SZLAKIEM OPOLSKIM –NYSA ,,MŁOT NA CZAROWNICE''

SZLAKIEM OPOLSKIM –NYSA

MŁOT NA CZAROWNICE

Historie średniowiecza [1] mają swoje legendy, ale i wydarzenia związane z czarownicami, [2] czy różnymi przejawami upadku społeczności. Tak też i w grodzie Nyskim możemy odnaleźć średniowieczne czarownice . W ślad za upadkiem wartości społecznych dla kościoła rozpoczyna się proces walki i powołania Inkwizycji. [3] Tak też zostaje przygotowany dokument papieski Innocentego VIII.

PAPIEŻ INNOCENTY VIII

5 grudnia 1484 roku wyszła drukiem bulla papieża Innocentego VIII [4] „Summis desiderantes affectibus”, w której napisano:

Doszła ostatnio do naszych uszu wieść, która przejęła nas wielkim bólem, że w niektórych częściach północnych Niemiec, a także prowincjach, miastach, regionach i diecezjach Moguncji Kolonii Trewiru, Salzburga i Bremy, wiele osób obu płci niepomnych na własne zbawienie i odstępujących od wiary katolickiej, oddają się diabłom, w postaci incubi (płci męskiej) i succubi (płci żeńskiej). Przez swoje zaklęcia, uroki, amulety i czary - ogromne i wstrętne przestępstwa - uśmiercają dzieci w łonach ich matek, zabijają potomstwo bydląt, niszczą płody ziemi winogrona, owoce na drzewach, kobiety, mężczyzn, bydło, winnice, sady, łąki pastwiska, kukurydzę, żyto i wszystkie inne zboża. Także dotykają i dręczą mężczyzn i kobiety, zwierzęta i bydło, okropnymi i żałosnymi cierpieniami wewnętrznymi i cielesnymi. Odbierają mężczyznom zdolność płodzenia, a kobietom poczęcia (..), ponadto bluźnierczo wyrzekają się wiary, którą otrzymali na chrzcie świętym i za namową Wroga Rodzaju Ludzkiego nie wzdrygają się przed popełnieniem najplugawszego występku i najgorszego obrzydlistwa, wystawiając swe dusze na śmiertelne niebezpieczeństwo, przez co znieważają boski majestat i są źródłem zgorszenia dla wielu".

Bulla stała się głównym dokumentem papieskim na temat czarów.

Papież w tekście wymienia autorów dzieła „Młot na czarownice” Sprengera i Kramaera, nazywając ich Jacobus Sprenger i Henricus Institori. Nakazał im walkę z przejawami magii i czarów, a także zezwolił na stosowanie całej mocy inkwizycji w celu ich wytępienia.

MŁOT NA CZAROWNICE - BULLA PAPIEŻA INNOCENTEGO VIII 

Zatrzymajmy się już w Nysie średniowiecznej, kiedy magia i czary dotarły do księstwa Nyskiego?

Procesy o czary rozpowszechniły się na zachodzie Europy w okresie od XV do XVII wieku. W samym księstwie Nyskim miały swój potencjał i rozmiar. Ciekawostką jest że urząd inkwizytora w Nysie powstał już 1341 roku. Pierwsza fala prześladowań w księstwie Nyskim nastąpiła w 1622 roku, [5] kiedy to żona Jesenickiego pasterza została przez niego oskarżona o czary i otrucie. Pod wpływem tortur przyznała się do winy, wymieniając jako swoje wspólniczki kilka kolejnych kobiet. Wszystkie zginęły na stosie, podobnie jak wiele innych oskarżonych w tym roku.

W kolejnych latach dochodziło sporadycznie do oskarżeń i procesów. Następny, przerażająco wielki w skutkach pogrom czarownic, nawiedził księstwo w latach 1639-1641. Wówczas biskupem Wrocławskim był książę Polski Karol Ferdynand Waza. [6] Administracja biskupstwa Wrocławskiego i księstwa Nyskiego pozostawała w rękach biskupa pomocniczego Jana Baltazara Liescha von Hornau. [7] Historia o nim mówi że wsławił się on nie tylko gorliwością w walce o katolicyzm, ale również nadzwyczajnym okrucieństwem. Człowiek ten był inicjatorem budowy specjalnego pieca do palenia czarownic, który stanął w Nysie w 1639 roku.

