SZLAKIEM
WĘGIER SŁOWACJI I AUSTRII
BAROK - FRANC ANTON PILGRAM
Podróżując
po Europie Południowej w stronę Morawskiej [1]
Słowackiej i Austriackiej [2]
ziemi możemy odkryć zachowany jeszcze styl architektoniczny – barokowy. [3]
Historia architektury barokowej sięga czasów końca XVI wieku do XVIII wieku.
Początkiem przemian stylu barokowego wywodzi się z Włoch
i rozpowszechnił się po całej Europie. Zwróćmy uwagę na charakterystyczne cechy
baroku to jest dynamika co ma oddawać wyrażenie ruchu, emocji bogactwo kształtów
oraz dekoracji i wspaniałość. Zatrzymajmy się na chwilę nad słowem Barok. W
języku Portugalskim na początku używano nazwy perles baroques [4] lub pérola Barrosa co
oznacza perły o nieregularnych kształtach. Gdy sięgniemy czasów średniowiecza
to by nazwano stylem nadętym i niepoprawnym. Dziś gdy przyglądamy się kulturze
i stylowi baroku to możemy określić że jest bogactwem smaku tamtej epoki. Prekursorem
do stylu barokowego możemy zaliczyć Michała Anioła chociaż cechy zakorzenione
jeszcze w sztuce renesansu, to artysta w freskach sądu Ostatecznego zapowiada nowy
styl czyli barok. Pod koniec renesansu sztuka
wymyka się nadając formę groteski, zabawy, złudzenia optycznego. Pojawienie
się baroku było przezwyciężeniem tego stanu. Po soborze Trydenckim uregulował program
myślenia, który w swojej formie zapoczątkował odrodzenie chrześcijaństwa w
wielu dziedzinach sztuki, kultury i architektury. Tak też w sztuce baroku cechy
zacierają się w różnych sztukach pięknych. Do perełek architektonicznych okresu
baroku możemy zaliczyć Plac Świętego Piotra w Rzymie [5] to monumentalne dzieło
architektury i miejskiego baroku. Do najważniejszych architektów barokowymi
należą trzej Włosi: [6] architekt Gian Lorenzo
Bernini, Francesco Borromini i Guarino Guarini. Inni znani architekci tego
okresu, którzy zapisali się na karty historii to: Pietro da Cortona, Filippo
Juvarra, Johann Bernhard Fischer von Erlach , Johann Lukas von Hildebrandt, Balthasar
Neumann, Dientzenhoferów, której dwóch członków, ojciec Kryštof i syn Kilián
Ignác, pracowali głównie w Czechach.
Przyjrzyjmy się samej architekturze sakralnej to artyści bazują na emocjach i
wewnętrznym napięciu dające poczucie nieba przeniesionego na ziemię co sztukaterii
ukazuje się jako bogactwo. Forma budynków i wnętrz wyznacza elipsa lub jest
jego przecięciem co daje wrażenie nieskończoności,
a elementami wspólnymi są kopuły, putto [7] – czyli motyw dekoracyjny
małego nagiego chłopca ,często też przedstawiająca uskrzydloną postać anioła – co
odzwierciedla nawiązanie do antycznego bóstwa –Erosa. Wnętrza są bogato
zdobione. Przedstawicielami malarstwa [8] barowego to Caravaggio,
Diego Velázquez, Peter Paul Rubens, Rembrandt van Rijn, Giovanni Battista
Tiepolo, Pietro da Cortona , Pieter Claesz i Andrea Pozzo. Karel Škréta , Petr
Brandl i Václav Vavřinec Reiner pracowali w Czechach. W muzyce [9] to słynnych kompozytor Johann
Sebastian Bach. Zatrzymajmy się jeszcze na innej postaci!
Kim
był Fran Anton Pilgram ?
