SZLAKIEM SŁOWACKIM – ZVOLEN TABLICE PAMIĄTKOWE -BÁLINT BALASSI

SZLAKIEM SŁOWACKIM – ZVOLEN

TABLICE PAMIĄTKOWE -BÁLINT BALASSI

Wędrując po Zvoleniu [1] możemy napotkać pamiątkowe tablice jedna poświęcona jest poecie renesansu Bálint Balassi. Dość ciekawa postać, która też ma swoją tablicę pamiątkową w Krakowie. [2]

Kim był Bálint Balassi [3] ?

Zanim poznamy tą postać zatrzymajmy się na epoce renesansu. [4]

W historii Europejskiej kultury to termin jest najbardziej rozpoznawanym okres odrodzenia w wielu dziedzinach kultury nauki i sztuki. Kolebką epoki renesansu są Włochy i Francja.

A nazwa „renesans” pochodzi od francuskiego słowa renaissance. Kształtowanie się epoki odrodzenia zapoczątkowanie było upadkiem Konstantynopola czy odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Jak każdy okres ma swoich znanych przedstawicieli. Najbardziej znaną postacią jest Leonardo da Vinci. [5] Co wyróżnia sztukę renesansu?

W dziedzinie malarstwa renesansu to artyści korzystali z postaci biblijnych i mitologii co zapoczątkowało malarstwo portretowe.

W architekturze, muzyce, rzeźbie i tańcu spotkamy też znaczenie skupienia na człowieku czyli humanizmu. Zwróćmy jeszcze na odkrycia i opanowania zasad perspektywy linearnej [6] , to technika przedstawiająca rzeczywistość na płaskiej powierzchni ,która sprawia uczucie głębi.

To właśnie we Florencji[7] w sztukach pięknych narodził się styl renesansu uznawany w architekturze tam zobaczymy projekt drzwi baptysterium artysty Lorenzo Ghiberti [8]. Przejdźmy już do humanizmu, czyli ruchu filozoficznego, kulturalnego i moralnego dający nowe światło w nurt literacki. Zwróćmy uwagę że humanizm sięgał kultury starożytnej Greków i Rzymian. Co dało odnowienie filozoficznej myśli starożytnej i dało możliwości w studiach klasycznej Łaciny i Greki. Do przedstawicieli humanistów odrodzenia możemy zaliczyć Węgierskiego poetę Bálinti Balassi. Pochodzący z protestanckiej rodzinny Węgierskiej. Balassi urodził się w Zvoleniu 20 października 1554 roku w tamtych czasach w dobrach graniczących z Polską dawnych północnych Węgrzech. Początkowo naukę pobierał u Pétera Bornemisza [9], który wzbudził w nim zainteresowania literaturą. Jako jedenastolatek kontynuował naukę w Norymberdze 1565 roku to tam spotkał się nurtem humanizmu i sztuką renesansu. Prawdopodobnie też kształcił się we Włoszech w Padwie. (zobacz też) W latach 1573-74 studiował w szkole wojennej w Egerze [10]. Wykształcenie militarne dało mu wraz z ojcem uczestniczyć w walkach z Turkami i Siedmiogrodem. Podczas walk z Siedmiogrodem dostał się do niewoli księcia Istvána Báthorego [11] (Stefan Batory), (zobacz też)  który po koronacji na króla Polski zabrał swego więźnia-poetę ze sobą do Polski. Dopiero w 1577 roku udało się Balassiemu wrócić na Węgry, gdzie roztrwonił majątek prowadząc liczne miłostki i procesy. W 1578 poznał Annę Losonczi [12], żonę Bana Chorwacji, (zobacz też) dla której pisał wiersze miłosne.

W 1579 do 1582 służył w husarii w Egerze. W niedługim czasie zmienia swoje protestanckie wyznanie  na katolickie i zaczyna tworzyć twórczość religijną.

HYMNI TRES AD SACROSANCTAM TRINITATEM [13]

HYMNUS PRIMUS

- A Szentháromságnak első személye -

Ad Deum Patrem pro levamine malorum

Coś w Trójcy Świętej jest osobą pirwszą,

Ojcze nasz, chwałą otoczon najwyższą,

Wszechświata Stwórco razem z istnień rzeszą,

Wejrzyj na człeka trapionego zewsząd!

