Na Niebie

Piękna muzyka i słowa  w  wykonaniu Janusza Gorleja

"Zjednoczona Europa - ideą kandydatów na ołtarze"

"Zjednoczona Europa - ideą kandydatów na ołtarze"

W sali Senackiej kampusu Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie odbyła się ciekawa konferencja i sympozjum pod wspólnym tytułem:

"Zjednoczona Europa - ideą kandydatów na ołtarze"

Konferencję prowadził redaktor Katolickiej Agencji Informacyjnej Marcin Przeciszewski.

Udział wzięli: ksiądz profesor doktor habilitowany Stanisław Dziekoński, ksiądz infułat Ireneusz Skubiś-Honorowy redaktor naczelny tygodnika katolickiego Niedziela, oraz Promotor Ruchu „Europa Christi”, wśród gości zagranicznych był profesor Rocco Buttiglione- włoski parlamentarzysta, oraz ojciec Bernard Ardura - postulator procesu beatyfikacyjnego Roberta Schumana.

ZAPROSZENIE MŁODZIEŻY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ NA NIEDZIELĘ PALMOWĄ DO KATEDRY CHRYSTUSA KRÓLA W KATOWICACH

ZAPROSZENIE MŁODZIEŻY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ  NA NIEDZIELĘ PALMOWĄ  DO KATEDRY CHRYSTUSA KRÓLA W KATOWICACH 

Droga Młodzieży!
 Po pięknych i bogatych doświadczeniach z ubiegłorocznych Światowych Dni Młodzieży, zwieńczonych spotkaniami z Ojcem Świętym i młodzieżą z wielu krajów świata w Krakowie, idziemy drogą młodzieńczej radości wiary, którą wskazał św. Jan Paweł II, a dzisiaj wyznacza Papież Franciszek. Okazją do utrwalenia w sobie „wielkich rzeczy, jakich dokonał Wszechmocny” (por. Łk 1,49) będzie kolejny,  32. Światowy Dzień Młodzieży, który będziemy przeżywać w nadchodzącą Niedzielę Palmową. Choć zgromadzimy się we wspólnocie młodych Kościoła katowickiego,  to jednak przeżyjemy czas spotkania i modlitwy w duchowej łączności z wszystkimi, którzy w wielu katedrach świata dołączą do radosnego tłumu wołającego na cześć Jezusa Chrystusa: „Hosanna Synowi Dawidowemu”. Przewodniczką naszej modlitwy będzie Maryja, od której chcemy uczyć się towarzyszenia Jezusowi i powierzania Mu z ufnością swojego życia, swoich planów i marzeń.   Drodzy Młodzi Przyjaciele!
 Serdecznie zapraszam Was w Niedzielę Palmową, 9 kwietnia, na godz. 14.00 do katowickiej katedry. To zaproszenie kieruję szczególnie do tych, którzy w tym roku przyjmują sakrament bierzmowania i do wolontariuszy zaangażowanych w dzieło Światowych Dni Młodzieży. Zapraszam młodzież związaną z Ruchem Światło-Życie, licealistów i studentów. Proszę, żebyście dostępnymi wam środkami komunikacji przekazali to zaproszenie swoim rówieśnikom, by razem z nami tworzyli wspólnotę modlitwy młodego Kościoła, którego zadaniem jest iść i głosić Chrystusa, jedynego Pana i Zbawiciela człowieka. Na drogę pielgrzymowania do katedry Chrystusa Króla w Katowicach udzielam Wam, a także Waszym bliskim i wszystkim uczestnikom niedzielnej Eucharystii pasterskiego błogosławieństwa!

† Wiktor Skworc ARCYBISKUP METROPOLITA KATOWICKI

Zwiastowanie Pańskie - Dzień Świętości Życia

Zwiastowanie Pańskie - Dzień Świętości Życia

Święta Boża Rodzicielko i Matko Dobrej Rady! Przyrzekamy Ci, z oczyma utkwionymi w Żłóbek betlejemski, że odtąd wszyscy staniemy na straży budzącego się życia.

W a l c z y ć b ę d z i e m y w obronie każdego dziecięcia i każdej kołyski równie mężnie, jak Ojcowie nasi walczyli o byt i wolność Narodu, płacąc krwią własną. Gotowi jesteśmy raczej śmierć ponieść, aniżeli śmierć zadać bezbronnym.

