NA SZLAKU -WILNO- SCHODY CZESŁAWA MIŁOSZA

NA SZLAKU -WILNO

SCHODY CZESŁAWA MIŁOSZA

Spacerując po starówce Wileńskiej znajdziemy wiele śladami literatów jednym z wybitnych polskich literatów jest Czesław Miłosz [1] to poeta prozaik i eseista urodził się w Szetejniach w powiecie Koweńskim

30 czerwca 1911 roku. Był studentem Uniwersytetu Stefana Batorego [2] w Wilnie. W poszukiwaniu śladów Miłosza [3] powinniśmy zacząć od Republiki zarzecza. To tam na ulicy Maironio i Bokšto [4] odkryjemy schody nazwane schodami imienia Czesława Miłosza .

Na murze idąc ulicą Maironio przeczytamy krótki życiorys poety w trzech językach.

Schody imienia Czesława Miłosza w Wilnie
 krótki życiorys 

 Powstanie schodów zawdzięczamy grupie Litewskich literatów [5], którzy przygotowali cytaty w języku Polskim i Litewskim.

Jest 26 wrzesień 2016 roku pod schody przybywa grupa Litewskich poetów i dyrektor do spraw literatury i folkloru w czasie przecięcia wstęgi schody ukazują wyrzeźbione cytaty . W czasie odsłonięcia dyrektor literatury Litewskiej i folkloru Mindaugas Kvietkauskas [6] uświadomił w słowach o roli Miłosza mówiąc tak:

„ To nie jest ani popiersie,

ani schody, żywe miejsce miasta.

 Że Czesław Miłosz,

byłby szczęśliwy z formy upamiętnienia ”

W dalszych słowach podkreślił jak ważną rolę Wilno odegrało w wielokulturowości narodu cytując:

„To świadczy o wielokulturowości Wilna,

małe ciało przenosi demokratyczna atmosferę,

razem należy bronić ”

Przyjrzyjmy się schodom to 60 schodów,

na dole zobaczymy wyryty podpis poety Czesława Miłosza.

Podpis  Autora  - Czesława Miłosza 

Z cytatów możemy przeczytać [7]:

„Zdumiewają mnie ich oczy,

 rzęsy i ich całe urządzenie świata.

Wydaje mi się że z tak wielkiej wzajemnej skłonności.

 Mogłaby wreszcie wyniknąć prawda ostateczna.”

-to z tomu –„Miasto bez imienia” wydanej 1969 roku

Czesław Miłosz zmarł 2004 w Krakowie.

JZ

---

[1] Czesław Miłosz – poeta, prozaik eseista ur. 30 czerwiec 1911 rok Szetejnie powiat Koweński zm14 sierpień 2014 roku

[2] Uniwersytet Batorego – Wyższa uczelnia w Wilnie

[3] Ślady Czesława Miłosza – Wilno , Schody , i kamienice  w których przebywała i wychowywał ,

[4] Ulice  Wilna - Maironio i Bokšto

[5] Literaci Litewscy

[6] Mindaugas Kvietkauskas- dyrektor literatury i folkloru litewskiego

[7] Cytat – Miasto bez imienia  - Autora Czesława Miłosza

TWARZE NIEPODLEGŁOŚCI

227 ROCZNICA KONSTYTUCJI 3 MAJOWEJ TWARZE NIEPODLEGŁOŚCI

Setna rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości [1] – to ważna data dla Polaków. Chociaż uroczystości niepodległościowe przypadają na 11 listopada [2], to już w wielu miastach przypomina się o odradzaniu się ojczyzny. Wiele wydarzeń zaplanowano też na Litwie. Mennica wypuściła medal pamiątkowy [3]. W Mysłowicach na rynku zobaczymy wystawę zatytułowaną: „Twarze Niepodległości” [4] na instalacji rura parku, która będzie nam towarzyszyła aż do 11 listopada. Wystawa przedstawia postacie które wpisały się w odzyskanie Niepodległości.

Zobaczymy tam:

 Marszałka Józefa Piłsudskiego, 

Romana Dmowskiego-polityka,

 Ignacego Paderewskiego –pianisty i polityka,

 Wojciecha Korfantego[5] – polityk Śląski działacz narodowy, 

oraz Ignacego Daszyńskiego – polityka założyciela PPSD w Galicji i Śląsku Cieszyńskim. 