Podróżując po ziemi Czeskiej, Słowackiej, Węgierskiej, czy
Austriackiej zobaczymy wiele perełek baroku, a przewodniczy wymieniają też
nazwisko Pilgram. W samym Wiedniu wymienia się dwóch okresu gotyku to Anton
Pilgram [10]
żyjący w latach 1460-1515 budowniczy katedry świętego Szczepana. Nasz
przedstawiciel stylu barokowego to Franz Anton Pilgram [11] który urodził się 7
czerwca 1699 roku Feldkichen in Kärnten. Swoje młode lata spędził w warsztacie
budowlanym wuja Franza Jänggla i współpracował z nim w klasztorze w Göttweig
oraz w Heiligenkreuz . W 1727 roku został przyjęty jako mistrz Wiedeński i
kamieniarz w cechu, a w 1731 roku został Dolnej Austrii prowincjonalny
architekt . Po jego śmierci w 1734 roku wyruszył do Włoch tam poznał twórczość Francesco
Borromini, Pietro Cortona i Carlo Rainaldi. Jego udana kariera wkroczyła w
czasy zmian pokoleniowych i narodowych. Franc Pilgram to był przedsiębiorcą
budowlanym, znawcą swojego fachu. Ta umiejętność którą rozwinął z
mieszczańskiego budownictwa uczyniła go na niezależnego architekta i
projektanta budynków. Co w tamtych czasach dało mu poczucie spełnienia, oraz
podjęcia wielkich wyzwań jako budowniczy kościołów. Tak też sprawdził się w
służbie kościelnej arystokracji, opatów i biskupów, którzy zatrudniali go jako
architekta, mistrza budowniczego, technika i dekoratora. Jego dzieła to trzydzieści
kościołów i klasztorów w monarchii habsburskiej zbudował około trzydziestu kościołów
i klasztorów. To kilka cennych perełek autorstwa Pilgrama Franca pracował dla
cystersów w Sv. Gotthard w latach 1728 - 1755 i Heiligenkreuz w latach 1729 -
1755, dla Zakonu Premonstratensów w Louce i Jasovie w latach 1750 - 1766, dla
kobiet Elżbietańskich w Bratysławie w latach 1739 – 1743. W Wiedniu i Linzu opracował
plany i kierował budową Kamaldul klasztoru w Majk w latach 1734 – 1761, a
wzorował się na klasztorze Kamaldul w Nitrze. (zobacz też) Franz Anton Pilgram jest autorem
kilku reprezentacyjnych budowli, którymi przyniósł na Słowację elementy
rzymskiego radykalnego baroku, ukształtowane przez austriackie środowisko
artystyczne.
Dzięki mecenatowi i działaniom inwestycyjnym arcybiskupa Esztergom Imrich Eszterházy został zrealizowany kościół i klasztor świętej Elżbiety na północno-wschodnich przedmieściach Bratysławy.(zobacz też) Pilgram przedstawił się tutaj jako syntetyzujący eklektyk genialnie komponującej się architektury z wysokiej jakości dekoracją artystyczną Paula Trogera i Ludvíka Godeta. Warto tu wspomnieć o Bratysławskim ratuszu,(zobacz też) której wieżę przebudował. Zmarł 28 października 1761 roku w Wiedniu. Po śmierci Wiedeńscy włodarze docenili jego barokowy wkład i w 1862 roku jedną z ulic nazwali Pilgramgasse znajdującej się na Margareten w 5 dzielnicy.
Dzięki mecenatowi i działaniom inwestycyjnym arcybiskupa Esztergom Imrich Eszterházy został zrealizowany kościół i klasztor świętej Elżbiety na północno-wschodnich przedmieściach Bratysławy.(zobacz też) Pilgram przedstawił się tutaj jako syntetyzujący eklektyk genialnie komponującej się architektury z wysokiej jakości dekoracją artystyczną Paula Trogera i Ludvíka Godeta. Warto tu wspomnieć o Bratysławskim ratuszu,(zobacz też) której wieżę przebudował. Zmarł 28 października 1761 roku w Wiedniu. Po śmierci Wiedeńscy włodarze docenili jego barokowy wkład i w 1862 roku jedną z ulic nazwali Pilgramgasse znajdującej się na Margareten w 5 dzielnicy.
W niedługim czasie w 1867 roku nazwano jego imieniem most
pilgram.
