SZLAKIEM OPOLSKIM –NYSA ,,MŁOT NA CZAROWNICE''

SZLAKIEM OPOLSKIM –NYSA

MŁOT NA CZAROWNICE

Historie średniowiecza [1] mają swoje legendy, ale i wydarzenia związane z czarownicami, [2] czy różnymi przejawami upadku społeczności. Tak też i w grodzie Nyskim możemy odnaleźć średniowieczne czarownice . W ślad za upadkiem wartości społecznych dla kościoła rozpoczyna się proces walki i powołania Inkwizycji. [3] Tak też zostaje przygotowany dokument papieski Innocentego VIII.

PAPIEŻ INNOCENTY VIII

5 grudnia 1484 roku wyszła drukiem bulla papieża Innocentego VIII [4] „Summis desiderantes affectibus”, w której napisano:

Doszła ostatnio do naszych uszu wieść, która przejęła nas wielkim bólem, że w niektórych częściach północnych Niemiec, a także prowincjach, miastach, regionach i diecezjach Moguncji Kolonii Trewiru, Salzburga i Bremy, wiele osób obu płci niepomnych na własne zbawienie i odstępujących od wiary katolickiej, oddają się diabłom, w postaci incubi (płci męskiej) i succubi (płci żeńskiej). Przez swoje zaklęcia, uroki, amulety i czary - ogromne i wstrętne przestępstwa - uśmiercają dzieci w łonach ich matek, zabijają potomstwo bydląt, niszczą płody ziemi winogrona, owoce na drzewach, kobiety, mężczyzn, bydło, winnice, sady, łąki pastwiska, kukurydzę, żyto i wszystkie inne zboża. Także dotykają i dręczą mężczyzn i kobiety, zwierzęta i bydło, okropnymi i żałosnymi cierpieniami wewnętrznymi i cielesnymi. Odbierają mężczyznom zdolność płodzenia, a kobietom poczęcia (..), ponadto bluźnierczo wyrzekają się wiary, którą otrzymali na chrzcie świętym i za namową Wroga Rodzaju Ludzkiego nie wzdrygają się przed popełnieniem najplugawszego występku i najgorszego obrzydlistwa, wystawiając swe dusze na śmiertelne niebezpieczeństwo, przez co znieważają boski majestat i są źródłem zgorszenia dla wielu".

Bulla stała się głównym dokumentem papieskim na temat czarów.

Papież w tekście wymienia autorów dzieła „Młot na czarownice” Sprengera i Kramaera, nazywając ich Jacobus Sprenger i Henricus Institori. Nakazał im walkę z przejawami magii i czarów, a także zezwolił na stosowanie całej mocy inkwizycji w celu ich wytępienia.

MŁOT NA CZAROWNICE - BULLA PAPIEŻA INNOCENTEGO VIII 

Zatrzymajmy się już w Nysie średniowiecznej, kiedy magia i czary dotarły do księstwa Nyskiego?

Procesy o czary rozpowszechniły się na zachodzie Europy w okresie od XV do XVII wieku. W samym księstwie Nyskim miały swój potencjał i rozmiar. Ciekawostką jest że urząd inkwizytora w Nysie powstał już 1341 roku. Pierwsza fala prześladowań w księstwie Nyskim nastąpiła w 1622 roku, [5] kiedy to żona Jesenickiego pasterza została przez niego oskarżona o czary i otrucie. Pod wpływem tortur przyznała się do winy, wymieniając jako swoje wspólniczki kilka kolejnych kobiet. Wszystkie zginęły na stosie, podobnie jak wiele innych oskarżonych w tym roku.

W kolejnych latach dochodziło sporadycznie do oskarżeń i procesów. Następny, przerażająco wielki w skutkach pogrom czarownic, nawiedził księstwo w latach 1639-1641. Wówczas biskupem Wrocławskim był książę Polski Karol Ferdynand Waza. [6] Administracja biskupstwa Wrocławskiego i księstwa Nyskiego pozostawała w rękach biskupa pomocniczego Jana Baltazara Liescha von Hornau. [7] Historia o nim mówi że wsławił się on nie tylko gorliwością w walce o katolicyzm, ale również nadzwyczajnym okrucieństwem. Człowiek ten był inicjatorem budowy specjalnego pieca do palenia czarownic, który stanął w Nysie w 1639 roku.

PALENIE CZAROWNIC
 JAN BALTAZAR LIESCH VON HORNAU -
BISKUP WROCŁAWSKI I KSIĘSTWA NYSKIEGO
 - ZAINICJOWAŁ BUDOWĘ SPECJALNEGO PIECA
DO PALENIA CZAROWNIC  W NYSIE STANĄŁ W 1639 ROKU

Ostatnia wielka fala procesów o czary na terenie księstwa Nyskiego miała miejsce na przełomie 1651 i 1652 roku. Wówczas stracono w Nysie, Głuchołazach, Mikulovicach, Vidnavie, Jeseniku i Zlatych Horach około 250 osób. Wiele z nich cieszyło się opinią ludzi bogatych. Nasuwa to podejrzenia o intratność tego procederu, gdyż majątek skazanych podlegał konfiskacie, a rodziny były zobowiązane do pokrycia kosztów procesu. Wyroki były wykonywane również na dzieciach, bowiem niektóre z torturowanych kobiet przyznawały się do ofiarowania szatanowi własnego potomstwa. Ostatni proces związany z czarami odbył się w księstwie Nyskim w 1715 roku [8] i był dość ciekawy, a zakończył się odesłaniem oskarżonego do szpitala psychiatrycznego.