Dar życia uważać będziemy za największą Łaskę Ojca wszelkiego Życia i za najcenniejszy skarb Narodu. (z Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego - 28 sierpnia 1956 r.)

Uroczystość Zwiastowania Pańskiego przypada 25 marca i decyzją Episkopatu Polski ustanowiono ten dzień - Dniem Świętości Życia. Wyjątkowo w tym roku Kościół obchodzi ją 8 kwietnia, gdyż dzień 25 marca wypada w Wielkim Tygodniu i dlatego jest ona przeniesiona. Powstanie tej uroczystości łączy się z refleksją nad historią zbawienia w czasach chrześcijańskich. Dokumenty liturgiczne nie mówią o formalnym święcie, co nie znaczy, że nie było ono obchodzone w liturgii. Wiele mówiącym faktem może być zbudowana w IV wieku w Nazarecie bazylika Zwiastowania. Święto posiadało różne nazwy. Najstarsza z nich jest określeniem związanym z homilią Abrahama z Efezu - Euaggelismos. Liturgia bizantyjska zachowuje tę nazwę do dnia dzisiejszego. Sakramentarz gregoriański z Padwy podaje bardzo charakterystyczne określenie: Annuntiatio sanctae Dei Genetricis et passio eiusdem Domini (Zwiastowanie Bożej Rodzicielce i Męki Pana). Mszał z 1570 r. używa określenia: Święto Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny, a Mszał papieża Pawła VI: Zwiastowanie Pańskie. Powstaje pytanie, dlaczego uroczystość ta jest obchodzona 25 marca? Odpowiedź na to pytanie wynika z ustalenia daty uroczystości Bożego Narodzenia. Skoro uroczystość Narodzenia Pańskiego obchodzimy 25 grudnia, to z "obliczenia biologicznego" wynika, że Zwiastowanie Pańskie ma być obchodzone 25 marca. Mszał z 1970 r. przynosi nam nowe modlitwy, a zwłaszcza własną prefację, która wysławia Boga za narodzenie Syna Bożego dla zbawienia ludzi. W tym dziele uwydatniona jest rola Maryi, Jej przyjęcie z wielką wiarą Słowa Bożego i noszenie z miłością Jezusa w niepokalanym łonie. Zwiastowanie Pańskie spełnia obietnice dane narodowi wybranemu - Izraelowi.

W obronie życia

Uroczystość Zwiastowania Pańskiego łączy się w Polsce z obchodem Dnia Świętości Życia. W dniu, w którym obchodzimy pamiątkę zwiastowania przez Posłańca Bożego Maryi Pannie, że zostanie Matką Syna Bożego, bronić chcemy każdego poczętego życia pod sercem każdej z matek na całym świecie. Jan Paweł II 26 stycznia 1980 r. w Rzymie powiedział: " Człowiekiem jest również nienarodzone dziecko: co więcej, Chrystus w sposób uprzywilejowany utożsamia się z najmniejszymi; jak więc można nie widzieć szczególnej Jego obecności w istocie jeszcze nie narodzonej, spośród wszystkich istot prawdziwie najmniejszej, najsłabszej, pozbawionej jakiegokolwiek środka obrony, nawet głosu, która nie może protestować przeciw ciosom godzącym w jej najbardziej podstawowe prawa". I dalej Jan Paweł II w obronie życia poczętego pisze w encyklice Evangelium vitae z 25 marca 1995 r: "Życie ludzkie jest święte i nienaruszalne w każdej chwili swego istnienia, także w fazie początkowej, która poprzedza narodziny. Człowiek już w łonie matki należy do Boga, bo Ten, który wszystko przenika i zna, tworzy go i kształtuje swoimi rękoma, widzi go, gdy jest jeszcze małym, bezkształtnym embrionem i potrafi w nim dostrzec dorosłego człowieka, którym stanie się on w przyszłości i którego dni są już policzone, a powołanie już zapisane w księdze żywota" .

Modlitwa na Wielki Post

Modlitwa na Wielki Post

Niebieski Ojcze, jestem wezwany, aby kroczyć w świetle Chrystusa,

Twojego Syna i aby wierzyć w jego mądrość.