Jest ojcem astronoma Antona Pilgrama.
JZ [12]
DO
GALERII ZDJĘĆ
http://www.vertis.pl/albumy/jacekzr/ https://www.vertis.pl/albumy/jacekzr/bratyslawski-niebieski-kosciolek
Podróżnicy
polecają sprawdzoną bazę noclegową
[1] Morawy Czeski:
Morava, Łacinski: Moravia ,Niemiecki: Mähren – to znajdującą we wschodniej
części Republiki Czeskiej - kraina historyczna. Kilka miast Morawskiej części:
Ostrava, Ołomuniec, Zlin, Igława, Prościejów ,Kromieryż, Brzesław, Znojmo
Hranice. Stolicą jest Brno.
[2] Austria -kraj w
środkowej Europie.
[3]Barok styl
architektoniczny, ale i w kulturze europejskiej od końca w XVI wieku do XVIII wieku . Styl ten wyróżnia
dziwność nietypowość, co z Portugalskiego Barroco tłumaczy się jako „perła o nieuregulowanym
kształcie”
[4] perles baroques lub
pérola Barrosa z języka Portugalskiego Barok - co oznacza perły o
nieregularnych kształtach.
[5] Plac Świętego
Piotra w Rzymie –perła architektury baroku.
[6] Trzech Włoskich architektów
przedstawicieli baroku to :architekt Gian Lorenzo Bernini , Francesco Borromini
i Guarino Guarini.
[7] putto – czyli motyw
dekoracyjny małego nagiego chłopca ,często też przedstawiająca uskrzydloną
postać anioła – co odzwierciedla nawiązanie do antycznego bóstwa –Erosa.
[8] Przedstawicielami malarstwa
barowego to Caravaggio, Diego Velázquez, Peter Paul Rubens, Rembrandt van Rijn
, Giovanni Battista Tiepolo , Pietro da Cortona, Pieter Claesz i Andrea Pozzo.
Karel Škréta, Petr Brandl i Václav Vavřinec Reiner pracowali w Czechach.
[9] Muzyka baroku to
Johann Sebastian Bach.
[10] Anton Pilgram
urodzony około 1460 roku w Brnie prawdopodobnie, zmarł 1515 roku w Wiedniu to Austriacki
budowniczy i rzeźbiarz, przedstawiciel późnego gotyku. Jego ważne dzieła to
portal starego Ratusza w Brnie, oraz Kościół świętego Jakuba. Budowniczy i
rzeźbiarz katedry świętego Szczepana w Wiedniu - to ambona i chór.
[11] Franz Anton Pilgran
to urodzony 7 czerwca 1699 Feldkichen in Karnten zmarł 28X 1761 w Wiedniu architekt
Austriacki uczeń Johanna Lukasa von Hildebrandta działający w Monarchii
Habsburgów. Jego dzieła to: Słowacja : Bratysława - Elżbietański klasztor,
kościół św. Trójca, Ratusz Staromiejski. Nitra: Katedra św. Jimrama, Kolumna
Marii Plagi. Galanta: Kaplica Matki Bożej Bolesnej. Jasov - Klasztor
przedmonstratensów.
Austria:
Furth bei Göttweig, klasztor benedyktynów Göttweig, Święty Krzyż, Klasztor
cystersów, Kalwaria. Linz: Elżbietański klasztor, Riegersburg: pałac. Wiedeń: Rottal
Palace. Węgry: Fertőrákos – pałac, Mikrofon - Klasztor Kamaldul , Szentgotthárd
-Klasztor cystersów. Czechy: Znojmo- Klasztor przedmonstratensów Louka.
[12] Jacek Źróbek –
Członek Archikonfraterni Literackiej od 2000 roku, podróżnik, fotograf, -
udział w konkursach World Press photo, reporter pasjonat turystyki górskiej,
miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka
Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz współautor publikacji w gazecie „Co
tydzień”, i innych, książkowych religijnych między innymi o Prymasie Józefie
Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.
Autor
kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę
istnienia.
W
działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska –
współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych
inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości
państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe,
północne, zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.