PALENIE CZAROWNIC
 JAN BALTAZAR LIESCH VON HORNAU -
BISKUP WROCŁAWSKI I KSIĘSTWA NYSKIEGO
 - ZAINICJOWAŁ BUDOWĘ SPECJALNEGO PIECA
DO PALENIA CZAROWNIC  W NYSIE STANĄŁ W 1639 ROKU

Ostatnia wielka fala procesów o czary na terenie księstwa Nyskiego miała miejsce na przełomie 1651 i 1652 roku. Wówczas stracono w Nysie, Głuchołazach, Mikulovicach, Vidnavie, Jeseniku i Zlatych Horach około 250 osób. Wiele z nich cieszyło się opinią ludzi bogatych. Nasuwa to podejrzenia o intratność tego procederu, gdyż majątek skazanych podlegał konfiskacie, a rodziny były zobowiązane do pokrycia kosztów procesu. Wyroki były wykonywane również na dzieciach, bowiem niektóre z torturowanych kobiet przyznawały się do ofiarowania szatanowi własnego potomstwa. Ostatni proces związany z czarami odbył się w księstwie Nyskim w 1715 roku [8] i był dość ciekawy, a zakończył się odesłaniem oskarżonego do szpitala psychiatrycznego.

To pokazuje że okres inkwizycji zatrzymał się i księstwo Nyskie weszło w nowe czasy oświecenia,  a czary to tylko choroba psychiczna.

Jak to można powiedzieć „Kochanka diabła” stała się biedną, obłąkaną istotą, jej diabelska egzystencja zredukowana się z przypadku sądowego do problemu medycznego.

JZ [9]

Podróżnicy polecają sprawdzoną bazę noclegową

https://www.booking.com/s/11_6/jacekz97

---

[1] Średniowiecze to epoka w historii Europy trwająca od V wieku do XV wieku, która rozpoczęła się wraz z upadkiem cesarstwa zachodniorzymskiego i trwała do epoki renesansu i wielkich odkryć geograficznych. Jest środkowym okresem w tradycyjnym podziale historii Europy na starożytność, średniowiecze i nowożytność. Dzieli się na wczesne, pełne i późne średniowiecze.

[2] Czarownice – w Nysie

[3] Inkwizycja - Inquisitio haereticae pravitatis, Sanctum officium z łacińskiego. Inquisitio – śledztwo, badanie to nazwa instytucji śledczo-sądowniczej Kościoła katolickiego działającej od XIII do XIX wieku, utworzonej w celu wyszukiwania, nawracania i karania heretyków w oparciu o postanowienia ujęte w dokumentach soborowych, synodalnych oraz bullach papieskich.

[4] Papież Innocenty VIII – bulla „Summis desiderantes affectibus”, w tłumaczeniu polskim to pragnąc najgoręcej - tematem bulli były czary potocznie dzieło zwane „młot na czarownice ” 5 grudzień 1485 rok - Potępiała ona plagę czarów i herezji szerzącą się w dolinie Renu, oraz delegowała Heinricha Kramera i Jakoba Sprengera jako inkwizytorów odpowiedzialnych za wykorzenienie czarownic w Niemczech.

Wniosek o wydanie bulli był złożony w Rzymie osobiście przez Kramera i został odnaleziony w papieskich archiwach. Hans Peter Broedel, profesor historii na Uniwersytecie Północnej Dakoty udowodnił że sygnatariuszami tego wniosku byli Kramer i Sprenger, którzy wnioskowali o jednoznaczne uprawnienia do prowadzenia procesów o czary. Wniosek został pozytywnie rozpatrzony. Bulla potwierdzała istnienie czarownic i nadawała uprawnienia inkwizytorom: „do czynienia, co jest konieczne, aby się ich pozbyć”. Papież ostrzegł, że Sprenger i Kramer nie mogą być jakkolwiek wstrzymywani przez jakikolwiek autorytet pod groźbą ekskomuniki lub dotkliwszych kar.

[5] Do księstwa Nyskiego docierają czarownice. W 1622 roku zostaje wydany pierwszy wyrok na żonie Jesenickiego pastora przez inkwizycję na spaleniu na stosie

[6] Książę Polski – Karol Ferdynand Waza

[7] Jan Baltazar Liesch von Hornau-biskup pomocniczy Wrocławski i księstwa Nyskiego – inicjator budowy specjalnego pieca do palenia czarownic. Sam piec stanął w Nysie w 1639 roku

[8] Ostatni proces związany z czarami w księstwie Nyskim odbył się w 1715 roku - zakończył się odesłaniem oskarżonego do szpitala psychiatrycznego .