To postacie znane, bo tworzące historię Niepodległości na arenie międzynarodowej. Chociaż historia pisana jest wybitnymi postaciami z kręgów polityki to trzeba też wspomnieć o powstańczych czynach powstańców - czy to Śląskich [6], Wielkopolski i innych.

Dla pokolenia tamtych czasów, gdy na mapie przez 123 lata nie było Polski, ważnym wyzwaniem były słowa:

„Bóg, Honor, Ojczyzna” [7] oraz zawierzenie matce Bożej.

To właśnie te wartości były wpisane w poczty sztandarowe,

 którym częstym wizerunkiem była Matka Boża i słowa 

„Bóg, Honor, Ojczyzna”

nieodłącznym powstańczym wizerunkiem,

 też był krzyż,

czy Madonna z Ostrej Bramy lub Królowa Polski z Jasnej Góry z modlitwami.

Czy współczesne pokolenie mówiące o wolności,

 jest w stanie odważnie bronić Ojczyzny, 
jak kiedyś broniło Ojczyzny pokolenie powstańcze Śląska, czy Wielkopolski ?

Czy wartości jak „Bóg Honor Ojczyzna” – dla pokolenia współczesnych targowiczan –z PO, Nowoczesnej, PSL i kodu ma jakieś znaczenie ?

Patriotyzm to wartość nieodłączna z umiłowaniem do Ojczyzny i pokolenia przodków tworzący Naród, o których trzeba pamiętać i bronić.

JZ

http://www.vertis.pl/albumy/jacekzr/twarze-niepodleglosci

QR do albumu zdjęć

---

[1] 100 rocznica odzyskania niepodległości

[2] 11listopad – Narodowe  Święto Niepodległości w 1918 roku – po 123 latach zaborów -1795-1918 , gdy z map świata Polska została wymazana. Święto zostało zatwierdzone i ustanowione ustawą z 23 kwietnia 1937. W 1945 roku została zniesiona po latach 1989 roku przywrócone święto. 10 listopada 1918 na dworzec główny w Warszawie przyjeżdża z Berlina Józef Piłsudski zwolniony z więzienia w Magdeburgu .Przywitał go regent książę Zdzisław Lubomirski ,a gubernator Hans von Beseler – przekazuje władzę Radzie Regencyjnej. Symboliczna data 11 listopada – to przekazanie władzy zwierzchniej nad wojskiem brygadierowi Józefowi Piłsudskiemu przez radę regencyjną. 14 listopad 1918 rok to formalne zakończenie i przekazanie zwierzchnictwa nad państwem Józefowi Piłsudskiemu, który tego samego dnia mianuje Ignacego Daszyńskiego prezydentem gabinetu ministrów .

[3] Numizmatyczna moneta na 100-lecie Niepodległości wydana przez mennicę

[4] Wystawa pt.: „Twarze Niepodległości ” znajdująca się na rynku Mysłowickim przygotowana przez MOK przypominająca postacie, które w czasie okresu międzywojennego tworzyły wolną Polskę wystawa można zobaczyć do 11 listopada

[5] Wojciech Korfanty – urodzony 20 kwietnia 1873 roku w Siemianowicach Śląskich, zmarł 17 sierpnia 1939 roku w Warszawie –to przywódca Narodowy Górnego Śląska związany z Chrześcijańską demokracją. W dniu 25 października 1918 roku występuje w Reichstagu z żądaniem przyłączenie do Państwa Polskiego wszystkich ziem Polskich zaboru Pruskiego, oraz Górnego Śląska. 1920 rok był Polskim Komisarzem plebiscytowym na Górnym Śląsku.

[6] Powstania Śląskie - I powstanie 16-24 sierpnia 1919 roku – wybuchło w Mysłowicach pod wodą Alfonsa Zgrzebnioka - a było odpowiedzią na pacyfikację górników przez oddziały Grenzschutz , II powstanie wybuchło w nocy z 19 na 20 sierpnia i trwało do 25 sierpnia 1920 roku. III powstanie wybucha w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku trwało do5 lipca 1921 roku – był największym zrywem powstańczym Ślązaków w XX wieku

[7] Bóg, Honor, Ojczyzna – słowa wpisane w wartości żołnierskie, powstańcze,

 i szlacheckie, ukazujące korzenie chrześcijańskie. Słowa te znajdują się na sztandarach często z wizerunkiem Matki Bożej Królowej Polski, czy Madonny z Ostrej Bramy – w czasie odzyskiwania Niepodległości wizerunek Madonny z Ostrej Bramy posiadał

