Wędrując
ulicą Hvalna w Koszycach [1]
na Słowacji możemy poznać wiele historii ziemi Koszyckiej. Wśród kamienic
możemy odkryć różne tablice pamięci. Jedną z takich tablic pamiątkowych jest
poświęcona „Męczennikom Koszyckim” [2]
Kim
były te trzy postacie widniejące na spiżowej tablicy?
Zanim
przejdziemy do postaci z tablicy to musimy sięgnąć czasów wojny
trzydziestoletniej, [3] kiedy to w Europie trwał
konflikt pomiędzy katolicką dynastią Habsburgów, a protestanckimi państwami
Świętego Cesarstwa Rzymskiego Europą. Wojna miała zadanie osłabienia potęgi Habsburgów.
Europejski konflikt trwający od 23 maja 1618 do 24 października 1648 roku. Historycznym
tłem było królestwo Czeskie i w pierwszej kolejności list majestatyczny cesarza
Rudolfa II Habsburga (zobacz też)
mówiący o swobodzie religijnej, ten akt został wydany 9
lipca i 20 sierpnia 1609 roku. Nowo powołany cesarz Maciej
jednak nie
przestrzegał zasad wolnościowych 23
maja 1618 roku doszło do sporu w zamku królewskim na Hradczanach w Pradze w
czasie której protestanccy parlamentarzyści Czescy wyrzucili przez okno
katolickich przedstawicieli cesarskich. Przywódcą powstania antyhabsburskiego w
Królestwie Węgierskim był Gábor Bethlen [4] w traktacie pokojowym
zawartym 6 stycznia 1622 roku w Nikolsburgu [5] (dziś Mikulov) (zobacz też) przywódca
powstania zrzeka się korony Węgierskiej w zamian za 5 kombinatów (województw) dzisiejsze
ziemie Słowackie z Koszycami. Wcześniejszym przywódcą powstania na Węgrzech był
Stefan Bocskaya [6]
pod jego przewodnictwem wojska Jerzego Rakoczego zdobywają Koszyce. 7 września
1619 roku dostali się na zamek i aresztowali katolickich 3 księży Melchiora
Grodzieckiego, Jezuitę, Stefana Pongracz, Jezuitę i Marka Križa, kanonika.(zobacz też) Kanonika
zamordowali od razu, natomiast jezuitów torturowano, aby zmusić ich do
wyrzeczenia się wiary, gdy to nic nie dało, a gdy torturowani nie mieli już
sił, odrąbano im głowy toporem. W rokowaniach z Bethlenem posłowie cesarza
Ferdynanda II uzyskali wydanie ciał męczenników, które pogrzebano w okolicach
Preszowa. W 1635 roku ciała przeniesiono do Trnawy. [7] Tym męczennikom Koszyckim (tutaj modlitwa) ludność Słowacji, Moraw, Węgier i Śląska przypisywała cuda i łaski co
przyczyniło do rozpoczęcia procesu beatyfikacyjnego już w 1628 roku. Beatyfikowani
zostali 15 stycznia 1905 przez papieża Piusa X w Rzymie, a kanonizowani 2 lipca
1995 w Koszycach na Słowacji przez Jana Pawła II. Papież Jan Paweł II [8] podczas kanonizacji w
Koszycach mówił:
„Melchior Grodzicki był […] jezuitą,
Polakiem ze Śląska, który przybył [do Koszyc] z Pragi, gdzie przez wiele lat
posługiwał jako nauczyciel młodych chłopców. Zmuszony do opuszczenia tego
miasta wraz z innymi jezuitami na początku wojny trzydziestoletniej poprzez
Morawy i Słowację dotarł do Koszyc. Tu otrzymał łaskę potwierdzenia własną krwią
całkowitego oddania Chrystusowi i posłudze swoim braciom i siostrom […]
Trzej nowi święci pochodzili z trzech
narodów ale dzielili tę samą wiarę i, nią odżywiani, w niej pozostali złączeni
aż do śmierci. […] W godzinie próby wytrwali w obliczu pokus i tortur i woleli
umrzeć niż zaprzeć się wiary i wierności Chrystusowi i Kościołowi […]
Niech ich przykład zachęci do mężnego
dawania świadectwa Chrystusowi i Jego Ewangelii, bez jakiegokolwiek kompromisu
z tzw. duchem tego świata”…
Zwrócił
uwagę:
„Oprócz trzech męczenników koszyckich
wiele innych osób, w tym także z innych wyznań chrześcijańskich, musiało znieść
tortury i surowe kary. Niektórzy zostali nawet zabici. Czy możemy na przykład
nie uznać duchowej wielkości 24 ewangelików uśmierconych w Preszowie? Im i
wszystkim, którzy znosili cierpienia i śmierć, aby dochować wierności swoim
przekonaniom i sumieniu, Kościół oddaje chwałę i wyraża swój podziw”…
Na tablicy pamiątkowej zobaczymy jeszcze Jezusa
ukrzyżowanego, ale bez krzyża. Powyżej Jezusa ukrzyżowanego widnieje
symboliczna twarz świętego patrzącego ku niebu.