Wybaw mnie, Panie, z licznych sideł wroga,

Zważ na mnie, którym sierota nieboga,

Bym wciąż się trzymał Ciebie, mego Boga,

Dopomóż, w Tobie jedyna załoga.(…)

W roku 1588 służył w wojsku w twierdzy Nowe Zamki. W 1589 roku podróżował po Siedmiogrodzie, z końcem tego roku powrócił do Polski. Przebywał głównie w Krakowie i w Braniewie na Warmii, oraz gościł u Bonerów w zamku Kamieniec. Jesienią 1591 roku wrócił na Węgry, gdzie handlował. W 1593 roku Balassi wstąpił ponownie do wojska cesarskiego i u boku Mikołaja II Pálffy'ego [14] walczył przeciw Turkom. W czasie oblężenia Esztergomu [15] został ciężko ranny od pocisku artyleryjskiego i zmarł 30 maja 1594 roku. Na zakończenie sięgnijmy jeszcze do epoki renesansu Polskiego. Wpływy Włoskie nasiliły się po zaślubinach Zygmunta Starego z Boną Sforzą. Do Polski przybyli sławni poeci i myśliciele: Włoch Filip Kallimach (Filippo Buonaccorsi), Niemiec Konrad Celtis. W roku 1488 powstało pierwsze w Europie towarzystwo literackie – Nadwiślańskie Bractwo Literackie. Wtedy też powstały wybitne dzieła literatury Polskiej [16] Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego, a Akademia Krakowska stała się ważnym ośrodkiem naukowym Europy. Myśl naukowa dała też powstanie nowych uniwersytetów: 1544 w Królewcu, 1579 w Wilnie (zobacz też)  i 1594 w Zamościu.

JZ [17]

GALERIA FOTOGRAFII

http://www.vertis.pl/albumy/jacekzr/szlakiem-slowackim-zvolen

Podróżnicy polecają sprawdzoną bazę noclegową

https://www.booking.com/s/11_6/jacekz97

---

[1] Zvoleń – miasto na Słowacji.

[2] Tablica pamiątkowa Bálint Balassa –Pałac „Pod Baranami” Kraków.

[3] Bálint Balassi lub Bálint Balassa urodzony 20 października 1554 roku w Zvoleniu, dziś Słowacja, zmarł 30 maja 1594 roku w Ostrzyhomiu –Węgry. Węgierski poeta renesansu.

[4] Epoka Renesansu czyli odrodzenie – nurt w kulturze i sztuce -w XV- XVI wieku wywodzący się w Włoch i Francji

[5] Leonardo Da Vinci - Leonardo di ser Piero da Vinci i , urodzony 15 kwietnia 1452 roku w Anchiano, zmarł 2 maja 1519 roku w Clos Lucé – Włoski przedstawiciel epoki odrodzenia ,renesansowy malarz, rzeźbiarz, architekt, inżynier, odkrywca, matematyk, anatom, wynalazca, geolog, filozof, muzyk, pisarz.

[6] Perspektywa linearna – technika przedstawiająca rzeczywistość na płaskiej powierzchni ,która sprawia uczucie głębi.

[7] Florencja – miasto we Włoszech.

[8] Lorenzo Ghiberti - Lorenzo di Bartolo urodzony około 1378 roku , zmarł  1 grudnia 1455 roku we Florencji to – Florencki rzeźbiarz, złotnik i architekt, i teoretyk sztuki. – Włoski artysta okresu renesansu.

[9] Péter Bornemisz urodzony 22 lutego 1535 roku – Peszt, Budapeszt, zmarł w 1584 roku  Rohožník - wieś na Słowacji. Był Węgierskim biskupem Luterańskim o szlacheckim urodzieniu. – nauczyciel Bálint Balassi.

[10] Eger – Chorwacki: Jegar, Serbski: Jegra, Niemiecki: Erlau, Turecki: Eğri, Łaciński: Agria, Czeski: Jager, Słowiacki:Jáger - Węgierskie miasto położone nad potokiem Eger, między Górami Bukowymi i górami Mátra.

[11] István Báthor - to Stefan Batory – książę Siedmiogrodu późniejszy król Polski

[12] Anna Losonczi – żona Bana Chorwacji.

[13] Hymni Tres AD Sacrosanctam Trinitatem – fragment twórczości religijnej Balassiniego.

[14] Mikołaja II Pálffy'ego –hrabia Węgierski.