1 pułk szwoleżerów Józefa Piłsudskiego –tu warto dodać że sam Marszałek był wielkim czcicielem Matki Bożej z Ostrej Bramy. Historia zawierzenia Matce Bożej przewija się w wielu wiekach, tu można wymienić królów np. Jana Kazimierza, czy Jana Sobieskiego, ale i powstańców ze śląska ,którzy zawierzali opiekę Madonnie z Piekar

Wileńskie spojrzenia - Vilnius atrodo

NA SZLAKU WILEŃSKIM SZLAKIEM ŚWIĘTYCH JACEK ODROWĄŻ

NA SZLAKU WILEŃSKIM

SZLAKIEM ŚWIĘTYCH JACEK ODROWĄŻ

Wilno[1] (zobacz też) w swojej historii oprócz architektury różnych stylów i czasu powstania wpisuje się jeszcze w wybitne postacie, które na przestrzeni czasu byli mieszkańcami miasta najbardziej znane postacie [2] to:

królowie, literaci - Adam Mickiewicz ,czy Słowacki i inni.

Gdy będziemy wędrowali uliczkami starego miasta to zauważymy że Wilno posiada aż 40 historycznych budowli sakralnych, [3] są to kościoły i klasztory. Gdy sięgniemy czasów dawnych to dowiemy się że Wielkie Księstwo Litewskie, [4] było ostatnim państwem na terenie Europy, które przyjęło chrześcijaństwo. W 2017 minęło 630 lat od chrztu Litwy, [5] a było to 1387 roku. W pałacu Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie można było zobaczyć obraz „ Chrzest Litwy” – autorstwa Wojciecha Gersona [6] polskiego malarza żyjącego w latach 1831-1901 . Obraz ten został namalowany na rocznicę 500-lecia chrztu w 1889 roku jest dziełem monumentalnym mierzącym sobie 4 na 7 metrów. Pierwotnie znajduje się w Muzeum kolekcji im. Jana Pawła II w Warszawie. Przyjrzyjmy się obrazowi zobaczymy w centrum płótna Jezusa Chrystusa ukrzyżowanego, przy nim stoi chrzciciel Litwy Jagiełło i magnaci szlachta Polska, Litewska, duchowieństwo w oddali Litwini przyjmujący chrzest. Czasy Jagiełły to dla miasta Wilna były dobre a i zamożność mieszkańców rozwijała przez handel z Rusią. Po śmierci króla Ludwika Węgierskiego [7] na tronie Polski w 1384 roku zostaje powołana najmłodsza córka Jadwiga Andegaweńska.[8] Ważną datą jest 14 sierpień 1385 roku, kiedy to zostaje podpisana i zawarta unia w Krewie.[9]

11 styczeń 1386 rok w Wołkowysku panowie Małopolscy dokonują wybór Jagiełły do tronu Polski. 15 lutego 1386 roku władca przyjmuje chrzest i imię Władysław. [10] 18 lutego 1386 roku Jagiełło poślubił Jadwigę.

4 marca 1386 roku w katedrze wawelskiej [11] zostaje koronowany na króla Polski, przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzantę. W lutym 1387 roku Władysław Jagiełło przybywa do Wilna. Po uroczystej przysiędze, podejmuje i rozpoczyna chrystianizację Litwy w obrządku łacińskim.

Ale wróćmy do tworzenia księstwa Litewskiego znaczącym władcą Litwy był Mendog [12] –(lit.Mindaugas) to on jako pierwszy wraz z dworem przyjmuje chrzest było to 17 lipca 1251 roku. Ale była to kalkulacja tylko i wyłącznie obronna przed różnymi najazdami i dającą koronę. Jako państwo nie dojrzało do chrztu ,po zabójstwie Mendoga na ponad sto lat sięga po obrządki pogańskie. Jednym z praojców chrześcijaństwa na terenach północnych był święty Jacek Odrowąż[13]. (zobacz też) Ta wybitna postać, który znał dobrze Europę stał się apostołem północy, gdzie dotarł do Rusi Kijowskiej.

Czy w Wilnie znajdziemy jakieś dzieła apostoła północy świętego Jacka Odrowąża?

