SZLAKIEM
OPOLSKIM –NYSA
MŁOT
NA CZAROWNICE
Historie
średniowiecza [1]
mają swoje legendy, ale i wydarzenia związane z czarownicami, [2]
czy różnymi przejawami upadku społeczności. Tak też i w grodzie Nyskim możemy odnaleźć
średniowieczne czarownice . W ślad za upadkiem wartości
społecznych dla kościoła rozpoczyna się proces walki i powołania Inkwizycji. [3] Tak też zostaje
przygotowany dokument papieski Innocentego VIII.
 |
| PAPIEŻ INNOCENTY VIII |
5
grudnia 1484 roku wyszła drukiem bulla papieża Innocentego VIII [4]
„Summis desiderantes affectibus”, w której napisano:
Doszła ostatnio do naszych uszu wieść, która przejęła
nas wielkim bólem, że w niektórych częściach północnych Niemiec, a także
prowincjach, miastach, regionach i diecezjach Moguncji Kolonii Trewiru,
Salzburga i Bremy, wiele osób obu płci niepomnych na własne zbawienie i odstępujących
od wiary katolickiej, oddają się diabłom, w postaci incubi (płci męskiej) i succubi
(płci żeńskiej). Przez swoje zaklęcia, uroki, amulety i czary - ogromne i
wstrętne przestępstwa - uśmiercają dzieci w łonach ich matek, zabijają
potomstwo bydląt, niszczą płody ziemi winogrona, owoce na drzewach, kobiety,
mężczyzn, bydło, winnice, sady, łąki pastwiska, kukurydzę, żyto i wszystkie
inne zboża. Także dotykają i dręczą mężczyzn i kobiety, zwierzęta i bydło,
okropnymi i żałosnymi cierpieniami wewnętrznymi i cielesnymi. Odbierają
mężczyznom zdolność płodzenia, a kobietom poczęcia (..), ponadto bluźnierczo
wyrzekają się wiary, którą otrzymali na chrzcie świętym i za namową Wroga
Rodzaju Ludzkiego nie wzdrygają się przed popełnieniem najplugawszego występku
i najgorszego obrzydlistwa, wystawiając swe dusze na śmiertelne niebezpieczeństwo,
przez co znieważają boski majestat i są źródłem zgorszenia dla wielu".
Bulla stała się głównym dokumentem papieskim na temat
czarów.
Papież w tekście wymienia autorów dzieła „Młot na
czarownice” Sprengera i Kramaera, nazywając ich Jacobus Sprenger i Henricus
Institori. Nakazał im walkę z przejawami magii i czarów, a także zezwolił na
stosowanie całej mocy inkwizycji w celu ich wytępienia.
 |
| MŁOT NA CZAROWNICE - BULLA PAPIEŻA INNOCENTEGO VIII |
Zatrzymajmy się już w Nysie średniowiecznej,
kiedy magia i czary dotarły do księstwa Nyskiego?
Procesy o czary rozpowszechniły się na zachodzie Europy w
okresie od XV do XVII wieku. W samym księstwie Nyskim miały swój potencjał i
rozmiar. Ciekawostką jest że urząd inkwizytora w Nysie powstał już 1341 roku. Pierwsza
fala prześladowań w księstwie Nyskim nastąpiła w 1622 roku, [5] kiedy to żona Jesenickiego
pasterza została przez niego oskarżona o czary i otrucie. Pod wpływem tortur
przyznała się do winy, wymieniając jako swoje wspólniczki kilka kolejnych
kobiet. Wszystkie zginęły na stosie, podobnie jak wiele innych oskarżonych w
tym roku.
W kolejnych latach dochodziło sporadycznie do oskarżeń i
procesów. Następny, przerażająco wielki w skutkach pogrom czarownic, nawiedził
księstwo w latach 1639-1641. Wówczas biskupem Wrocławskim był książę Polski
Karol Ferdynand Waza. [6] Administracja biskupstwa
Wrocławskiego i księstwa Nyskiego pozostawała w rękach biskupa pomocniczego
Jana Baltazara Liescha von Hornau. [7] Historia o nim mówi że wsławił
się on nie tylko gorliwością w walce o katolicyzm, ale również nadzwyczajnym
okrucieństwem. Człowiek ten był inicjatorem budowy specjalnego pieca do palenia
czarownic, który stanął w Nysie w 1639 roku.
