płaskorzeźba „Oko Boga”- przypominający łuk tryumfalny W
pierwotnej wersji napisy były po Polsku do 1863 roku [6], gdy
car zakazał wtedy to napisy zastąpiono na łacinę 1933 rok napisy wróciły na
język polski ,dziś znów widzimy łacińskie zwroty –to niewątpliwie język
kościoła uniwersalnego dla wiernych . Kaplica
– jest niemal w kształcie kwadratowego planu 7x7 metra. W 1829roku budynek
zyskał późny styl klasyczny. Do kaplicy wchodzi się z
kościoła świętej Teresy w holu prowadzą schody tam też zobaczymy obraz ikonę
upamiętniającą wizytę Papieża Jana Pawła II w Wilnie[7].
Nad schodami zobaczymy napis: „PORTA MISERICORIAE”. Nawiedzając kaplicę Madonny
zobaczymy epitafia dziękczynne pielgrzymów ,których Matka Boża uratowało od
chorób. Uklęknijmy przed cudownym obrazem Madonny i słowach dziękczynienia módlmy
się tak :
„Pani
moja, święta Maryjo!
Twojej
łasce,
osobliwej straży i miłosierdziu Twojemu….” [8]
Gdy już
chwile medytacji zostaną zakończone przyjrzyj się Madonnie to obraz mający cechy
włoskiego renesansu nieznanego autora i czasu
powstania tego obrazu
Badania
nad ikoną pokazują że jest bardzo stara wykonana w stylu bizantyjskim, jako ikona
prawosławna, która na Litwie 1363roku została przywieziona przez wielkiego księcia
litewskiego Olgierda -ale jest to tylko legenda XIX wieku dziś całkowicie
odrzucona.
Współczesne badania sugerują, że obraz został
stworzony w około 1620-1630 roku [9] i
mógł być namalowany na wzór holenderskiego artysty Martina de Voso. Nie wiadomo też dokładnie, kiedy
pojawił się on w wiodącej na południe Bramie Miednickiej, zwanej później Ostrą.
Został umieszczony we wnęce ściennej od strony miasta. Zwróćmy oczy na obraz to
madonna bez dzieciątka Obraz, o rozmiarze 200 x 163 cm jest namalowany temperą
na ośmiu dębowych deskach. Później był kilkakrotnie przemalowywany farbami
olejnymi. Jedyny z pięciu koronowanych obrazów znajdujących się na Litwie
przedstawia Madonnę bezdzieciątka Jezus. Nasze oczy nie dostrzegą wszystkiego
gdyż jest ubrana w sukienkę. Obraz Matki Bożej Ostrobramskiej przedstawia
Madonnę z głową lekko pochyloną w prawo, ze skrzyżowanymi na piersiach dłońmi i
spuszczonymi oczami. Przyjrzyj się wyrazowi twarzy Maryi, a zobaczysz ból,
skupienie, a jednocześnie tchnie niezwykłym spokojem, wdziękiem i słodyczą.
Głowę Madonny otacza czterdzieści promieni. Dwie korony pierwsza pochodzi z
końca XVII wieku, a druga z XIX wieku ozdobiona została klejnotami ofiarnymi
jako wota. Gdy przyjrzymy się na koronę pochodzącą z połowy XVIII wieku dostrzeżemy,
że korona jest podtrzymywana przez dwa aniołki i ozdobiona sztucznymi
kamieniami.
Ważna datą jest 2 lipiec 1927 rok [10] wtedy
to zostaje dokonana uroczysta koronacja obrazu złotymi koronami. Koronacji dokonał
arcybiskup metropolita warszawski Kardynał Aleksander Kakowski w obecności
prezydenta Ignacego Mościckiego i marszałka Józefa Piłsudskiego.
W 1671 roku [11] obraz
został pokryty ozdobną srebrną sukienką wykonaną przez złotników wileńskich.
Później ta sukienka z nieznanych powodów została zastąpiona inną, która
zachowała się do dzisiaj. Na dole widnieje duży, srebrny półksiężyc [12] z
napisem, z którego wynika, że jest to wotum. Napis ten mówi:
„Dzięki Tobie składam Matko Boska
za wysłuchanie próśb moich, a proszę Cię Matko Miłosierdzia zachowaj mnie w
łasce i opiece Swojej Przenajświętszej W.I.J. 1849 roku.”
Kult obrazu
ostrobramskiego rozpoczęli ojcowie Karmelici [13] z
Małopolski, którzy w
1624 roku na parceli
obok bramy postawili drewniany kościółek[14],
a przy obrazie zbudowali schody, małą galeryjkę i daszek z okiennicami
osłaniającymi wizerunek
Madonny. Zbudowany w latach 1633 -1654 kościół świętej
Teresy, karmelici uzyskali
w 1688 roku przywilej opieki
nad obrazem bramnym[15].