Zatrzymajmy się najpierw na postaci Jacka Odrowąża to żyjący w XII wieku urodzony w 1183 roku w Kamieniu Śląskim 

wywodzący się ze szlacheckiego rodu kanonik Krakowski późniejszy dominikanin. Założyciel licznych klasztorów dominikańskich w Polsce i na Rusi. Zmarł w Krakowie 1257 roku. Kanonizowany przez papieża Klemensa VIII w 1594 roku. Czas wyruszyć poszukać śladów Świętego Jacka. Chyba najbardziej znanym świętem Litwinów to Kaziuki [14] i tu ciekawostka na straganach, czy w restauracjach jednym z dań są pierogi zwane Jackowskimi, [15] jak mówi legenda święty Jacek częstował pierogami znane jako Kibinai –kibiny i Koldūnai – kołtuny litewskie – u nas to uszka, małe pierogi, podczas najazdu tatarów. W porze obiadowej spróbujmy pierogów litewskich w sieci restauracji Fortas [16] certyfikowanej przy ulicy. Algirdo 17. Spacerując w południowo - zachodnich przedmieściach [17] Wilna, a położonego wzdłuż traktu, biegnącego przez Troki do Grodna, znajdziemy kapliczkę świętego Jacka [18] na ulicy Basanaviciausa u zbiegu ulic Konrskio i Jovaro. Przyjrzyjmy się samej kapliczce to barokowa budowla ażurowa składająca się z trzech spiętrzonych zwężających się segmentach. Kapliczka Świętego Jacka; po Litewsku to Švento Jackaus koplytele i jest wpisana do rejestru dziedzictwa kultury Republiki Litewskiej i architektury późnego baroku, jedna z perełek Wilna.

 Historia tej kapliczni prawdopodobnie rozpoczęła się w 1403 roku, na pamiątkę działalności misyjnej dominikanów i świętego Jacka Odrowąża na Litewskich ziemiach w połowie XIII wieku. Święty Jacek zakonnikami na pogańskiej Litwie pojawił się około 1240 roku.

 Czy była z drewna ?

Nie zachowały się żadne notatki z tego okresu. Dopiero 100 lat później powstaje kolumna z figurą świętego w 1501 roku i było to na pamiątkę przybycia w wileńskich dominikanów. Pomnik zmieniał się z czasem.

Jest rok 1762 dominikanie podają kaplicę przebudowie, od tego czasu jest wykonana z kamienia, w spokojnych formach późnego baroku według projektu Juliusza Klosy. Pomnik był poddawany renowacji kilkakrotnie – w 1843, 1901 i 1998 roku. Ciekawa historia jest samej rzeźby świętego Jacka, jest rok 1808 kanonik Bogusławski postanawia odnowił zniszczoną rzeźbę. Gdyż zauważył że dominikanie nie opiekowali się kaplicą. Kanonik kazał malować odzież drewnianego posągu świętego Jacka w kolorze innym było to zamówienie - Karmelitów . Na zamówieniu na blaszce napisano czterowiersz:

„Jesteś w niebie, a my jesteśmy tu na ziemi

nie odważył się spojrzeć w oczy grzeszników!

Zapytaj Boga o to, czego potrzebujemy -

Cnoty, mądrość i zdrowie oraz chleb.”

Kolejna rekonstrukcja kaplicy została przeprowadzona w 1843 roku z inicjatywy i troski filantropa, oraz wydawcy wileńskich albumów, Jana Kazimierza Wilczyńskiego. [19] Rzeźba została zastąpiona nową i była wyższa. Po 53 latach w 1901 roku podczas remontu została wykonana nowa figura z brązu przez znanego rzeźbiarza Vilna Bolesław Balzukevicha [20] (Balzukevičiusa). Postać świętego waży 130 kilogramów i ma wysokość 2 metrów. Tu warto dodać że taką samą rzeźbę ale z betonu odkryjemy w Wileńskim kościele Niepokalanego Poczęcia NMP na Zverinetach. Przyjrzyjmy się samej rzeźbie, która przedstawia młodego, uduchowionego dominikanina świętego Jacka w habicie zakonnym,

a trzymającego w jednej ręce monstrancję, w drugiej posążek Matki Boskiej.

 Co stało się z drewnianą postacią świętego Jacka?

