SZLAKIEM WĘGIER SŁOWACJI I AUSTRII BAROK - FRANC ANTON PILGRAM

SZLAKIEM WĘGIER SŁOWACJI I AUSTRII

BAROK - FRANC ANTON PILGRAM

Podróżując po Europie Południowej w stronę Morawskiej [1] Słowackiej i Austriackiej [2] ziemi możemy odkryć zachowany jeszcze styl architektoniczny – barokowy. [3] Historia architektury barokowej sięga czasów końca XVI wieku do XVIII wieku.

Początkiem przemian stylu barokowego wywodzi się z Włoch i rozpowszechnił się po całej Europie. Zwróćmy uwagę na charakterystyczne cechy baroku to jest dynamika co ma oddawać wyrażenie ruchu, emocji bogactwo kształtów oraz dekoracji i wspaniałość. Zatrzymajmy się na chwilę nad słowem Barok. W języku Portugalskim na początku używano nazwy perles baroques [4] lub pérola Barrosa co oznacza perły o nieregularnych kształtach. Gdy sięgniemy czasów średniowiecza to by nazwano stylem nadętym i niepoprawnym. Dziś gdy przyglądamy się kulturze i stylowi baroku to możemy określić że jest bogactwem smaku tamtej epoki. Prekursorem do stylu barokowego możemy zaliczyć Michała Anioła chociaż cechy zakorzenione jeszcze w sztuce renesansu, to artysta w freskach sądu Ostatecznego zapowiada nowy styl czyli barok. Pod koniec renesansu sztuka  wymyka się nadając formę groteski, zabawy, złudzenia optycznego. Pojawienie się baroku było przezwyciężeniem tego stanu. Po soborze Trydenckim uregulował program myślenia, który w swojej formie zapoczątkował odrodzenie chrześcijaństwa w wielu dziedzinach sztuki, kultury i architektury. Tak też w sztuce baroku cechy zacierają się w różnych sztukach pięknych. Do perełek architektonicznych okresu baroku możemy zaliczyć Plac Świętego Piotra w Rzymie [5] to monumentalne dzieło architektury i miejskiego baroku. Do najważniejszych architektów barokowymi należą trzej Włosi: [6] architekt Gian Lorenzo Bernini, Francesco Borromini i Guarino Guarini. Inni znani architekci tego okresu, którzy zapisali się na karty historii to: Pietro da Cortona, Filippo Juvarra, Johann Bernhard Fischer von Erlach , Johann Lukas von Hildebrandt, Balthasar Neumann, Dientzenhoferów, której dwóch członków, ojciec Kryštof i syn Kilián Ignác,  pracowali głównie w Czechach. Przyjrzyjmy się samej architekturze sakralnej to artyści bazują na emocjach i wewnętrznym napięciu dające poczucie nieba przeniesionego na ziemię co sztukaterii ukazuje się jako bogactwo. Forma budynków i wnętrz wyznacza elipsa lub jest jego przecięciem  co daje wrażenie nieskończoności, a elementami wspólnymi są kopuły, putto [7] – czyli motyw dekoracyjny małego nagiego chłopca ,często też przedstawiająca uskrzydloną postać anioła – co odzwierciedla nawiązanie do antycznego bóstwa –Erosa. Wnętrza są bogato zdobione. Przedstawicielami malarstwa [8] barowego to Caravaggio, Diego Velázquez, Peter Paul Rubens, Rembrandt van Rijn, Giovanni Battista Tiepolo, Pietro da Cortona , Pieter Claesz i Andrea Pozzo. Karel Škréta , Petr Brandl i Václav Vavřinec Reiner pracowali w Czechach. W muzyce [9] to słynnych kompozytor Johann Sebastian Bach. Zatrzymajmy się jeszcze na innej postaci!

Kim był Fran Anton Pilgram ?

