SZLAKIEM
SŁOWACKIM – ZVOLEN
TABLICE
PAMIĄTKOWE -BÁLINT BALASSI
Wędrując
po Zvoleniu [1]
możemy napotkać pamiątkowe tablice jedna poświęcona jest poecie renesansu
Bálint Balassi. Dość ciekawa postać, która też ma swoją tablicę pamiątkową w
Krakowie. [2]
Kim
był Bálint Balassi [3]
?
Zanim poznamy tą postać zatrzymajmy się na epoce
renesansu. [4]
W historii Europejskiej kultury to termin jest
najbardziej rozpoznawanym okres odrodzenia w wielu dziedzinach kultury nauki i
sztuki. Kolebką epoki renesansu są Włochy i Francja.
A nazwa „renesans” pochodzi od francuskiego słowa
renaissance. Kształtowanie się epoki odrodzenia zapoczątkowanie było upadkiem
Konstantynopola czy odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Jak każdy okres
ma swoich znanych przedstawicieli. Najbardziej znaną postacią jest Leonardo da
Vinci. [5] Co wyróżnia sztukę
renesansu?
W dziedzinie malarstwa renesansu to artyści korzystali z
postaci biblijnych i mitologii co zapoczątkowało malarstwo portretowe.
W architekturze, muzyce, rzeźbie i tańcu spotkamy też
znaczenie skupienia na człowieku czyli humanizmu. Zwróćmy jeszcze na odkrycia i
opanowania zasad perspektywy linearnej [6] , to technika
przedstawiająca rzeczywistość na płaskiej powierzchni ,która sprawia uczucie
głębi.
To właśnie we Florencji[7] w sztukach pięknych narodził
się styl renesansu uznawany w architekturze tam zobaczymy projekt drzwi baptysterium
artysty Lorenzo Ghiberti [8]. Przejdźmy już do
humanizmu, czyli ruchu filozoficznego, kulturalnego i moralnego dający nowe
światło w nurt literacki. Zwróćmy uwagę że humanizm sięgał kultury starożytnej
Greków i Rzymian. Co dało odnowienie filozoficznej myśli starożytnej i dało
możliwości w studiach klasycznej Łaciny i Greki. Do przedstawicieli humanistów
odrodzenia możemy zaliczyć Węgierskiego poetę Bálinti Balassi. Pochodzący z protestanckiej
rodzinny Węgierskiej. Balassi urodził się w Zvoleniu 20 października 1554 roku
w tamtych czasach w dobrach graniczących z Polską dawnych północnych Węgrzech. Początkowo
naukę pobierał u Pétera Bornemisza [9], który wzbudził w nim
zainteresowania literaturą. Jako jedenastolatek kontynuował naukę w Norymberdze
1565 roku to tam spotkał się nurtem humanizmu i sztuką renesansu.
Prawdopodobnie też kształcił się we Włoszech w Padwie. (zobacz też) W latach 1573-74 studiował w szkole wojennej w Egerze [10]. Wykształcenie militarne
dało mu wraz z ojcem uczestniczyć w walkach z Turkami i Siedmiogrodem. Podczas
walk z Siedmiogrodem dostał się do niewoli księcia Istvána Báthorego [11] (Stefan Batory), (zobacz też) który po
koronacji na króla Polski zabrał swego więźnia-poetę ze sobą do Polski. Dopiero
w 1577 roku udało się Balassiemu wrócić na Węgry, gdzie roztrwonił majątek
prowadząc liczne miłostki i procesy. W 1578 poznał Annę Losonczi [12], żonę Bana Chorwacji, (zobacz też) dla
której pisał wiersze miłosne.
W 1579 do 1582 służył w husarii w Egerze. W niedługim
czasie zmienia swoje protestanckie wyznanie
na katolickie i zaczyna tworzyć twórczość religijną.
HYMNI
TRES AD SACROSANCTAM TRINITATEM [13]
HYMNUS
PRIMUS
- A
Szentháromságnak első személye -
Ad
Deum Patrem pro levamine malorum
Coś
w Trójcy Świętej jest osobą pirwszą,
Ojcze
nasz, chwałą otoczon najwyższą,
Wszechświata
Stwórco razem z istnień rzeszą,
Wejrzyj
na człeka trapionego zewsząd!
Wybaw
mnie, Panie, z licznych sideł wroga,
Zważ
na mnie, którym sierota nieboga,
Bym
wciąż się trzymał Ciebie, mego Boga,
Dopomóż,
w Tobie jedyna załoga.(…)
W roku 1588 służył w wojsku w twierdzy Nowe Zamki. W
1589 roku podróżował po Siedmiogrodzie, z końcem tego roku powrócił do Polski. Przebywał
głównie w Krakowie i w Braniewie na Warmii, oraz gościł u Bonerów w zamku
Kamieniec. Jesienią 1591 roku wrócił na Węgry, gdzie handlował. W 1593 roku
Balassi wstąpił ponownie do wojska cesarskiego i u boku Mikołaja II Pálffy'ego [14] walczył przeciw Turkom. W
czasie oblężenia Esztergomu [15] został ciężko ranny od
pocisku artyleryjskiego i zmarł 30 maja 1594 roku. Na zakończenie sięgnijmy
jeszcze do epoki renesansu Polskiego. Wpływy Włoskie nasiliły się po
zaślubinach Zygmunta Starego z Boną Sforzą. Do Polski przybyli sławni poeci i
myśliciele: Włoch Filip Kallimach (Filippo Buonaccorsi), Niemiec Konrad Celtis.