 |
| PALENIE CZAROWNIC JAN BALTAZAR LIESCH VON HORNAU - BISKUP WROCŁAWSKI I KSIĘSTWA NYSKIEGO - ZAINICJOWAŁ BUDOWĘ SPECJALNEGO PIECA DO PALENIA CZAROWNIC W NYSIE STANĄŁ W 1639 ROKU |
Ostatnia wielka fala procesów o czary na terenie
księstwa Nyskiego miała miejsce na przełomie 1651 i 1652 roku. Wówczas stracono
w Nysie, Głuchołazach, Mikulovicach, Vidnavie, Jeseniku i Zlatych Horach około
250 osób. Wiele z nich cieszyło się opinią ludzi bogatych. Nasuwa to
podejrzenia o intratność tego procederu, gdyż majątek skazanych podlegał
konfiskacie, a rodziny były zobowiązane do pokrycia kosztów procesu. Wyroki
były wykonywane również na dzieciach, bowiem niektóre z torturowanych kobiet
przyznawały się do ofiarowania szatanowi własnego potomstwa. Ostatni proces związany
z czarami odbył się w księstwie Nyskim w 1715 roku [8] i był dość ciekawy, a
zakończył się odesłaniem oskarżonego do szpitala psychiatrycznego.
To pokazuje że okres inkwizycji zatrzymał się i księstwo
Nyskie weszło w nowe czasy oświecenia, a
czary to tylko choroba psychiczna.
Jak to można powiedzieć „Kochanka diabła” stała się
biedną, obłąkaną istotą, jej diabelska egzystencja zredukowana się z przypadku
sądowego do problemu medycznego.
Podróżnicy
polecają sprawdzoną bazę noclegową
[1] Średniowiecze to epoka
w historii Europy trwająca od V wieku do XV wieku, która rozpoczęła się wraz z
upadkiem cesarstwa zachodniorzymskiego i trwała do epoki renesansu i wielkich
odkryć geograficznych. Jest środkowym okresem w tradycyjnym podziale historii
Europy na starożytność, średniowiecze i nowożytność. Dzieli się na wczesne,
pełne i późne średniowiecze.
[2] Czarownice – w Nysie
[3] Inkwizycja -
Inquisitio haereticae pravitatis, Sanctum officium z łacińskiego. Inquisitio –
śledztwo, badanie to nazwa instytucji śledczo-sądowniczej Kościoła katolickiego
działającej od XIII do XIX wieku, utworzonej w celu wyszukiwania, nawracania i
karania heretyków w oparciu o postanowienia ujęte w dokumentach soborowych,
synodalnych oraz bullach papieskich.
[4] Papież Innocenty
VIII – bulla „Summis desiderantes affectibus”, w tłumaczeniu polskim to pragnąc
najgoręcej - tematem bulli były czary potocznie dzieło zwane „młot na
czarownice ” 5 grudzień 1485 rok - Potępiała ona plagę czarów i herezji szerzącą
się w dolinie Renu, oraz delegowała Heinricha Kramera i Jakoba Sprengera jako
inkwizytorów odpowiedzialnych za wykorzenienie czarownic w Niemczech.
Wniosek
o wydanie bulli był złożony w Rzymie osobiście przez Kramera i został odnaleziony
w papieskich archiwach. Hans Peter Broedel, profesor historii na Uniwersytecie
Północnej Dakoty udowodnił że sygnatariuszami tego wniosku byli Kramer i
Sprenger, którzy wnioskowali o jednoznaczne uprawnienia do prowadzenia procesów
o czary. Wniosek został pozytywnie rozpatrzony. Bulla potwierdzała istnienie
czarownic i nadawała uprawnienia inkwizytorom: „do czynienia, co jest
konieczne, aby się ich pozbyć”. Papież ostrzegł, że Sprenger i Kramer nie mogą
być jakkolwiek wstrzymywani przez jakikolwiek autorytet pod groźbą ekskomuniki
lub dotkliwszych kar.
[5] Do księstwa
Nyskiego docierają czarownice. W 1622 roku zostaje wydany pierwszy wyrok na
żonie Jesenickiego pastora przez inkwizycję na spaleniu na stosie
[6] Książę Polski –
Karol Ferdynand Waza
[7] Jan Baltazar Liesch
von Hornau-biskup pomocniczy Wrocławski i księstwa Nyskiego – inicjator budowy
specjalnego pieca do palenia czarownic. Sam piec stanął w Nysie w 1639 roku
[8] Ostatni proces
związany z czarami w księstwie Nyskim odbył się w 1715 roku - zakończył się
odesłaniem oskarżonego do szpitala psychiatrycznego .
[9] Jacek Źróbek –
pracownik w jednostce samorządowej. członek Archikonfraterni Literackiej od
2000 roku, podróżnik, fotograf, - udział w konkursach World Press photo,
reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik
blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz
współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych
między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.
Autor
kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę
istnienia.
W
działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska –
współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych
inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości
państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe,
północne , zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.