[1] Koszyce – Słowackie
i Czeskie: Košice, Węgierskie: Kassa, Niemieckie: Kaschau, Romski: Kasza,
Łacińskie: Cassovia. Miasto w Słowacji leżące w Kotlinie Koszyckiej Košická
kotlinanad rzeką Hornad.
[2] Męczennicy
Koszyccy- męczennicy antykatolickich prześladowań, święci Kościoła
katolickiego: Melchior Grodziecki SJ, Stefan Pongracz SJ i Marek Križ, kanonik.
[3] Wojna trzydziestoletnia
-konflikt na tle religijnym pomiędzy
protestami a katolikami dynastią Habsburgów. Od 23 maja 1618 do 24 października
1648 roku.
[4] Gábor Bethlen
przywódca powstania w Królestwie Węgierskim.
[5] Nikolsburg –
dzisiejsze miasto Mikulov w Czechach przy granicy z Austrią 6 styczna 1622
został podpisany traktat pokojowy.
[6] Stefan Bocskaya przywódca
powstania w Królestwie Węgierskim.
[8] Papież Jan Paweł
II- 2 lipca 1995 roku kanonizuje Męczenników Koszyckich: Melchiora Grodzieckiego
SJ, Stefana Pongracza SJ i Marka Križa,
kanonik.
[9] Jacek Źróbek –
pracownik w jednostce samorządowej. członek Archikonfraterni Literackiej od
2000 roku, podróżnik, fotograf, - udział w konkursach World Press photo,
reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik
blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz
współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych
między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.
Autor
kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę
istnienia.
W
działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska –
współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych
inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości
państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe,
północne, zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.
Panie, zmiłuj się nad nami. Panie, zmiłuj się nad nami.[1]
Chryste, zmiłuj się nad nami. Chryste, zmiłuj się nad
nami.
Panie, zmiłuj się nad nami. Panie, zmiłuj się nad nami.
Ojcze z nieba, Boże, zmiłuj się nad nami.
Synu, Odkupicielu świata, Boże, zmiłuj się nad nami.
Duchu Święty, Boże, zmiłuj się nad nami.
Święta Trójco, Jedyny Boże, zmiłuj się nad nami.
II.
WEZWANIA DO ŚWIĘTYCH
Święta Maryjo, módl się za nami.
Święta Boża Rodzicielko, módl się za nami.
Święta Panno nad pannami, módl się za nami.
Święci Michale, Gabrielu i Rafale, módlcie się za nami.
Wszyscy święci Aniołowie, módlcie się za nami.
PATRIARCHOWIE
I PROROCY
Święty Abrahamie, módl się za nami.
Święty Mojżeszu, módl się za nami.
Święty Eliaszu, módl się za nami.
Święty Janie Chrzcicielu, módl się za nami.
Święty Józefie, módl się za nami.
Wszyscy święci Patriarchowie i Prorocy, módlcie się za
nami.
APOSTOŁOWIE
I UCZNIOWIE
Święci Piotrze i Pawle, módlcie się za nami.
Święty Andrzeju, módl się za nami.
Święty Janie i Jakubie, módlcie się za nami.
Święty Tomaszu, módl się za nami.
Święty Mateuszu, módl się za nami.
Wszyscy święci Apostołowie, módlcie się za nami.
Święty Łukaszu, módl się za nami.
Święty Marku, módl się za nami.
Święty Barnabo, módl się za nami.
Święta Mario Magdaleno, módl się za nami.
Wszyscy święci Uczniowie Pańscy, módlcie się za nami.
MĘCZENNICY
Święty Szczepanie, módl się za nami.
Święty Ignacy Antiocheński, módl się za nami.
Święty Polikarpie, módl się za nami.
Święty Justynie, módl się za nami.
Święty Wawrzyńcze, módl się za nami.
Święty Cyprianie, módl się za nami.