Podróżując po ziemi Czeskiej, Słowackiej, Węgierskiej, czy Austriackiej zobaczymy wiele perełek baroku, a przewodniczy wymieniają też nazwisko Pilgram. W samym Wiedniu wymienia się dwóch okresu gotyku to Anton Pilgram [10] żyjący w latach 1460-1515 budowniczy katedry świętego Szczepana. Nasz przedstawiciel stylu barokowego to Franz Anton Pilgram [11] który urodził się 7 czerwca 1699 roku Feldkichen in Kärnten. Swoje młode lata spędził w warsztacie budowlanym wuja Franza Jänggla i współpracował z nim w klasztorze w Göttweig oraz w Heiligenkreuz . W 1727 roku został przyjęty jako mistrz Wiedeński i kamieniarz w cechu, a w 1731 roku został Dolnej Austrii prowincjonalny architekt . Po jego śmierci w 1734 roku wyruszył do Włoch tam poznał twórczość Francesco Borromini, Pietro Cortona i Carlo Rainaldi. Jego udana kariera wkroczyła w czasy zmian pokoleniowych i narodowych. Franc Pilgram to był przedsiębiorcą budowlanym, znawcą swojego fachu. Ta umiejętność którą rozwinął z mieszczańskiego budownictwa uczyniła go na niezależnego architekta i projektanta budynków. Co w tamtych czasach dało mu poczucie spełnienia, oraz podjęcia wielkich wyzwań jako budowniczy kościołów. Tak też sprawdził się w służbie kościelnej arystokracji, opatów i biskupów, którzy zatrudniali go jako architekta, mistrza budowniczego, technika i dekoratora. Jego dzieła to trzydzieści kościołów i klasztorów w monarchii habsburskiej zbudował około trzydziestu kościołów i klasztorów. To kilka cennych perełek autorstwa Pilgrama Franca pracował dla cystersów w Sv. Gotthard w latach 1728 - 1755 i Heiligenkreuz w latach 1729 - 1755, dla Zakonu Premonstratensów w Louce i Jasovie w latach 1750 - 1766, dla kobiet Elżbietańskich w Bratysławie w latach 1739 – 1743. W Wiedniu i Linzu opracował plany i kierował budową Kamaldul klasztoru w Majk w latach 1734 – 1761, a wzorował się na klasztorze Kamaldul w Nitrze. (zobacz też) Franz Anton Pilgram jest autorem kilku reprezentacyjnych budowli, którymi przyniósł na Słowację elementy rzymskiego radykalnego baroku, ukształtowane przez austriackie środowisko artystyczne.

 Dzięki mecenatowi i działaniom inwestycyjnym arcybiskupa Esztergom Imrich Eszterházy został zrealizowany kościół i klasztor świętej Elżbiety na północno-wschodnich przedmieściach Bratysławy.(zobacz też) Pilgram przedstawił się tutaj jako syntetyzujący eklektyk genialnie komponującej się architektury z wysokiej jakości dekoracją artystyczną Paula Trogera i Ludvíka Godeta. Warto tu wspomnieć o Bratysławskim ratuszu,(zobacz też) której wieżę przebudował. Zmarł 28 października 1761 roku w Wiedniu. Po śmierci Wiedeńscy włodarze docenili jego barokowy wkład i w 1862 roku jedną z ulic nazwali Pilgramgasse znajdującej się na Margareten w 5 dzielnicy.

W niedługim czasie w 1867 roku nazwano jego imieniem most pilgram. 

Jest ojcem astronoma Antona Pilgrama.

JZ [12]

DO GALERII ZDJĘĆ

http://www.vertis.pl/albumy/jacekzr/ https://www.vertis.pl/albumy/jacekzr/bratyslawski-niebieski-kosciolek

http://www.vertis.pl/albumy/jacekzr/szlakiem-austriackim-wieden

Podróżnicy polecają sprawdzoną bazę noclegową

https://www.booking.com/s/11_6/jacekz97

---

[1] Morawy Czeski: Morava, Łacinski: Moravia ,Niemiecki: Mähren – to znajdującą we wschodniej części Republiki Czeskiej - kraina historyczna. Kilka miast Morawskiej części: Ostrava, Ołomuniec, Zlin, Igława, Prościejów ,Kromieryż, Brzesław, Znojmo Hranice. Stolicą jest Brno.

[2] Austria -kraj w środkowej Europie.