To pokazuje że okres inkwizycji zatrzymał się i księstwo Nyskie weszło w nowe czasy oświecenia,  a czary to tylko choroba psychiczna.

Jak to można powiedzieć „Kochanka diabła” stała się biedną, obłąkaną istotą, jej diabelska egzystencja zredukowana się z przypadku sądowego do problemu medycznego.

JZ [9]

Podróżnicy polecają sprawdzoną bazę noclegową

https://www.booking.com/s/11_6/jacekz97

---

[1] Średniowiecze to epoka w historii Europy trwająca od V wieku do XV wieku, która rozpoczęła się wraz z upadkiem cesarstwa zachodniorzymskiego i trwała do epoki renesansu i wielkich odkryć geograficznych. Jest środkowym okresem w tradycyjnym podziale historii Europy na starożytność, średniowiecze i nowożytność. Dzieli się na wczesne, pełne i późne średniowiecze.

[2] Czarownice – w Nysie

[3] Inkwizycja - Inquisitio haereticae pravitatis, Sanctum officium z łacińskiego. Inquisitio – śledztwo, badanie to nazwa instytucji śledczo-sądowniczej Kościoła katolickiego działającej od XIII do XIX wieku, utworzonej w celu wyszukiwania, nawracania i karania heretyków w oparciu o postanowienia ujęte w dokumentach soborowych, synodalnych oraz bullach papieskich.

[4] Papież Innocenty VIII – bulla „Summis desiderantes affectibus”, w tłumaczeniu polskim to pragnąc najgoręcej - tematem bulli były czary potocznie dzieło zwane „młot na czarownice ” 5 grudzień 1485 rok - Potępiała ona plagę czarów i herezji szerzącą się w dolinie Renu, oraz delegowała Heinricha Kramera i Jakoba Sprengera jako inkwizytorów odpowiedzialnych za wykorzenienie czarownic w Niemczech.

Wniosek o wydanie bulli był złożony w Rzymie osobiście przez Kramera i został odnaleziony w papieskich archiwach. Hans Peter Broedel, profesor historii na Uniwersytecie Północnej Dakoty udowodnił że sygnatariuszami tego wniosku byli Kramer i Sprenger, którzy wnioskowali o jednoznaczne uprawnienia do prowadzenia procesów o czary. Wniosek został pozytywnie rozpatrzony. Bulla potwierdzała istnienie czarownic i nadawała uprawnienia inkwizytorom: „do czynienia, co jest konieczne, aby się ich pozbyć”. Papież ostrzegł, że Sprenger i Kramer nie mogą być jakkolwiek wstrzymywani przez jakikolwiek autorytet pod groźbą ekskomuniki lub dotkliwszych kar.

[5] Do księstwa Nyskiego docierają czarownice. W 1622 roku zostaje wydany pierwszy wyrok na żonie Jesenickiego pastora przez inkwizycję na spaleniu na stosie

[6] Książę Polski – Karol Ferdynand Waza

[7] Jan Baltazar Liesch von Hornau-biskup pomocniczy Wrocławski i księstwa Nyskiego – inicjator budowy specjalnego pieca do palenia czarownic. Sam piec stanął w Nysie w 1639 roku

[8] Ostatni proces związany z czarami w księstwie Nyskim odbył się w 1715 roku - zakończył się odesłaniem oskarżonego do szpitala psychiatrycznego .

[9] Jacek Źróbek – pracownik w jednostce samorządowej. członek Archikonfraterni Literackiej od 2000 roku, podróżnik, fotograf, - udział w konkursach World Press photo, reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.

Autor kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę istnienia.

W działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska – współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe, północne , zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.

„CHRZEST-ŚWIĘTY WOJCIECH- POLSKA .DZIEDZICTWO ŚREDNIOWIECZNEGO GNIEZNA’’

„CHRZEST-ŚWIĘTY WOJCIECH- POLSKA .DZIEDZICTWO ŚREDNIOWIECZNEGO GNIEZNA’’

X zjazd Gnieźnieński 11 marzec 2016

Muzeum początków państwa Polskiego

W muzeum początków państwa Polskiego [1] w pierwszym dniu zjazdu Gnieźnieńskiego została otwarta wystawa zatytułowana: „Chrzest święty Wojciech -Polska dziedzictwo średniowiecznego Gniezna”. [2] Uroczystego otwarcia i przecięcia wstęgi dokonali Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda i Prymas Polski Wojciech Polak. [3]

Otwarcie wystawy ,,Chrzest święty Wojciech Polska dziedzictwo średniowiecznego Gniezna"

Wystawa została przygotowana w współpracy Muzeum, oraz archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie i Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej. Ekspozycja podzielona jest na trzy części i przybliża problematykę początków polski wspólnoty narodowo-państwowej i roli Gniezna.

