Wędrówki
dalekie i bliskie poprowadziły mnie szlak ziemi Gliwickiej. [1] (zobacz też)
Dla wielu Śląsk kojarzony jest z górnikami, ale też przemysłowcami, którzy
włożyli wielki wkład w dziedzictwo gospodarki przemysłowej, [2]
czy przepięknej architektury pałacowej, dworskiej.
Jednym z przykładów pięknej pałacowej architektury to
znajdujący się w Pławniowicach zespół pałacowo –parkowy. [3] Z Gliwic do Pławniowic [4] jest 20 kilometrów. Historia tej małej wsi sięga dość
odległych czasów ,aż 1317 roku, ale sam pałac to 1737 rok. W XIV wieku w na
ziemi Pławniowickiej znajdował się zamek. Z źródeł i rachunków dworu króla
Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi z lat 1338-1420, można się dowiedzieć że
była też tam warownia której dowódcą był Piotr Szafraniec [5] w roku 1393 roku na
przełomie stycznia i lutego nastąpiła walka związana z odbieraniem przez króla
Władysława Jagiełłę [6] lenna księciu Władysławowi
Opolczykowi , [7]
w tym czasie też wyruszyła specjalna ekspedycja dworska z Krakowa. Ale
zatrzymajmy się już na samym zespole pałacowo – parkowym. Dobra Pławniowickie
nabył w 1525 roku Lorenz Seydlitz. [8] A po wojnie
trzydziestoletniej 1618-1648 właściciele Pławniowic przeszli na protestantyzm
co spowodowało upadek dóbr ziemskich. Kolejnym kupcem został baron Franz
Wolfgang von Stechow. [9] Baron zakłada majorat z ziemi
Rudy ,Biskupic i Pławniowic. A 1798 roku poprzez dziedziczenie dobra
Pławniowickie przeszły na własność rodziny Ballestremów i były własnością do
1945 roku kiedy to zostały dekretem reformy rolnej z 6 września 1944 roku przez
Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, pozbawił majątku ziemskiego.
Kim był Giovanni Baptista Angelo von Ballestrem di
Castellengo ? [10]
To włoski potomek Fracesco Ballestrero żyjący w XVI
wieku który mieszkał w Asti koło Turynu. Jego prawnuk Marco Corte Ballestrero
di Montalengho poślubił hrabiankę Klarę Różę Frichingnano di Castellengo. W
1709 roku urodził im się syn Giovanni Baptysta Angelo. Syn wstąpił do wojska. W
1740 roku gdy wybuchła wojna o Śląsk Giovanni służył w armii Pruskiej. Po
wojnie w 1748 roku ożenił się Marią Elżbietą von Stechow dziedziczką
Pławniowic. Tak rozpoczyna się Śląska linia rodu Ballestremów. Przy dziedzińcu
maryjnym pałacu zobaczymy spoglądającego na swój budynek pomnik Ballestrema.
Pierwsza budowla pałacowa pochodząca z czasów nowożytnych powstała w 1737 roku,
a budowniczym był Zygmunt Mikołaj von Göerz. Obecna forma pałacowa pochodzi z
lat 1882-1885 według projektu mistrza budowlanego Konstantego Heidenreicha z
Kopic [11] i została zlecona przez
hrabiego Franciszka II Ballestrema. Źródła podają że koszt budowy kompleksu
pałacowego wyniósł 386 000 marek.
Przyjrzyjmy się rezydencji. Zespół pałacowy jest
wykonany w stylu neomanieryzmu niderlandzkiego z wieloma dodatkami neogotyckimi.
Pałac z jednej strony w narożniku północno-zachodnim ma potężną czworoboczną
wieżę z zegarem, a po drugiej stronie w skrzydle południowo-zachodnim znajduje
się kaplica Niepokalanego Poczęcia NMP. [12] (zobacz też ) Część reprezentacyjną pałacu stanowi fasada
środkowa, oraz przed budynkiem fontanna. Tam też nad budynkiem umieszczony na
wysokości piętra, a pochodzący z 1620 roku zobaczymy hrabiowski herb rodziny
Ballestremów. Obiekt jest wykonany na planie litery „U” i jest
dwukondygnacyjny. Zwróćmy uwagę na bogato zdobione wieżyczki iglice, pinakle i
lukarny. Cała elewacja wykonana jest cegły klinkierowej. Podziwiając cały
zespół pałacowy warto kiedyś wybrać się na pałacowe lato muzyczne, (zobacz też ) które w
scenerii dziedzińca rezydencji ma swój urok.
Do zabytków które warto jeszcze zobaczyć to wozownia, dom
Kawalera, spichlerz dworski. W pobliżu znajduje się jezioro Pławniowice, które
powstało w wyrobisku po eksploatacji piasków podsadzkowych w 1970 -1974 roku. Przez
Pławniowice przebiega szlak stulecia turystyki- zielony. W bliskości wsi
znajduje się znana ludwisarnia Felczyńskich [13] w Taciszowicach założona
w 1808 roku.