Podczas Wielkiego Postu poddaję się Mu coraz bardziej i staram się wierzyć w Niego całym moim sercem.

Wkraczam na ścieżkę skruchy abym w umieraniu dla siebie mógł powstać do nowego życia.

Panie Jezu,

Ty przepowiadałeś pokój dla grzesznego świata i przyniosłeś ludzkości dar pojednania przez Twoje cierpienie i śmierć.

Kocham Cię i z radością noszę imię 'Chrześcijanin'.

 Ucz mnie iść za Twoim przykładem.

 Powiększaj moją wiarę, nadzieję i miłość,

 abym mógł zamieniać nienawiść w miłość,

a konflikty w pokój.

Kochający Odkupicielu przez Twoją mękę naucz mnie wypierać się siebie, umocnij mnie przeciw złu i niepomyślności, a przez to uczyń mnie gotowym do świętowania Twojego Zmartwychwstania.

 Uzdrowicielu ciała i duszy,

 ulecz choroby mojego ducha,

abym mógł wzrastać w świętości w Twojej nieustannej trosce.

Wybacz mi winy przeciwko jedności Twojej rodziny;

naucz mnie kochać tak jak Ty kochasz mnie.

Dobry Mistrzu,

 naucz mnie pamiętać o godności,

 jaką mi dałeś na Chrzcie Świętym,

abym żył dla Ciebie w każdej chwili.

 Daj mi serce doskonałe do przyjęcia Twojego zadania,

abym przyniósł w przyszłości owoc cierpliwości.

 Odnów moją gorliwość do pracy z Tobą w budowaniu lepszego świata,

aby moi przyjaciele mogli usłyszeć Twoją Dobrą Nowinę pokoju i sprawiedliwości.

Amen.

SKARBY POMORZA ZACHODNIEGO. RENESANSOWE WITRAŻA GABINETOWE

SKARBY POMORZA ZACHODNIEGO. RENESANSOWE WITRAŻA GABINETOWE

Wędrując po Koszalinie[1] (zobacz też)nasze drogi często kierują się do muzeum. Gdy już dotrzemy zobaczymy do kompleksu budynków w jednym z nich znajduje się muzeum miasta Koszalina[2]. Inne budynki to już skansen budynków dawnych. Sięgnijmy do kartek z kalendarza. Początkiem założenia muzeum może być pierwsza wystawa zorganizowana w 1912 roku w ratuszu przez Towarzystwo Krajoznawcze i Ochrony Kraju[3]. W 1929 roku Towarzystwo Krajoznawcze otrzymuje willę przy ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego,[4] gdzie prezentuje zbiory archeologiczne przyrodnicze etnograficzne i zabytki sztuki dawnej i współczesnej, zobaczymy też tu dużą kolekcję numizmatyki. Jedną z ciekawych wystaw - to tytułowa prezentacja pod tytułem: „Skarby Pomorza Zachodniego. Renesansowe witraże gabinetowe.” [5] Rok 2017 został ogłoszony rokiem reformacji, gdyż przypada 500-lecie reformacji[6].

 Jaka jest sztuka protestancka dzisiejszego Pomorza Zachodniego?

Co wpisało się zabytkowe wiejskie kościoły?

Małe dzieła sztuki z XVI i XVII wieku to witraże gabinetowe [7] wykonane ze szkła, były bardzo powszechne zdobiąc okna kościołów ewangelickich - tu warto dodać, że Pomorze to skarbnica dawnego witrażownictwa wyróżniając ten region w skali kraju. W muzeum jest przechowywana część zbiorów, ale najciekawszy zbiór to unikatowa przedwojenna dokumentacja renesansowych witraży. Słupski artysta i pedagog Rudolf Hardow [8] w latach 1933-1934 sporządził dokumentację jeżdżąc rowerem do kościołów we wsiach Pomorza Zachodniego wykonując barwne kopie witrażyków w skali 1:1. Na kartkach papieru przy pomocy techniku akwareli odzwierciedlał kształty miniaturowych kompozycji, a były to scenki przedstawień figularnych, czy herbów szlacheckich. Wybitny talent artysty pokazał też dokładność wykonania prezentując też inskrypcje do osób fundacyjnych, co niewątpliwe dla lokalnej społeczności ma ogromne znaczenie. Sztuka protestancka to też malarstwo rzeźba i przedmioty liturgiczne pochodzące od XVI wieku do 30 lat XX wieku. Nasze oczy dostrzegą epitafium małżonków Freter[9], to umieszczona scena Ukrzyżowania wizerunku ówczesnego burmistrza Kołobrzega i jego żony w miejsce postaci Marii i Świętego Jana co obrazuje początki reformacji Pomorza.