Tytuł części pierwszej to: „W gnieźnieńskim grodzie”-[4] istotą tej ekspozycji to sięgnięcie do okresu przedchrześcijańskiego, w ujęciu Gniezna jako ośrodka kultu religijnego. Zatrzymajmy się na chwilę na średniowiecznym znaczeniu „Świętej Góry”- [5] czyli Góry Lecha w Gnieźnie. To właśnie tam grupa archeologów potwierdziła ponadregionalny ośrodek kultu pogańskiego , można przypuszczać że tam trwały intronizacje pogańskich książąt -gdzie korzeniami sięgają pierwsi Piastowie[6]. Niewątpliwie rola społeczną odgrywał zespół grodowy , który osiągnął szczytową formę w 1 połowie XI wieku i składał się z czterech oddzielnych członów na powierzchni, aż 4,5 hektara .

zespół grodowy piastów 

Kolejna część ekspozycji zatytułowana: „Chrzest -początki kościoła w Gnieźnie”.[7] Wystawa przytacza tezę domniemanego chrztu Polski że mógł się odbyć w Gnieźnie. Nie znamy z przekazów historycznych pisanych miejsca, gdzie książę Mieszko I

płaskożeźba  chrzest Mieszka I

dał się ochrzcić wraz z najbliższym swym otoczeniem. Poszukiwania archeologiczne nie dają odpowiedzi, gdzie w Wielkopolsce dokonywały się masowe chrzty. Różne hipotezy; przeważają że na terenie władztwa polskiego władcy. Mogły to był cztery grody: Gniezno, Poznań, Ostrów Lednicki i Giecz[8]. W tym kontekście Gniezno jako duchowa stolica pogańskich plemion – miejsce ośrodka kultowego – było szczególnie predestynowane do manifestacji zmiany obrządku religijnego i narzucenia nowej wiary. Tym samym odwoływał się do czytelnego znaku dla wszystkich, określający początek nowej epoki. W część tej wystawy podkreśla się rolę osoby świętego Wojciecha

Monstrancja św Wojciecha 

i jego związki z Gnieznem. Ale i zjazd Gnieźnieński w roku 1000[9] czyni Gniezno stolicą Kościoła w Polsce.

Trzecia część wystawy to sięgnięcie do roli kościoła katedralnego i w swoim tytule „Gnieźnieński kościół katedralny”. [10]

W późnym średniowieczu Gniezno przestało być stolicą Królestwa, ale zostało nadal stolicą Kościoła w Polsce. To właśnie katedrze czczono jednego z najważniejszych patronów Królestwa Polskiego i jego grób przyciągał rzesze pielgrzymów z kraju i zagranicy. W centrum znajdują się drzwi z katedry -tworzące jakby bramę. Unikatowym zabiegiem wystawy może być próba odtworzenia w skali 1: 1 kaplicy św. Wojciecha, znajdującej się pośrodku nawy głównej kościoła, ochraniającej znajdującą się wewnątrz gotycką tumbę św. Wojciecha z jego relikwiami. Warto dodać że katedra gnieźnieńska pełniła rolę miejsc koronacji królów polskich a było ich pięć ostatnia koronacja w 1300 roku. Na wystawie można zobaczyć dokumenty z pieczęciami władców koronowanych właśnie w kościele gnieźnieńskim. Całość dopełniają cenne naczynia liturgiczne i księgi używane do sprawowania liturgii.

Wystawę „Chrzest – Św. Wojciech – Polska. Dziedzictwo średniowiecznego Gniezna” można oglądać w dużej sali wystaw czasowych Muzeum Początków Państwa Polskiego do 25 października 2016 roku. Patronem honorowym tejże wystawy jest Prymas Polski, arcybiskup Wojciech Polak.

Jacek Źróbek

---

[1] Muzeum Początków Państwa Polskiego –Gniezno (kostrzemska ) 11 marzec 2016 X zjazd Gnieźnieński

[2] Tytuł wystawy: Chrzest św. Wojciecha -Polska. Dziedzictwo średniowiecznego Gniezna

[3] Uroczyste odsłonięcie wstęgi – Prezydent RP Andrzej Duda Prymas Polski Wojciech Polak

[4] Tytuł ekspozycji części pierwszej: W gnieźnieńskim grodzie -

[5] Święta Góra – czyli góra Lecha średniowieczny ośrodek kultu pogańskiego

[6] Okres Piastów

[7] Tytuł części drugiej wystawy „Chrzest -początki kościoła w Gnieźnie”

[8] Grody Wielkopolskie, których mogły dokonywać się chrzty

[9] I zjazd Gnieźnieński.

[10] Trzecia część wystawy rola katedry