Święty Bonifacy, módl się za nami.
Święty Wojciechu, módl się za nami.
Święty Stanisławie, módl się za nami.
Święty Tomaszu Becket, módl się za nami.
Święci Janie i Tomaszu z Anglii, módlcie się za nami.
Święty Pawle z Japonii, módl się za nami.
Święci Izaaku i Janie z Ameryki, módlcie się za nami.
Święty Piotrze z Polinezji, módl się za nami.
Święty Karolu z Ugandy, módl się za nami.
Święte Perpetuo i Felicyto, módlcie się za nami.
Święta Agnieszko, módl się za nami.
Święta Mario Goretti, módl się za nami.
Wszyscy święci Męczennicy, módlcie się za nami.
BISKUPI
I DOKTORZY KOŚCIOŁA
Święci Leonie i Grzegorzu, módlcie się za nami.
Święty Ambroży, módl się za nami.
Święty Hieronimie, módl się za nami.
Święty Augustynie, módl się za nami.
Święty Atanazy, módl się za nami.
Święci Bazyli i Grzegorzu z Nazjanzu, módlcie się za
nami.
Święty Janie Chryzostomie, módl się za nami.
Święty Marcinie, módl się za nami.
Święty Patryku, módl się za nami.
Święci Cyrylu i Metody, módlcie się za nami.
Święty Karolu Boromeuszu, módl się za nami.
Święty Franciszku Salezy, módl się za nami.
Święty Piusie Dziesiąty, módl się za nami.
KAPŁANI
I ZAKONNICY
Święty Antoni, módl się za nami.
Święty Benedykcie, módl się za nami.
Święty Bernardzie, módl się za nami.
Święci Franciszku i Dominiku, módlcie się za nami.
Święty Tomaszu z Akwinu, módl się za nami.
Święty Ignacy z Loyoli, módl się za nami.
Święty Franciszku Ksawery, módl się za nami.
Święty Stanisławie Kostko, módl się za nami.
Święty Wincenty a Paulo, módl się za nami.
Święty Janie Mario Vianneyu, módl się za nami.
Święty Janie Bosko, módl się za nami.
Święta Katarzyno Sieneńska, módl się za nami.
Święta Tereso od Jezusa, módl się za nami.
Święta Różo z Limy, módl się za nami.
ŚWIECCY
Święty Ludwiku, módl się za nami.
Święty Kazimierzu, módl się za nami.
Święta Moniko, módl się za nami.
Święta Jadwigo, módl się za nami.
Święta Elżbieto Węgierska, módl się za nami.
Wszyscy Święci i Święte Boże, módlcie się za nami.
III.
WEZWANIA DO CHRYSTUSA
Bądź nam miłościw, wybaw nas, Panie.
Od zła wszelkiego, wybaw nas, Panie.
Od każdego grzechu, wybaw nas, Panie.
Od zasadzek szatana, wybaw nas, Panie.
Od gniewu, nienawiści i wszelkiej złej woli, wybaw nas,
Panie.
Od śmierci wiecznej, wybaw nas, Panie.
Przez Twoje wcielenie, wybaw nas, Panie.
Przez Twoje narodzenie, wybaw nas, Panie.
Przez Twój chrzest i post święty, wybaw nas, Panie.
Przez Twój krzyż i mękę, wybaw nas, Panie.
Przez Twoją śmierć i złożenie do grobu, wybaw nas,
Panie.
Przez Twoje święte zmartwychwstanie, wybaw nas, Panie.
Przez Twoje cudowne wniebowstąpienie, wybaw nas, Panie.
Przez zesłanie Ducha Świętego, wybaw nas, Panie.
Przez Twoje przyjście w chwale. wybaw nas, Panie.
IV.
BŁAGANIA W RÓŻNYCH POTRZEBACH
Prosimy Cię, abyś nam okazał miłosierdzie, wysłuchaj
nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś dał nam pragnienie nieba, wysłuchaj
nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś uchronił nas, braci, krewnych i
dobrodziejów od wiekuistego potępienia, wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś dał wszystkim wiernym zmarłym wieczny
odpoczynek, wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś zachował świat od chorób, głodu i
wojny, wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś dał wszystkim narodom pokój i
prawdziwą zgodę, wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś strzegł Kościoła świętego i nim
kierował, wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś zachował Ojca świętego i całe
duchowieństwo w prawdziwej pobożności, wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś zjednoczył wszystkich wierzących w
Chrystusa, wysłuchaj nas, Panie.