Jakie jeszcze bogactwo skrywają ziemie pomorskie?

 Gdy już oczy zaspokoją ciekawość dawnej sztuki protestanckiej idźmy dalej poznając eksponaty muzeum i pokolenia przodków tworzącą historię współczesnego Koszalina i Pomorza

JZ

---

[1] Koszalin- miasto w województwie zachodniopomorskim nad rzeką Dzierżęcinką, nad jeziorami: Jamno i Lubiatowo Północne niem. Köslin, łac. Coslinum, kasz. Kòszalëno

[2] Muzeum Miasta Koszalina Ul. Młyńska 37-39 kompleks budynków to pałac Młynarza, młyn, zagroda rybacka ze wsi Dąbki -Chałupa, budynek gospodarczy zagrody rybackiej, stodoła z Paprot, budynek z działem archeologii, gospoda Jamneńska

[3] Towarzystwo Krajoznawcze i Ochrony Kraju założone 1910 roku w Koszalinie Gesellschaft für Heimatkunde und Heimatschutz . Pierwsza zorganizowana wystawa 1912 roku w ratuszu Koszalińskim

[4] Willa i budynki przyległe – dzisiejsze Muzeum ziemi Koszalińskiej 1929 rok, 15 czerwiec 1947 to otwarcie muzeum z ekspozycją

[5] Wystawa czasowa pt. „Skarby Pomorza Zachodniego. Renesansowe witraże gabinetowe.”

[6] Ruch reformatorski - 500 lecie istnienia

[7] Witraże Gabinetowe – Pomorze, sztuka na szkle 

[8] Rudolf Hardow – Słupski artysta i pedagog. Urodził się w 1878 roku w miejscowości Lübbersdorf w okolicach Friedlandu Zmarł w obozie w Fünfeichen w 1946 roku. Na zlecenie Landesmuseum w Szczecinie wykonywał dokumentację witraży pomorskich kościołów docierając na wsie rowerem Odnalazł około 800 witraży z XVI, XVII i XVIII wieku. Zawarł je opisując w trzech rękopiśmiennych tomach.

[9] Epitafium małżonków Freter -  to umieszczenie w scenie Ukrzyżowania wizerunku burmistrza Kołobrzegu i jego żony

KONCERT PIEŚNI PASYJNYCH

KONCERT PIEŚNI PASYJNYCH

Parafia

Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny

i Świętego Maksymiliana Kolbe

w Mysłowicach Janowie Miejskim,

oraz chóry Mysłowickie

 zapraszają na

KONCERT PIEŚNI PASYJNEJ

 który odbędzie się 19 marca 2017 o godzinie 15:30 w kościele Maksymiliana Kolbe 

Modlitwa do świętego Józefa, orędownika we wszelkich potrzebach i uciskach

Modlitwa do świętego Józefa, orędownika we wszelkich potrzebach i uciskach

Chwalebny święty Józefie, Oblubieńcze Maryi,

 pamiętaj o nas. Czuwaj nad nami, najmilszy nasz Stróżu.

 Wspieraj nas w dążeniu do świętości, Mężu sprawiedliwy.

Zaopatruj nasze potrzeby duchowe i doczesne, najdroższy Karmicielu Przenajświętszego Dzieciątka Jezus.

Wierny Opiekunie, któremu został powierzony najdroższy Skarb nasz, Jezus, weź pod swoją opiekę i wstawiennictwo sprawę, którą Tobie polecam…

Niech jej skutek będzie na chwałę Bożą i na pożytek naszych dusz. 
Amen.