Od tej daty rozpoczął się kult obrazu, który zaczął słynąć łaskami. Kult i
sława rosły i przetrwały liczne wojny i klęski. Obecna kaplica została wybudowana w
latach 1829 - 1830[16],
tego też okresu jest galeria i schody. Jedno wydarzenie wiąże się też z Ostrą
Bramą i kultem Miłosierdzia Bożego[17].
Obraz Miłosierdzia Bożego został namalowany w Wilnie i wystawiony publicznie w
Ostrej Bramie 26 -28 kwietnia 1935roku
Tam też święta Faustyna miała wizję triumfu obrazu Miłosierdzia Bożego. Na
tympanonie widnieje znak Opatrzności Bożej a na nim mała sygnaturka zwieńczona
krzyżem. Niżej napis łaciński „ Mater Misericordiae, sub Tuum Praesidium confugimus” –co
znaczy Matko
Miłosierdzia pod Twoją
obronę uciekamy się. Przyjrzyjmy się jeszcze raz kaplicy -jest
niewielka, sklepiona trzema łukami, ma trzy okna i żelazną balustradę. Na
sklepieniach są stiukowe płaskorzeźby, przedstawiające Gwiazdę Betlejemską, a
po obu jej stronach wyobrażenia Arki Noego i Arki Przymierza. Przy ołtarzu
wznoszą się cztery korynckie kolumny. Między nimi są posągi świętego Joachima i świętej
Anny - rodziców Najświętszej Maryi Panny. Ściany kaplicy wyłożone są boazerią,
która stanowi piękne tło dla srebrnych wotów z wygrawerowanymi na nich
wezwaniami litanijnymi.
W kronikach kaplicy można przeczytać świadectwa cudów za wstawiennictwem
madonny Ostrobramskiej. Jest rok [18]
„1671. Po raz pierwszy
przyniósł przed obraz w kaplicy, dwuletniego dziecka z drugiego piętra na jakąś
szansę na kamiennej podłodze tak gwałtownie spadły na ziemię martwy zostały
podniesione. Zatroskani rodzice dziecka ... matce ostrobramskie malowania
zlecone wysoce ufając, że ich modlitwy zostaną na pewno wysłuchane. Następnego
dnia, dziecko znaleziono powodzeniem, bez najmniejszego uszczerbku na ciele i
bez najmniejszego bicia. W tym celu, dziękując Matce Najświętszej, wiecznej
pamięci wybitnego cud cud malowane tablicy reprezentującej samego roku w dniu 6
maja. wisiał w kaplicy, która wtedy razem z kaplicą w 1715 roku. 27 maja.
wypalony. "
Po
kasacie Zgromadzenia Karmelitów w 1844 roku kościół świętej Teresy z kaplicą
zamieniono na kościół parafialny, taki stan istnieje do dzisiaj. W dniu 2 lipca
1927 roku [19] obraz
uroczyście został koronowany. Madonna Ostrobramska otrzymała dwie złote korony.
Sanktuarium Ostrobramskie szczęśliwie
przetrwało liczne wojny i okupacje, pełniąc nieprzerwanie swą funkcję
religijną. To tutaj i dzisiaj, jak i przed wiekami, przybywają rzesze
pielgrzymów z całego świata. 4 września 1993 roku modlił się tu papież Jan
Paweł II. [20]
.„Ta Ostrobramska świątynia od wielu już wieków każdego dnia
widzi licznych pielgrzymów, przynoszących Matce Miłosierdzia swoje radości i
troski. Dlatego ta Brama stała się miejscem spotkania z Matką Chrystusa i
Kościoła, miejscem jedności wszystkich wierzących tego kraju. Chrześcijanie z
Litwy, Polski, Białorusi, Ukrainy i innych krajów gromadzą się tu, by w obliczu
Dziewicy Maryi, jak bracia i siostry dzielić się tą samą wiarą, jedną nadzieją
i prawdziwą miłością(….).”
Papież
Jan Paweł II w czasie wizyty 4 września
1993 roku ofiarował „Złotą różę”
Latem z Polski wyrusza piesza pielgrzymka [21] do
Madonny z Ostrej Bramy. Kult Matki Wileńskiej trwa każdy turysta, czy pielgrzym
zatrzymuje się w zadumie nad obrazem.