Prosimy Cię, abyś wszystkich ludzi doprowadził do
światła Ewangelii, wysłuchaj nas, Panie.
V.
ZAKOŃCZENIE
Chryste, usłysz nas. Chryste, usłysz nas.
Chryste, wysłuchaj nas. Chryste, wysłuchaj nas.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się
nad nami.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się
nad nami.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się
nad nami.
MODLITWA
Boże, ucieczko nasza i mocy, Ty jesteś źródłem
pobożności, wysłuchaj pokorne modlitwy swojego Kościoła i spraw, abyśmy
otrzymali wszystko, o co Cię z ufnością prosimy. Przez Chrystusa, Pana naszego.
Amen.
Boże, Ty widzisz, że wskutek naszej słabości upadamy w
grzechy, okaż nam swoje miłosierdzie i spraw, aby przykłady Twoich świętych
odnowiły w nas miłość ku Tobie. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
[1] Litania do
Wszystkich Świętych - odmawiana w czasie Wigilii Paschalnej w sobotę. Na litanię
składa się z 5 części: 1 to modlitwa błagalna do Boga Ojca, część 2 to wezwania
do świętych i dzieli się na: Wezwanie Maryjne i świętych Aniołów. Patriarchów i
proroków. Apostołów i uczniów Chrystusa. Męczennicy. Biskupi i doktorzy
kościoła. Kapłani i zakonnicy. Świeccy. 3 część to wezwania do Chrystusa.
4
część to błagalna. Ostatnia 5 część to zakończenie. Zwróćmy uwagę że litania
jest zaczerpnięta jest na podstawie biblii.Litania do Wszystkich Świętych ma dwie formuły: A i B - tak też w
wykazie świętych kościoła włącza się świętych np. patronów kościoła, diecezji
czy założycieli zakonów.
Wędrując
szlakiem Słowackim [1]
jednym z najstarszych miast są Koszyce. [2]
Osadnictwo sięga czasów epoki paleolitu, czyli około 8 tysięcy lat przed naszą
erą. W wieku VII Koszycką krainę zasiedlił koczowniczy lud Awarów. [3]
A w wieku VIII osiedlił się lud słowiański. Źródła pisane wspominają Koszyce w 1230
roku. Czas już pospacerować. Do starego rynku z dworca kolejowego
jest dość daleko. Więc można podjechać komunikacją miejską. [4] Gdy już dotrzemy na ulicę
Hlavna [5] to odkryjemy tzw. Dolną bramę
[6] ukrytą pod dzisiejszą
ulicą. Nad samym wejściem Dolnej Bramy zobaczymy pięknego i potężnego anioła, [7] Który w swoich rękach
trzyma herb Koszyc. Tu warto dodać że na postumencie znajduje się najstarszy herb
Europy pochodzący z 1369 roku. Spacerując dalej to zobaczymy dwie budowle
sakralne małą kaplicę świętego Michała [8] z 1250 roku w przeszłości
była to gotycka kaplica cmentarna i była poświęcona przewodnikowi dusz na drodze
do życia wiecznego – Michałowi Archaniołowi. Centralnym punktem starego rynku
jest katedra świętej Elżbiety. [9] Idąc dalej odkryjemy mały
park [10] w którym rozbrzmiewamelodia kurantów, a latem uzupełnia
śpiewająca i świecąca fontanna. Za parkiem zobaczymy budynek teatru [11] z eklektyczną elewacją. W
dalszej części ulicy Hlavni zobaczymy mały ogród [12] otaczającymi 5 posągami
na zewnątrz, a w środku słup Mariański, czyli Niepokalanego Poczęcia Najświętszej
Maryi Panny (Immaculata) Pomnik został
wzniesiony jako podziękowanie Matce Bożej za walkę z epidemią dżumy w latach
1709-1710, która dotknęła całą Europę. Przyjrzyjmy się architekturze. Kolumna ma
14 metrów wysokości, na szczycie znajduje się posąg Matki Bożej Niepokalanej, poniżej
kulę ziemską trzymają aniołki. Przy kolumnie zobaczymy barokowe rzeźby
przedstawiające świętych: [13]
Józefa, Sebastiana, Władysława, oraz zobaczymy
płaskorzeźby.
Przy żelaznym ogrodzeniu na filarach zostały umieszczone
figury archaniołów Michała i Gabriela i świętą Elżbietę Węgierską.