Koszalin and Kołobrzeg

NA SZLAKU KOSZALIN

NA SZLAKU KOSZALIN

Weź buty i wyrusz w trasę na szlak pomorski [1] na zachodnie ziemie Polski do Koszalina[2] i inne miasta województwa pomorskiego. Gdy już dotrzemy do Koszalina nasze kroki najczęściej kierujemy w stronę rynku i centrum miasta. Zanim zaczniemy poznawać miasto i perełki miejskie, sięgnijmy historii tworzący zalążek dzisiejszej społeczności. Książę pomorski Bogusław II [3]w 1214 roku nadaje wieś Koszalin znajdującej się koło Góry Chełmskiej, w ziemi kołobrzeskiej klasztorowi w Białobokach koło Trzebiatowa. W 1248 roku tworzy się biskupstwo pomorskie przyłączając wschodnią część ziemi kołobrzeskiej z Koszalinem, dając to początek biskupiemu księstwu kamieńskiemu. Data 23 maja 1266 roku to dla Koszalina i licznych wsi staje się faktem lokowania miasta za biskupa Herman von Gleichen [4]i przyczynia się do osiedlenia biskupów oraz też stolicą biskupiego księstwa kamieńskiego na prawie lubeckim. 1353roku Koszalin uzyskał bezpośredni dostęp do morza, co daje uczestniczenie intensywnie w następnych wiekach w handlu morskim jako członek Hanzy. Historia pokazuje, że dostęp był ograniczony przez różne zatargi z Kołobrzegiem i Darłowem – co było powodem w 1446 roku wygranej bitwy z Kołobrzegiem. Znaczenie miasta zmniejszyło się po zarazach i wojnie trzydziestoletniej, gdy 1535 roku na dżumę zmarło 1,5 tysiąca mieszkańców. W 1637 roku po wymarciu książąt pomorskich miasto dostaje się w ręce kuzyna Gryfitów – Ernesta Bogusława de Croy, a następnie margrabiów brandenburskich. Na mocy traktatu poczdamskiego 1945 roku Koszalin zostaje w granicach państwa Polskiego. Tak kształtuje się historia ziemi pomorskiej i Koszalina. Gdy już po krótce poznaliśmy historię wyruszmy w drogę poznając tajemnice pisane architekturą, czy codziennym życiem mieszkańców. Zmierzając do centrum wyruszyliśmy z dworca autobusowego, nasze oczy zobaczą kompleks neogotycki budynków Poczty Polskiej [5] pochodzący z 1884 roku. Zbliżając się do rynku zobaczymy potężny budynek jest to Katedra Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny[6] jej początki to 1333 rok jest kościołem gotyckim. Dla Koszalinian miejsce to ma duże znaczenie, bo w 1 czerwca 1991 roku przybył wybitny Polak Święty Jan Paweł II [7]w słowach homilii Papież mówił o Dekalogu tak:

- „Jam jest Pan Bóg twój, który cię wywiódł z ziemi egipskiej (…). Nie będziesz miał bogów cudzych przede Mną!”.

Wybrał Bóg miejsce na pustyni: górę Synaj – i wybrał lud, któremu objawił siebie jako wybawcę z niewoli egipskiej – i wybrał człowieka, któremu powierzył swe przykazania: Mojżesza.

Dziesięć prostych słów. Dekalog. Pierwsze wśród nich brzmi właśnie tak: „Nie będziesz miał bogów cudzych przede Mną”.

 Mówiąc dalej:

 Drodzy synowie i córki tej ziemi nad Bałtykiem. Nieraz wespół z waszym biskupem patrzycie w stronę Góry Chełmskiej, która jest niewielkim nadmorskim wzniesieniem, ale uwydatnia się na tle rozległej pomorskiej równiny.

Czy słowa Boga wypowiedziane na Synaju nie odezwały się dalekim echem również tu, na tej górze? Kiedyś dalecy przodkowie, którzy tutaj żyli nad Bałtykiem, nie znali Boga żywego i prawdziwego. Szukali Go niejako „po omacku” w pierwotnych kultach i ofiarach. A kiedy przyszedł czas, że Słowo Boże znalazło tutaj miejsce w Kołobrzegu za czasów Bolesława Chrobrego, po niewielu latach pierwszy biskup Reinbern został wygnany – i stare wróciło na kilka jeszcze pokoleń.