Wśród pielgrzymów była też grupa Archikonfraternia
Literackiej [22]
z Mysłowic.
 |
| Plakat Archikonfraterni Literackiej zapraszający na pielgrzymkę do Wilna |
„Madonno
co Wileńskiej Ostrej Bramy spoglądasz na miasto,
otocz mieszkańców i pielgrzymów swoją opieką,
pomagaj w czasie dnia i nocy.
Amen”
W kaplicy Matki Bożej Ostrobramskiej msze święte [23] odprawiane
w języku litewskim są o godzinie 9:00 ,a o 10:00 w języku Polskim. Nie wstyć
się łez, gdy odmawiasz litanię u Ostrej bramy mówiąc słowami:
„Królowo
Korony Polskiej
-
módl się za nami”
Gdy już wyjdziesz z kaplicy w stronę miasta
podziwiać zakątki Wileńszczyzny niech cię prowadzi wieszcz Adam Mickiewicz opowiadając
tak
„…Na
Ponarskiej Górze
Przy
ognisku myśliwskim,
Na
niedźwiedziej skórze
Leżał
, słuchając pieśni mądrego Lizdejki,
A
Wiliji widokiem i szumem w Wilejki…
(…).
” -,,PAN
Tadeusz ”
Sięgając przeszłości idź ku przyszłości, gdzie odkrywanie
Wilna pozwoli poznać architekturę, kulturę i mieszkańców.
JZ
[1] Wilno –stolica Litwy
[2] Brama –fortyfikacja
obronna otaczająca całe miasto, powstanie około 1522roku -mająca chronić przed
atakami Tatarów -kiedyś było bram 9 , jedyna zachowana północna znana bramą
Miednicką –dziś Ostrą bramą –co można tłumaczyć na ostrzu noża
[3] Na ścianie bramy
zobaczymy fresk Jezusa Króla, po drugiej stronie idąc od miasta zobaczymy kaplicę
z Łaskami słynącymi obrazem Madonny zwanej Ostrobramską
[4] Adam Bernard
Mickiewicz herbu Poraj ur. 24 grudnia 1798 w Zaosiu lub Nowogródku zm. 26 listopada
1855 w Konstantynopolu – polski poeta, działacz polityczny, publicysta,
tłumacz, filozof, działacz religijny, mistyk, organizator i dowódca wojskowy,
nauczyciel akademicki.
[5] Kościół świętej
Teresy
[6] Powstanie
Styczniowe 22 stycznia 1863roku w Królestwie Polskim ,a na Litwie 1 lutego wybucha
przeciw Imperium Rosyjskiemu
[7] Ikona
upamiętniająca wizytę Papieża Jana Pawła II w Wilnie w holu kościoła świętej Teresy przy wejściu po
schodach do Kaplicy Ostrobramskiej
[8] Modlitwa do
Matki Ostrobramskiej
[9] Prawdopodobne
powstanie obrazu Madonny 1620-1630 roku ,na
wzór malarza holenderskiego Martina de Voso
[10] 2 lipiec 1927
uroczysta koronacja obrazu złotymi koronami przez arcybiskupa metropolitę
Warszawskiego kardynała Aleksandra Kakowskiego
[11] 1671 rok
złotnicy wileńscy ofiarują ozdobną srebrną sukienkę
[12] Duży ,srebrny
półksiężyc – z napisem Wotum
[13] Ojcowie
Karmelici – wywodzący się z Małopolski
[14] Powstał 1624
roku -drewniany Kościółek obok bramy
[15] 1688 rok oo.
Karmelici uzyskują przywilej opieki nad obrazem bramowym i rozpoczyna się kult
Madonny i cuda łaski uproszone przez Maryję
[16] Ostateczna
budowla kaplicy ,która jest do dzisiaj uzyskała kształt latach 1829 - 1830
[17] Kult Bożego
Miłosierdzia i wystawienie obrazu Miłosierdzia Bożego publicznie w Ostrej
Bramie 26-28 kwietnia 1935 roku
[18] Świadectwa
cudów zapisanych w kronikach kaplicy Matki Bożej
[19] 2 lipca 1927 roku- koronacja obrazu dwoma koronami
[20] Papież Jan
Paweł II pielgrzymuje na Litwę do Wilna 4 września 1993 roku modląc się w
kaplicy Ostrobramskiej różańcem ,oraz ofiarowuje Wotum – „Złotą Różę”
[21] Piesze
pielgrzymki do Madonny Ostrobramskiej
[22] Archikonfraternia
Literacka –Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny -Dom Mysłowice
[23] Msze święte
odprawiane w języku Litewskim o godz. 9:00, a w języku Polskim o 10:00