[9] Jacek Źróbek – pracownik w jednostce samorządowej. członek Archikonfraterni Literackiej od 2000 roku, podróżnik, fotograf, - udział w konkursach World Press photo, reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.

Autor kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę istnienia.

W działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska – współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe, północne , zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.

NA SZLAKU MORAWSKIM - ŚLĄSKA OSTRAVA ZABYTKOWY RATUSZ

NA SZLAKU MORAWSKIM - ŚLĄSKA OSTRAVA

ZABYTKOWY RATUSZ

Wędrując na wschodnim brzegu rzeki Ostrawicy [1] możemy dotrzeć do zabytkowego ratusza śląskiej Ostrawy. Ale zatrzymajmy się na samej Śląskiej Ostrawie [2]-Slezská Ostrava, to dawniejsza Polska Ostrawa do 1919 roku. Pierwszą wzmiankę możemy odnaleźć w bulli papieża Grzegorza IX [3] dla benedyktynów tynieckich w 1229 roku, która zatwierdzała posiadłość w okolicy Orłowej w tym Ostawę leżącej na rzece Ostawicy. Kolejnym dokumentem regulującym już granicę pomiędzy śląską kasztelanią cieszyńską a Morawami był wystawiony przez nowego króla czeskiego Przemysła Ottokara II [4] w grudniu 1261 roku. W niedługim czasie powstał klasztor Benedyktynów w Orłowej, w 1268 roku, a orłowscy mnisi posiedli prawo pobierania dochodów z karczmy i dziesięcin. Pierwotnie nazywano ją Słowiańską, od XVI wieku Polską. W 1290 roku po śmierci Władysława Opolskiego z księstwa Opolsko-Raciborskiego powstało nowe księstwo Cieszyńskie.

 Kolejny rozdział Ostrawy regulował dokument z 1297 roku zawarty między Mieszkiem Cieszyńskim, a biskupem Ołomunieckim Dytrykiem.

W dokumentach też jest podpisany kasztelan ostrawski Herman.

Na przełomie XIV i XV w Śląskiej Ostrawie powstaje parafia Świętego Jerzego Męczennika. [5]

Pierwszymi prywatnymi właścicielami Polskiej Ostrawy byli Jan i Arnošt z Tworkowa wpisany na dokumencie z 1434 roku . W latach 70. XV wieku był Hrziwnacz z Heraltic. Najważniejszymi rodami szlacheckimi [6] zarządzający Polską Ostrawą byli Sedlniccy z Choltic -1508-1714, oraz Wilczkowie z Dobrej Zemicy -1714-1848. Sedlniccy w XVI wieku przebudowali miejscowy zamek na renesansowy. W czasie panowania Wilczków w 1787 rozpoczęto wydobycie węgla kamiennego.

 Dynamiczny rozwój osady przyczynił się do podniesienia w 1879 roku do rangi miasteczka. W latach 1911-1913 wybudowano budynek ratusza. [7] 

Ratusz w Śląskiej Ostrawie -wejscie
 - Slezskoostravská radnice 

Przechodząc prawobrzeżną Ostrawą przez most zobaczymy na wzgórzu jasny budynek jest to Śląski Ratusz.

Budynek z całym otoczeniem 1897 roku po przebudowie był gminny w stylu neobarokowy. 

fronton z herbem 

wieża  zegarowa 

Ale na fali przypływu ludności i osadnictwa siedziba gminy nie wystarczała do celów reprezentacyjnych. W niedługim czasie  pod kierownictwem starosty inżyniera Jana Poppego zdecydowano o budowie nowego ratusza na gruncie przylegającym do starego – na Zamościu. Chociaż ogłoszony konkurs architektoniczny na projekt obiektu zorganizowany na początku 1910 roku miał kilku architektów, to ostatecznie zdecydowano na projekt pod hasłem „Hanna” autora Viktorina Šulca z Pilzna. Po poprawionych planach rozpoczęto budowę ratusza w latach 1911–1913. W efekcie projektu powstała eklektyczna forma ratusza złożona z kombinacji form czeskiego neorenesansu z innymi historyzującymi pierwiastkami, dopełnionymi o secesyjne akcenty możemy je zauważyć we wnętrzach - głównej klatki schodowej, oraz sali. Warto zwrócić uwagę na belki z inskrypcjami przy schodach wejściowych, oświetlenie schodów głównych i oświetlenie sali reprezentacyjnej.