[3]Barok styl architektoniczny, ale i w kulturze europejskiej od końca  w XVI wieku do XVIII wieku . Styl ten wyróżnia dziwność nietypowość, co z Portugalskiego Barroco tłumaczy się jako „perła o nieuregulowanym kształcie”

[4] perles baroques lub pérola Barrosa z języka Portugalskiego Barok - co oznacza perły o nieregularnych kształtach.

[5] Plac Świętego Piotra w Rzymie –perła architektury baroku.

[6] Trzech Włoskich architektów przedstawicieli baroku to :architekt Gian Lorenzo Bernini , Francesco Borromini i Guarino Guarini.

[7] putto – czyli motyw dekoracyjny małego nagiego chłopca ,często też przedstawiająca uskrzydloną postać anioła – co odzwierciedla nawiązanie do antycznego bóstwa –Erosa.

[8] Przedstawicielami malarstwa barowego to Caravaggio, Diego Velázquez, Peter Paul Rubens, Rembrandt van Rijn , Giovanni Battista Tiepolo , Pietro da Cortona, Pieter Claesz i Andrea Pozzo. Karel Škréta, Petr Brandl i Václav Vavřinec Reiner pracowali w Czechach.

[9] Muzyka baroku to Johann Sebastian Bach.

[10] Anton Pilgram urodzony około 1460 roku w Brnie prawdopodobnie, zmarł 1515 roku w Wiedniu to Austriacki budowniczy i rzeźbiarz, przedstawiciel późnego gotyku. Jego ważne dzieła to portal starego Ratusza w Brnie, oraz Kościół świętego Jakuba. Budowniczy i rzeźbiarz katedry świętego Szczepana w Wiedniu - to ambona i chór.

[11] Franz Anton Pilgran to urodzony 7 czerwca 1699 Feldkichen in Karnten zmarł 28X 1761 w Wiedniu architekt Austriacki uczeń Johanna Lukasa von Hildebrandta działający w Monarchii Habsburgów. Jego dzieła to: Słowacja : Bratysława - Elżbietański klasztor, kościół św. Trójca, Ratusz Staromiejski. Nitra: Katedra św. Jimrama, Kolumna Marii Plagi. Galanta: Kaplica Matki Bożej Bolesnej. Jasov - Klasztor przedmonstratensów.

Austria: Furth bei Göttweig, klasztor benedyktynów Göttweig, Święty Krzyż, Klasztor cystersów, Kalwaria. Linz: Elżbietański klasztor, Riegersburg: pałac. Wiedeń: Rottal Palace. Węgry: Fertőrákos – pałac, Mikrofon - Klasztor Kamaldul , Szentgotthárd -Klasztor cystersów. Czechy: Znojmo- Klasztor przedmonstratensów Louka.

[12] Jacek Źróbek – Członek Archikonfraterni Literackiej od 2000 roku, podróżnik, fotograf, - udział w konkursach World Press photo, reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.

Autor kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę istnienia.

W działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska – współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe, północne, zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.

JARMARKI BOŻONARODZENIOWE

JARMARKI BOŻONARODZENIOWE

Gdzie się wybrać na świąteczne zakupy?

 Popularnością cieszą się jarmarki Bożonarodzeniowe [1]organizowane przed świętami. 

Dla mieszkańców miast Polskich 

- to powoli wpisuje się już w tradycje przed świąteczne.

Historia jarmarków przybyła z zachodu. Kolebką jarmarków świątecznych są Niemcy. Pierwsze pojawiły się w południowych i środkowych Niemczech w średniowieczu. Historia zaczyna się w Dreźnie w 1434 roku późniejszym czasie to Norymbergia i Kolonia.

Najpopularniejszy jest w Wiedniu [2] zaczynający się od połowy listopada, aż do świąt. Najpiękniejsze Wiedeńskie place zamieniają się w bajkowe opowieści świąt Bożonarodzeniowych. Woń zapachów miesza się z wypiekami, prażonymi migdałami i gorącym ponczem.

Plac ratuszowy wita nas kilkumetrową bramą w kształcie łuku świetnego. Wędrując wzdłuż ulicy Ringstrasse poszukaj drzewka dla zakochanych gdzie serduszka odbijają się kolorami światła.