JZ.[14]
DO GALERII ZDJĘĆ
http://www.vertis.pl/albumy/jacekzr/palacowe-lato-muzyczne
Podróżnicy
polecają sprawdzoną bazę noclegową
https://www.booking.com/s/11_6/jacekz97
[1] Ziemia Gliwicka –
teren należący do województwa Śląskiego.
[2] Dziedzictwo
przemysłu Śląskiego – przemysł Hutniczy
i górniczy oraz ciekawa architektura rezydencji przemysłowców Śląskich między
innymi Johna Baildona, Fryderyka von Redena, Ballestremów, Gudio von
Donnersmark, Baltazar von Promnitz, czy Hohbergów.
[3] Zespół parkowo –Pałacowy
w Pławniowicach- Pałac jest zbudowany jako trójskrzydłowy i w styl neomanieryzmu
niderlandzkiego i romantyzmu eklektycznego. Dachy budynku przyozdobione są w
liczne wieże i wieżyczki, iglice, pinakle i lukarny. Elewacje wykonane z cegły
klinkierowej. Dziś zespół parkowo- pałacowy podlega diecezji Gliwickiej i jest
jej własnością.
[4] Pławniowice – niemiecki:
Plawniowitz, od 1938 Flößingen – – wieś znajdująca się w województwie Śląskim, w
powiecie Gliwickim i należąca do gminy Rudziniec.
Pierwsza udokumentowana wzmianka pochodzi z XIV wieku z 1317 roku ,kolejna
widnieje w dokumentach z 1364 roku z nazwiskiem Marcus de Plawniowitz, jako
właściciela okolicznych terenów.
[5] Piotr Szafraniec – dowódca
w warowni zamkowej.
[6] Władysław Jagiełło –król
Polski
[7] Władysław Opolczyk-
urodzny pomiędzy 132 a 1332 rokiem zmarł 18 maja 1401 roku Pochowany jest pod
kaplicą świętej Anny w Kościele Świętej Trójcy przy klasztorze Franciszkanów w
Opolu- to książę Opolski w latach
1356-1401. Warto tu dodać że 9 sierpnia 1382 roku na Częstochowskie wzgórze
książę Władysław Opolczyk sprowadził Paulinów, a 31 sierpnia 1384 roku został
ofiarowany obraz Matki Bożej.
[8] Lorenz Seydlitz – w
1525 roku nabywa ziemię Pławniowicką
[9] Franz Wolfgang von
Stechow - urodzony 4 marca 1694 roku w Fahrland, zmarł 22 stycznia 1758 roku w
Pławniowicach w 1737 nabył Pławniowice, a 13 sierpnia 1748 r. dokupił od
hrabiego Jana von Dunina za 33 000 florenów Biskupice i Rudę. 20 listopada 1751
roku ustanowił tzw. majorat, obejmujący Pławniowice – Rudę – Biskupice. Od tej
pory dobra majoratu jako majątek niepodzielny przechodziły w całości na
najstarszego syna lub krewnego potomka męskiego.
[10] Giovanni Baptista
Angelo von Ballestrem di Castellengo - Syn Włoskiego rodu Ballestemów który
rozpoczął Śląską linię rodowodową .
[11] 1882-1885- Budowa
pałacu przez mistrza budowlanego Konstantego Heidenreicha z Kopic i została
zlecona przez hrabiego Franciszka II Ballestrema.
[12] Kaplica
Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny - znajduje się w skrzydle
południowo-zachodnim pałacu. Kaplica została konsekrowana 15 października 1885
roku
[13] Ludwisarnia Felczyńskich
z Taciszowic to zakład odlewniczy dzwonów. W 1808 roku w Kałuszu dziś to
Ukraina.Z ludwisarni Felczyńskich możemy usłyszeć dzwony w Bazylice świętego Krzyża w Warszawie
, w parafii Podwyższenia Krzyża Świętego i Matki Bożej Uzdrowienia Chorych w Katowicach
na osiedlu Tysiąclecia ,czy dzwony w kościele świętego Michała Archanioła i
świętego Stanisława Biskupa w Krakowie.
[14] Jacek Źróbek –
Członek Archikonfraterni Literackiej od 2000 roku, podróżnik, fotograf, -
udział w konkursach World Press photo, reporter pasjonat turystyki górskiej,
miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka
Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz współautor publikacji w gazecie „Co
tydzień”, i innych, książkowych religijnych między innymi o Prymasie Józefie
Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.
Autor
kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę
istnienia.
W
działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska –
współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych
inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości
państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe, północne,
zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.