W roku 1488 powstało pierwsze w Europie towarzystwo literackie – Nadwiślańskie
Bractwo Literackie. Wtedy też powstały wybitne dzieła literatury Polskiej [16] Mikołaja Reja i Jana
Kochanowskiego, a Akademia Krakowska stała się ważnym ośrodkiem naukowym Europy.
Myśl naukowa dała też powstanie nowych uniwersytetów: 1544 w Królewcu, 1579 w
Wilnie (zobacz też) i 1594 w Zamościu.
JZ [17]
GALERIA
FOTOGRAFII
Podróżnicy
polecają sprawdzoną bazę noclegową
[1] Zvoleń – miasto na
Słowacji.
[2] Tablica pamiątkowa Bálint
Balassa –Pałac „Pod Baranami” Kraków.
[3] Bálint Balassi lub
Bálint Balassa urodzony 20 października 1554 roku w Zvoleniu, dziś Słowacja,
zmarł 30 maja 1594 roku w Ostrzyhomiu –Węgry. Węgierski poeta renesansu.
[4] Epoka Renesansu czyli
odrodzenie – nurt w kulturze i sztuce -w XV- XVI wieku wywodzący się w Włoch i
Francji
[5] Leonardo Da Vinci -
Leonardo di ser Piero da Vinci i , urodzony 15 kwietnia 1452 roku w Anchiano,
zmarł 2 maja 1519 roku w Clos Lucé – Włoski przedstawiciel epoki odrodzenia ,renesansowy
malarz, rzeźbiarz, architekt, inżynier, odkrywca, matematyk, anatom, wynalazca,
geolog, filozof, muzyk, pisarz.
[6] Perspektywa linearna
– technika przedstawiająca rzeczywistość na płaskiej powierzchni ,która sprawia
uczucie głębi.
[7] Florencja – miasto we
Włoszech.
[8] Lorenzo Ghiberti
- Lorenzo di
Bartolo urodzony około 1378 roku , zmarł
1 grudnia 1455 roku we Florencji to – Florencki rzeźbiarz, złotnik i
architekt, i teoretyk sztuki. – Włoski artysta okresu renesansu.
[9] Péter Bornemisz urodzony
22 lutego 1535 roku – Peszt, Budapeszt, zmarł w 1584 roku Rohožník - wieś na Słowacji. Był Węgierskim
biskupem Luterańskim o szlacheckim urodzieniu. – nauczyciel Bálint Balassi.
[10] Eger – Chorwacki: Jegar,
Serbski: Jegra, Niemiecki: Erlau, Turecki: Eğri, Łaciński: Agria, Czeski:
Jager, Słowiacki:Jáger - Węgierskie miasto położone nad potokiem Eger, między
Górami Bukowymi i górami Mátra.
[11] István Báthor - to Stefan
Batory – książę Siedmiogrodu późniejszy król Polski
[12] Anna Losonczi –
żona Bana Chorwacji.
[13] Hymni
Tres AD Sacrosanctam Trinitatem – fragment twórczości religijnej Balassiniego.
[14] Mikołaja II
Pálffy'ego –hrabia Węgierski.
[15] Ostrzyhom Węgeskie:
Esztergom, Niemieckie: Gran, Słowackie: Ostrihom, Łacińskie: Strigonium –
węgierskie miasto nad Dunajem. Najstarsze miasto na Węgrzech. Założone w roku
960 przez księcia Gejzę, który w miejscu dawnej Rzymskiej strażnicy granicznej
Strigonium ustanowił pierwszą stolicę Węgier. Miały tu miejsce chrzest i koronacja
świętego Stefana, i narodziny świętej Kingi i jej siostry błogosławionej
Jolanty. Ostrzyhom jest stolicą arcybiskupią prymasów Węgier. Często nazywane
jest „Węgierskim Watykanem”.
[16] Przedstawiciele literackiego
Polskiego renesansu – Mikołaj Rej i Jan Kochanowski.
[17] Jacek Źróbek –
Członek Archikonfraterni Literackiej od 2000 roku, podróżnik, fotograf, -
udział w konkursach World Press photo, reporter pasjonat turystyki górskiej,
miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka
Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz współautor publikacji w gazecie „Co
tydzień”, i innych, książkowych religijnych między innymi o Prymasie Józefie
Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.
Autor
kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę
istnienia.
W
działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska –
współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych
inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości
państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe,
północne, zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.