Ratusz tworzy wraz z okolicznymi domami malowniczą i wyważoną całość.

 Po zakończonych wojennych działaniach miasteczko znalazło się w granicach Czechosłowacji, wchodząc w projekt wielkiej Ostrawy mający na celu połączenie 15 gmin, ale ostatecznie projekt z 1919 roku zyskał dopiero 1 lipca 1941 roku i Śląska Ostrawa została włączona do Ostrawy Morawskiej. 17 listopada 1919 roku zmieniono nazwę na Śląską Ostrawę. 17 września 1920 roku uzyskała ona pełnię praw miejskich.

Kolejny podział dokonał się w październiku 1938 roku wraz z Zaolziem Śląska Ostrawa została przyłączona do Polski i 1 lutego 1939 roku włączona do wiejskiej gminy Pietwałd w powiecie Frysztackim.

Obecnie w ratuszu znajduje się  siedziba urzędu Śląskiej Ostrawy, oraz prywatna galeria sztuki . ( zobacz PDF) 

JZ [8]

Podróżnicy polecają sprawdzoną bazę noclegową

https://www.booking.com/s/11_6/jacekz97

---

[1] Ostrawica –rzeka przepływająca przez Ostrawę

[2] Śląska Ostrawa Slezská Ostrava – kiedyś zwana Polską Ostrawą, leżąca za rzeką Ostrawicą

[3] Bulla- lokacyjna  papieża Grzegorza IX z 1229 dla benedyktynów Tynieckich

[4] Przemysław Ottokar II -król Czeski

[5] Pierwsza parafia  Świętego Jerzego Męczennika w Śląskiej Ostrawie

[6] Rody szlacheckie Polskiej Ostrawy to Sedliniccy z Choltic to lata 1508-1714, oraz Wilczkowie z Dobrej Zemicy obejmujące lata 1714-1848

[7] Ratusz w Śląskiej Ostrawie - Slezskoostravská radnice, budowa 1911-1913 według projektu architektonicznego Viktorina Šulca z Pilzna w stylu eklektycznym – z neorenesansem

[8] Jacek Źróbek – Podróżnik, fotograf, reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, architektury i sztuk pięknych. Moje szlaki przemierzone to południowe, północne , zachodnie, w niewielkiej część wschodnia

zaproszenie na „Vixdum Poloniae unitas”. W 90. rocznicę ustanowienia diecezji katowickiej.

„Vixdum Poloniae unitas”. W 90. rocznicę ustanowienia diecezji katowickiej.

Katedra Teologii Patrystycznej i Historii Kościoła Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach organizuje konferencję naukową pod patronatem Metropolity Katowickiego Abp. Wiktora Skworca. Tytuł sesji: „Vixdum Poloniae unitas”.
W 90. rocznicę ustanowienia diecezji katowickiej.
Odbędzie się ona 29 października 2015 w auli Wydziału Teologicznego - Katowice, ul. Jordana 18

Program konferencji

10.00 – Słowo wprowadzenia – abp Wiktor Skworc
10.10 – Bulla Vixdum Poloniae uniatas – aspekty prawne oraz wpływ na reorganizację administracji kościelnej w Polsce – abp Józef Kowalczyk
10.40 – Bulla – dokument papieski na przestrzeni wieków – dr Przemysław Stanko (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie)
11.10 – Znaczenie dwudziestowiecznych konkordatów między Stolicą Apostolską, a Polską w kontekście transformacji polityczno-ustrojowych – ks. prof. dr hab. Piotr Ryguła (UKSW-Warszawa)
11.40 – Zanim Katowice stały się stolicą biskupią. O genezie diecezji katowickiej – ks. dr Damian Bednarski (UŚ-Katowice)
12.10 – Pomnik kard. Augusta Hlonda, Prymasa ze Śląska – ks. dr Stanisław Puchała (Komitet Budowy Pomnika Kard. A. Hlonda)

Wydarzenia towarzyszące sesji:
• promocja książki P. Stanko, Bulla Vixdum Poloniae unitas. Geneza-znaczenie-dzieje-edycja, Katowice 2015.
• Wystawa „Kościół na Górnym Śląsku” przygotowana przez Bibliotekę Teologiczną UŚ.

Patronat medialny: „Gość Niedzielny” i "Radio eM".
(LINK do zdjęć)