 Idąc dalej na plac Maria –Theresien –Platz znajdziesz tam wyroby rękodzieła, a nastrój zapewnią chóry muzyki gospel i kolędowe. 

Mozartowski duch wchłonie Cię bez reszty w dawne czasy i przygotuje świąt. Wioska świąteczna zamieni się w zabawę sylwestrową. 

Uroki Austriackich miast też kryją tajemnice świąt na ziemi Salzburskiej[3] nad jeziorem Wörthersee mottem organizowanego jarmarku jest „Adwent jak za dawnych lat” – jednym z miasteczek jest San Wolfgang.

W górnej Austrii [4] w adwentowej scenerii w bogatej ofercie tradycyjnych wyrobów odwiedziłbym Linz. Jak ktoś woli Benedyktyńskie klimaty to zatrzymałbym się w dolnej Austrii [5] w miasteczku Melk leżącym nad Dunajem. Uroki Alp to też atrakcja dla narciarzy.

 Więc w kombinacji alpejskiej jeszcze z nartami możesz odwiedzić kilka miast.

Po sąsiedzku możemy dotrzeć do Szwajcarii [6] i stolicy Zurychu [7]

podziwiając piękną architekturę spróbować wyrafinowanych czekoladek. Wędrując ulicą Bahnhofstrasse możesz podziwiać świąteczne perełki.

Gdy w poszukiwaniach znajdziesz może coś na prezent. Wyrusz w inny rejon wracając powoli do Polski, zatrzymaj się w Czechach [8] w stolicy Pradze, gdzie urok zegara astronomicznego Cię zachwyci, a i przed świątecznym czasie na moście Karola posłuchasz nowych brzmień kapel.

Może rysownik stworzy kreację świąteczną.

Poruszając się dalej zatrzymaj się w Ołomuńcu,(tutaj zobaczysz) gdzie stary rynek przywita dużą stajenką z drzewa. Kto wie, może wylosujesz wejściówkę do Zoo.

 Czas nieubłaganie mija chociaż wiele jarmarków zobaczyłeś prezentów nigdy za wiele. Wracając już na Śląsk kilka jarmarków proponuje.

W Dolnym Śląsku jednej z bajecznych jarmarków to w Wrocławiu.[9]

Piękna panorama ratusza i rynku - może zrobić zawrót głowy, ale to tylko iluzja. Dzieci będą zachwycone kiedy kolejką sięgną nieba.

Tam warto się zatrzymać – jarmark jest dość duży więc znajdziesz coś pod choinkę. W połowie drogi na Śląsk zajrzyj do Opola.

 Na zakończenie jeszcze w jedną podróż Cię zabiorę to już do bliskiego mojego miasta na jarmark Nikiszowski

w ponad stuletniej wąskiej zabudowie odkryjesz tajemnicę zbliżających się świąt Bożego Narodzenia. A stara karuzela zakręci w dawne czasy, gdzie woń pierników przypomina że już święta.

JZ[10]

https://swiatznanyinieznany-jack.blogspot.com/2018/12/jarmarki-bozonarodzeniowe.html

Podróżnicy polecają sprawdzoną bazę noclegową

https://www.booking.com/s/11_6/jacekz97

---

[1] Jarmarki Bożonarodzeniowe – Europy pierwszy jarmark był w średniowieczu i dotyczył Drezna 1434 roku w Niemczech

[2] Austria – Najpiękniejszy z jarmarków jest w Wiedniu Na placu Rathausplatz – od 16.11-26.12.2018

Na placu Freyung – od 17.11-23.12.2018, plac Karlsplatz od 18.11-23.12 2018, w ogrodzie pałacu Schloss Belvedere  od 18.11-23.12 2018, na ulicy Spitteberg od 12.11-23.12 2018, na dziedzińcu pałacu Schloss Schonbrunn od 19.11-23.12 2018, na placu Maria- Theresien – Platz 17.11-15.12 2018

[3] Ziemia Salzburska- nad jeziorem Wörthersee - to trzy miasteczka Strobl , St Gilgen i St Wolfgang oraz miasto Mozarta – Salzburg