[15] Ostrzyhom Węgeskie: Esztergom, Niemieckie: Gran, Słowackie: Ostrihom, Łacińskie: Strigonium – węgierskie miasto nad Dunajem. Najstarsze miasto na Węgrzech. Założone w roku 960 przez księcia Gejzę, który w miejscu dawnej Rzymskiej strażnicy granicznej Strigonium ustanowił pierwszą stolicę Węgier. Miały tu miejsce chrzest i koronacja świętego Stefana, i narodziny świętej Kingi i jej siostry błogosławionej Jolanty. Ostrzyhom jest stolicą arcybiskupią prymasów Węgier. Często nazywane jest „Węgierskim Watykanem”.

[16] Przedstawiciele literackiego Polskiego renesansu – Mikołaj Rej i Jan Kochanowski.

[17] Jacek Źróbek – Członek Archikonfraterni Literackiej od 2000 roku, podróżnik, fotograf, - udział w konkursach World Press photo, reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.

Autor kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę istnienia.

W działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska – współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe, północne, zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.

MĘCZEŃSKA ŚMIERĆ ŚWIĘTEGO JANA CHRZCICIELA

MĘCZEŃSKA ŚMIERĆ ŚWIĘTEGO JANA CHRZCICIELA

Męczeńską śmierć świętego Jana Chrzciciela wspomina Kościół katolicki 29 sierpnia. Zginął za to, że wypomniał Herodowi jego kazirodczy związek z Herodiadą, żoną swego przyrodniego brata Filipa.

O Janie Chrzcicielu [1]Jezus powiedział, że "między narodzonymi z niewiast nie powstał większy od Jana Chrzciciela". Papież Benedykt XVI [2]w 2007 roku w specjalnej katechezie poświęconej temu świętemu podkreślił, że był on "największym z proroków".

"Jak przystało na autentycznego proroka, Jan dał świadectwo prawdzie bez kompromisów. Obnażał łamanie przykazań Bożych nawet, kiedy dopuszczali się tego możni. I tak kiedy oskarżył o zdradę Heroda i Herodiadę, przypłacił to życiem, przypieczętowując męczeństwem swą służbę Chrystusowi, który jest wcieloną Prawdą - zwrócił uwagę w swej katechezie o świętym Janie Chrzcicielu papież Benedykt XVI.

Jan był synem kapłana Zachariasza i Elżbiety, krewnej Maryi. Jego narodzenie zwiastował ojcu anioł Gabriel. Zapowiedział też Zachariaszowi, że dziecko ma otrzymać imię Jan. Już w łonie matki spotkał się pierwszy raz z Jezusem, kiedy to Maryja odwiedziła Elżbietę. Wtedy Elżbieta została napełniona Duchem Świętym, co tradycja tłumaczy, że Jan również został napełniony łaską uświęcającą, a więc uwolniony od grzechu pierworodnego. Z tej przyczyny Kościół - całkiem wyjątkowo - obchodzi uroczystość ku czci świętego nie tylko w dniu śmierci -29 sierpnia, jak to jest przyjęte, ale także w dniu narodzin -24 czerwca.

Kult świętego [3]Jana Chrzciciela należy do najdawniejszych. Od IV wieku powstawały kościoły ku jego czci. Najsławniejszym jest Bazylika świętego Jana na Lateranie [4]w Rzymie, pierwotnie katedra papieży.

Do najgłówniejszych sanktuariów świętego Jana należała też bazylika, wystawiona ku jego czci w Damaszku przez cesarza Teodozego I Wielkiego [5](379-395). Dzisiaj jest to meczet turecki. W jego zachodniej części znajduje się marmurowy grobowiec, mający według tradycji zawierać głowę świętego Jana -Turcy bowiem czczą świętego Jana jako jednego z proroków. Natomiast pod Jerozolimą, na miejscu domku świętych Elżbiety i Zachariasza stoi dziś kościół.

Święty Jan Chrzciciel jest patronem[6] Florencji, Malty, Burgundii, Prowansji, Amiens oraz archidiecezji warszawskiej, ale też innych miast np. Mysłowic . Przyjęli go także za patrona karmelici i maltańczycy (joannici).

---

[1] Jan Chrzciciel –syn Zachariasza i Elżbiety

[2] Papież Benedykt XVI – katecheza o świętym męczenniku Janie Chrzcicielu

[3] Kult świętego Jana Chrzcielna od IV wieku  

[4] Bazylika Jana na Lateranie w Rzymie  – pierwsza katedra papieży

[5] Cesarz  Teodiozy I Wielki  379-395- wybudował bazylikę –ku czci Świętego Jana –Damaszek- dziś meczet

[6] Patron – Florencji , Malty , Burgundii ,Prowansji ,Amiens, archidiecezji Warszawskiej, Mysłowic…