Na Dominikanie w kościele Świętych Apostołów Filipa i Jakuba odnajdziemy w kaplicy świętego Jacka tą starą drewnianą rzeźbę. Zatrzymajmy się jeszcze na samym pomniku zbudowana na trójkątnym planie, o kwadratowym cokole Wieża na górze zwęża się, trzy poziomy są oddzielone od siebie podkreślonymi gzymsami. Naroża zdobią pilastry Na dole jest tablica z napisami. Na drugiej kondygnacji zobaczymy ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa. Na trzecie kondygnacji widnieje postać świętego Jacka. Gdy już nasz wzrok doświadczy piękna i duchowości dominikanina. Spacerkiem poszukajmy innych ciekawostek zachodniej części miasta, kto wie może spotkasz tam dowódcę Janusza Radvili który ze swoimi wojskami bronił heroicznie miasta w 1655 roku, lub jakiegoś żołnierza Napoleońskiego jak 28 czerwca 1812 roku podziwiał piękne widoki Wilna z wzniesienia Pogulyanka. Gdy już będziesz wędrował na stary rynek poszukaj jeszcze innych śladów zakonu Dominiaków.

JZ

http://www.vertis.pl/albumy/jacekzr/szlakiem-wilenskim-szlakiem-swietych-jacek-odrowaz

QR do zdjęć

---

[1] Wilno – stolica Litwy

[2] Znane postacie Wilna i Litwy

[3] Sakralna architektura: kościoły ,klasztory

[4] Wielkie Księstwo Litewskie

[5] Chrzest Litwy -  Luty 1387 rok król Władysław Jagiełło przybywa do Wilna i rozpoczyna Chrystianizację

[6] Wojciech Gerson – 1831-1901 polski malarz autor obrazu „Chrzest Litwy ”w 1889

[7] Ludwik Węgierski –Król

[8] Jadwiga Andegaweńska- córka króla Ludwika Węgierskiego od 1384 królowa Polski

[9] unia w Krewie- zawarcie 14 sierpień 1385 rok

[10] 15 luty 1386 rok – Władysław Jagiełło przyjmuje Chrzest i imię Władysław po swoim ojcu

[11] Katedra Wawelska – Władysław Jagiełło koronowany  4 marca 1386 roku przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzantę.

[12] Mendog - lit.Mindaugas- pierwszy znaczący władca Litwy, 17 lipca 1251 roku-przyjmuje chrzest wraz z dworem

[13] Jacek Odrowąż – Święty kanonik , prezbiter , Dominikanin – apostoł północy urodzony w Kamieniu Śląskim 1183 roku zmarł 15 sierpnia 1257 roku w Krakowie ,Kanonizowany w 1594 roku przez papieża Klemensa VIII

[14] Kaziuki – święto Litewskie – szczególnie obchodzone w Wilnie na cześć świętego Kazimierza 4 marca Kazimierz Jagiellończyk – polski Królewicz urodzony w Krakowie 3 października 1458 roku zmarł w 4 marca 1484 roku w Grodnie

[15] Pierogi Jackowskie – to nazwa pochodząca od świętego Jacka Odrowąża, a przyjęta podczas gdy na Kraków był najazd Tatarów, wtedy to Dominikanin-Jacek rozdawał pierogi. Na Litwie to Kibinai –kibiny i koldunai – kołtuny litewskie

[16] Fortas – to sieć restauracji certyfikowanej – podająca  dania kuchni Litewskiej.

[17] Przedmieścia Wilna - Wielka Pohulanka – południowo zachodni region dawny królewski trakt, biegnącego przez Troki do Grodna

[18] Kapliczka świętego Jacka Odrowąża - na ulicy Basanaviciausa u zbiegu ulic Konrskio i Jovaro (Konarskiego i dawnej św. Jacka). To barokowa ażurowa trójsegmentowa kapliczna u szczytu znajduje się rzeźba świętego Jacka Odrowąża trzymającego figurę Matki Bożej i monstrancję rzeźba autorstwa Wileńskiego artysty Bolesława Bałzukiewicza pochodząca z 1901 roku

[19] Jan Kazimierz Maciej Longin Ildefons Wilczyński- syn Zygmunta i Tekli z Romerów urodzony 26 lutego 1806 roku w Jassanach, zmarł 18 lutego 1885 roku lekarz ,kolekcjoner wydawca między inny: album Wileński ,Kijowski ,Warszawski . Studiował na uniwersytecie Wileńskim. Brał udział w powstaniu styczniowym i dlatego zainteresowała się nim policja carska Pochowany jest na cmentarzu na Rossie