Z drugiej strony zobaczymy świętą Małgorzatę i Barbarę. Kolumna
i figury są wykonane z piaskowca. Barokowe rzeźby są nowsze wykonane przez Šimona
Grimminga i Tomáša Tornyossy.[14]
Pomódlmy się
modlitwą świętego Maksymiliana Kolbe do Niepokalanej:[15]
„O Maryjo,
bez grzechu pierworodnego poczęta,
módl się za nami,
którzy się do Ciebie uciekamy,
i za wszystkich,
którzy się do Ciebie nie uciekają,
a zwłaszcza za nieprzyjaciół Kościoła świętego
i polecanymi Tobie.”
Tajemnice
starego rynku i ulicy Hlavni kryją jeszcze kamienice i kościoły. W jednej z
kamienic [16]
zatrzymał się papież Jan Paweł II 2 lipca 1995 roku. Podczas pielgrzymki
papieża Jana Pawła II na Słowację podczas mszy świętej kanonizował Melchiora Grodzkiego
[17] katolickiego księdza
jezuitę męczennika który zginął w wojnie trzydziestoletniej w Koszycach z rąk wojsk
Jerzego I Rakoczego. 2019 rok był poświęcony świętemu Melchiorowi Grodzkiemu. Tak
też 12 października 2019 spotkali się pielgrzymi z diecezji Bielsko –Żywieckiej
wraz z biskupem Romanem Pindel przybyli do Koszyckiej katedry świętej Elżbiety
aby podziękować za swojego Świętego Męczennika Melchiora Grodzkiego.
Dzisiaj
kiedy panuje pandemia korona wirusa w Europie przypomnieć słowa biskupa Romana
Pindera w czasie pielgrzymki do Koszyc który wskazał aby chwilach trudnych
modlić się:[18]
„A Bóg sam obiecuje,
że próba nie będzie ponad łaskę,
którą otrzymamy ”
Trzeba
by się jeszcze przybliżyć historię katedry, ale to już zostawiam na osobny artykuł.
[1] Słowacja – Kraj w
Europie z Stolicą Bratysława.
[2] Koszyce – Słowackie
i Czeskie: Košice, Węgierskie: Kassa, Niemieckie: Kaschau, Romski: Kasza, Łacińskie:
Cassovia. Miasto w Słowacji leżące w Kotlinie Koszyckiej Košická kotlinanad
rzeką Hornad.
[3] Awarowie – lud koczowniczy
Pojawił się w Europie w VI wieku zasłynął z wypraw przeciw Bizancjum.
Ciekawostką jest wygląd ludu Awarów to zwyczaj wiązania włosów w dwa warkocze.
[4] Komunikacja
publicznaBilety można kupić u kierowcy
w bankomatach
[5] Ulica Hlavna -
najdłuższy deptak Słowacji i Koszyc. Znajduje się tam najwięcej zabytków
Koszyc.
[6] DolnaBrama –muzeum archeologiczne z
średniowiecznymi malowidłami na ścianach znajduje się pod ulicą Hlavna.
[12] Mały ogród z
kolumną Niepokalanego Poczęcia - dar mieszkańców jako podziękowanie Maryi za
walkę z epidemią dżumy w altach 1709-1710
[13] Barokowe
rzeźby świętych: Jóżefa ,Sebastiana i Wacława oraz wejściu do ogrodu to figury
archaniołów Michała i Gabriela i świętą Elżbietę Węgierską i świętą Małgorzatę
i Barbarę.
[14] Rzeżby wykonane przez
Šimona Grimminga i Tomáša Tornyossy.
[15] Akt strzelisty do
Niepolanej - Święty Maksymilian Kolbe.
[16] Kamienica w której zatrzymał
się papież Jan Paweł II 2 lipca 1995 roku.
[17] Święty Melchior
Grodzki - Polski duchowny katolicki, Jezuita, męczennik, uwięziony torturowany i
zamordowany w Koszycach przez wojska Jerzego I Rakoczego.
[18] Cytat z homilii biskupa
Romana Pindla wygłoszony w katedrze Świętej Elżbiety w Koszycach dnia 12 października
2019 roku.
[19] Jacek Źróbek –
pracownik w jednostce samorządowej. członek Archikonfraterni Literackiej od
2000 roku, podróżnik, fotograf, - udział w konkursach World Press photo,
reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik
blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz
współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych
między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.
Autor
kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę
istnienia.
W
działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska – współpraca
z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych inicjatyw dla
Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości państwowych w
Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe, północne, zachodnie,
w niewielkiej część wschodnia.