Dopiero misjonarz – biskup Otto z Bambergu utrwalił chrześcijaństwo nad Bałtykiem i na całym zachodnim Pomorzu. (…)

Na placu przy katedrze zobaczymy pomnik Papieża Jana Pawła II upamiętniający wizytę w Koszalinie. Na elewacji katedry zobaczymy jeszcze dwie ważne inne postacie jako płaskorzeźby, a są to Prymas Polski Stefan Wyszyński[8] i Biskup Koszalińsko -Kołobrzeski Ignacy Ludwik Jeż. Nawiedzając katedrę zatrzymajmy się w bocznej kaplicy, gdzie jest wystawiony Najświętszy sakrament w modlitewnych westchnieniach podziękujmy Bogu np. turystyczną podróż lub w intencjach. Jakie duchowe tajemnice kryją mury katedry zostawiam to Wam, którzy kiedyś nawiedzicie katedralny kościół. Wyruszając w dalszą drogę poznając mieszkańców wstąpmy do jakieś restauracji na ucztę. Mnie zauroczyła jedna Gospoda Jamneńska[9] znajdująca się na ulicy Młyńskiej w swojej kuchni posiada jedzenie wykonywane po staropolsku. Gdy już zaspokoimy żołądek w bliskości znajduje się muzeum i skansen Koszaliński[10], gdzie poznamy zbiory archeologiczne sztukę dawną czy zabytki sztuki pomorskiej. Gdy nasze oczy zaspokoją ciekawość, a historia życia pokolenia Kaszubów zamknie się w uwiecznionych fotografiach. Wyruszmy dalej na króciutki odpoczynek do parku książąt Pomorskich[11], gdzie mewy i kaczki pokazują swoje wodne harce prosząc o jakąś karmę. Pewnie już myślisz, że nie ma już co zwiedzać więc po zadumie w parku wstąp do domu Kata pochodzącego z XV wieku. Gdy tylko starczy ci czasu możesz wybrać się szlakiem architektury sakralnej i zobaczyć cerkiew czy kościoły ewangelickie tu dodam, że rok 2017 to obchodzony jako 500 lecie reformacji. Podróż do Koszalina dobiega końca idąc na stację kolejki wąskotorowej zabiorę cię dalej na szlak pomorski bliżej jeszcze nieokreślony.

 Kto to wie, gdzie się zatrzyma kolejka, czy to będzie bursztynowy szlak?

JZ

---

[1] Szlak pomorski, ziemie zachodnio pomorskie,

[2] Koszalin – miasto w województwie zachodniopomorskim nad rzeką Dzierżęcinką, nad jeziorami: Jamno i Lubiatowo Północne niem. Köslin, łac. Coslinum, kasz. Kòszalëno

[3] Książę pomorski Bogusław II ur. w okr. 1178–1184, zm. 23 lub 24 stycznia 1220 lub 1221 – książę pomorski i szczeciński z dynastii Gryfitów. w 1214 roku nadaje prawo Wsi Koszalinowi

[4] biskup Herman von Gleichen Hermann hrabia von Gleichen ur. pocz. XIII wieku w Turyngii, zm. 1289roku w Kamieniu Pomorskim Biskup diecezji kamieńskiej w latach 1251-1289. 23 maj 1266 rok Lokowanie miasta na prawie Lubeckim

[5] Neogotycki Kompleks Budynków Poczty Polskiej z 1884 ul. Zwycięstwa 125

[6] Katedra Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny z 1333 roku Kościół gotycki Biskupi, Ignacy Ludwig Jeż, Czesław Domin mianowani z Archidiecezji Katowickiej, Grób biskupa Czesława Domina znajduje się w wejściu do środka Katedry w przedsionku (kruchta)

[7] Święty Jan Paweł II  4 podróż apostolska do Ojczyzny, Koszalin 1 czerwiec 1991 rok Pod hasłem Bogu dziękujcie, ducha nie gaście

[8] Prymas Polski Stefan Wyszyński – Płaskorzeźba

[9] Gospoda Jamneńska, ul Młyńska 37 Kuchnia staropolska – znajduje się w kompleksie budynków skansenu i Muzeum

[10] muzeum i skansen Koszaliński – www.muzeum.koszalin.pl cena wstępu 10 złotych

[11] Park Książąt Pomorskich zabytkowy park, którego najstarsza część powstała w 1817 roku