[20] Vilna Bolesław Balzukevich - Bolesław Bałzukiewicz -lit. Boleslovas Balzukevičius urodzony 12 lutego 1879 roku w Wilnie tamże zmarł 13 lutego 1935 roku rzeźbiarz późniejszy profesor Uniwersytetu Wileńskiego. Jego dzieła to pomnik poświęcony kompozytorowi Stanisławowi Moniuszki ,czy popiersia Adama Mickiewicza ,Lelewela . Został pochowany na cmentarzu na z Rossie w Wilnie

zaproszenie na wystawę Josefa Moucha -do Woja Marsz

ZAPRASZAMY NA WERNISAŻ I WYSTAWĘ JOSEFA MOUCHA “VÁLKA ZA STUDENA’’CZYLI

„DO WOJA MARSZ’’

Związek Polskich Artystów Fotografików Okręg Śląski [1]zaprasza 4 maja 2018 roku o godzinie  18.30 na wernisaż wystawy fotografii Josef Moucha "Do woja marsz"[2]

Wernisaż odbędzie się w Galerii ZPAF Katowice mieszczącej się w

Katowicach przy ul. Świętego Jana 10 (II piętro).

Wystawę można oglądać do 31 maja 2018 w środy, czwartki i piątki w godzinach od 17.00 do 20.00.

 Podczas wernisażu odbędzie się promocja albumu Josef Moucha “Válka za studena”. Wystawę przygotował ZPAF Okręg Śląski i Instytut Twórczej Fotografii FPF Uniwersytetu Śląskiego w Opawie.

Słowo wstępne wygłosi kurator wystawy Arkadiusz Ławrywianiec [3].

Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy.

Ciekawość wystawa fotograficznej i książki “Válka za studena” [4] to zostało ukształtowane z jednej strony przez sytuację w Czechosłowackiej Armii Ludowej, z drugiej przez realizm antysocjalistyczny. Wiele osób będących świadkami podobnych sytuacji w Polsce, będzie rozbawionych podczas oglądania obrazów, a może nawet będzie pamiętało nudę towarzysząca pobytowi w wojsku i nieprawdopodobnie dłużący się czas, który wyznaczał koniec służby wojskowej.

Josef Moucha, z rocznika 1956, przeszedł obowiązkowe szkolenie wojskowe na lotnisku w Ostrawie trzydzieści sześć lat temu.

Jako fotograf skorzystał z faktu, że wszyscy żołnierze chcieli wysłać do swoich bliskich swój wojskowy wizerunek. Jego fotografowanie było tajemnicą koszar. Od czasu do czasu zamieszczał zdjęcia na tablicy informacyjnej , pokazując współtowarzyszom jego autorski punkt widzenia na służbę wojskową. Jego zdjęcia przedstawiają absurdy życia za bramą koszar.

Słowo wstępne, książki fotograficznej “Válka za studena”, napisał Vladimir Birgus: „Jest to wielowarstwowe widzenie służby wojskowej w czasie "normalizacji" wdrożonej przez Gustava Husaka," wczytująć się dalej Vladimir Birgus, „który swoją jakością, zasięgiem i autentycznością nie ma odpowiednika pośród czeskiej dokumentalnej fotografii. Jego znaczenie podkreśla czas, który minął od realizacji projektu. Nie jest to tylko fotograficzny pamiętnik przymusowo wcielonego do armii artysty fotografika, ale także dokument czasu przedstawiający konflikt pomiędzy jednostką a totalitaryzmem."

Inspiracją dla publikacji Josefa Mouchy stał się album Zdenka Tmeja "Abeceda duševního prázdna" przedstawiający przymusowego robotnika we Wrocławiu, wydany zaraz po wojnie. Obie publikacje łączy intymność wewnętrznego widzenia: świadectwo osób bezpośrednio dotkniętych wydarzeniami wydaje się być trafniejsze od obiektywnego spojrzenia reportera przychodzącego z zewnątrz. Warto zwrócić uwagę że autor nie fotografował tylko dla siebie. Josef Moucha świadomie stworzył dokument dla przyszłych pokoleń.

---

[1] Związek Polskich Artystów Fotografików Okręg Śląski

[2] Josef Mouch- artysta fotograf Czeski

[3] Arkadiusz Ławrywianiec- kurator wystawy

[4] “Válka za studena”- album fotograficzny Josefa Moucha