[4] W górnej Austrii popularny jest jarmark w Linzu

[5] W dolnej Austrii to Melk nad Dunajem ,Klagenfurt nad jeziorem Wörthersee , w Styrii to Graz i trzeba dotrzeć na górę Schlossberg –kolejką. Kolejnym jest miasteczko Schwarzenberg –tu taka ciekawostka dochód przeznaczony jest jako pomoc dla domów dziecka w Afryce

[6] Szwajcaria – stolica to Zurich najciekawsze to Zurichu, Lucernie - na placu Franziskanerplatz. Jarmark bożonarodzeniowy u stóp klasztoru Einsiedeln ,oraz Bazylei

[7] Zurich- jarmark na starówce  Niededorfie wzdłuż ulicy Niedersdorfstrasse, na placu Hirschenplatz oraz na dziedzińcu Rosenhof, na dworcu głównym , świąteczna wioska przy Bellevue - przed budynkiem opery na placu Sechseläutenplatz, oraz Einsiedlen, jest jeszcze kilka innych

[8] Czechy – stolica to Praga. Jarmarki w Czechach największe to w Pradze to na starówce i okolicach , Ołomuńcu to na  dwóch rynkach małym i dużym , Brnie, Znojmie

[9] W Polsce –na Dolnym Śląsku to Wrocław – znajduje się na starym rynku i jedna z największych w rejonie Dolnego Śląska, Małopolska to Kraków, Pomorze –Gdańsk- to zaczyna się od dworu Artura po całą starą starówkę. Śląsk - Najbardziej popularny jest na Nikiszowcu. W Mysłowicach na  rynku ale tylko jest 3 dni.

[10] Jacek Źróbek – pracownik w jednostce samorządowej, członek Archikonfraterni Literackiej od 2000 roku, podróżnik, fotograf, - udział w konkursach World Press photo, reporter, pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.

Autor kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę istnienia. W działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska – współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe, północne , zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.

Rodzinny święty – bł. Franciszek Jägerstätter

Rodzinny święty – bł. Franciszek Jägerstätter
Franciszek urodził się 20 maja 1907 r. w małej wsi St. Radegung w północnej Austrii, w diecezji Linz. Choć był praktykującym katolikiem, jego życie nie zawsze było przykładne. W 1933 r. z nieformalnego związku z Theresią Auer urodziła mu się córka, którą uznał i bardzo kochał. W 1936 r. poślubił Franziskę Schwaniger, z którą miał trzy córki. Oboje byli bardzo pobożni i codziennie uczestniczyli we Mszy św.
Był zagorzałym przeciwnikiem nazizmu i odmawiał współpracy z reżimem. Kiedy w 1943 r. został powołany do wojska, oświadczył, że jako chrześcijanin nie może służyć hitlerowskiej ideologii. Decyzja ta była tym trudniejsza, że podjął ją w osamotnieniu i nie miał oparcia w żadnej opozycyjnej grupie czy organizacji.
6 lipca 1943 r. sąd wojskowy w Berlinie skazał go na śmierć na gilotynie. Wyrok wykonano 9 sierpnia 1943 r. w Berlinie-Brandenburgu. Na kilka godzin przed egzekucją pisał do Franziski: „Najdroższa żono i matko, nie mogłem oszczędzić wam cierpień, które musicie teraz znosić z mojego powodu. Naszemu Zbawicielowi też było ciężko, gdy przez swą mękę i śmierć skazywał swą matkę na tak wielki ból. Ufam Jego nieskończonemu miłosierdziu. (...) Pamiętaj, najdroższa, o obietnicy, którą Jezus złożył tym, którzy świętują dziewięć piątków poświęconych Jego Najświętszemu Sercu. A teraz Jezus przyjdzie do mnie w Komunii świętej i da mi siłę na drogę do wieczności”.
Beatyfikacja Franciszka Jägerstättera odbyła się 26 października 2007 r. w katedrze w Linzu. Uczestniczyła w niej żona błogosławionego, Franziska, i jego cztery córki.
Wspomnienie błogosławionego męża i ojca przypada w kalendarzu liturgicznym 9 sierpnia.