NA SZLAKU ORLICH GNIAZD OGRODZIENIEC

NA SZLAKU ORLICH GNIAZD OGRODZIENIEC

Tradycyjnie już w sezonie letnim nasze drogi prowadzą w różne zakątki, czy to Polski[1] czy Europy, a nawet w odległego świata. Turystyczną podróż zaprowadzi nas do jury Krakowsko -Częstochowskiej [2] na szlak orlich gniazd [3] do Ogrodzieńca[4] i zamku. Dojeżdżając do Zawiercia [5]kierujemy się na pobliski przystanek PKS i tam busem, możemy dotrzeć do Ogrodzieńca i podzamcza - sam zamek znajduje się około 2 kilometrów od Ogrodzieńca. Historia zamku sięga aż Piastów[6] początków XIV wieku , gdy właścicielem był ród rycerski Włodków Sulimczyków [7] nazwanych Ogrodzienieskimi. W dokumentach Jana Długosza [8] możemy odkryć że 1385 roku zamek należał do podczaszego Krakowskiego. Do XVI wieku zamek był skromny i w części drewniany, a naturalny mur stanowiły skały. Ród Włodków w XV wieku rozbudowuje budowlę o basztę 3 kondygnacyjną. 1470 roku zamek zostaje kupiony przez mieszczanina Krakowskiego – Salomonowicza[9], potem przechodzi w władanie Rzeszowskich, Pileckich, aby wrócić znów do Włodków. Drugie życie zamku zaczyna się za czasów Bonerów to właśnie 1523 roku Jan Boner [10] kupuje zamek , a syn Sereryn Boner w latach 1532-47 rozpoczyna całkowitą przebudowę zamku nadając renesansowy styl rezydencji , co przyczyniło się do mówienia o rezydencji że to „Mały Wawel”. Bonerowie -jako bankowcy lubili luksusy i przepych, co można było zobaczyć na ścianach wypełniony był pięknymi arrasami, gobelinami, mahoniowymi i hebanowymi meblami. Kres świetności zamku kończy potop szwedzki doszczętnie rujnując posiadłość w 1655 roku i już nigdy nie odzyska swojej świetności . Współcześnie to po zamku są ruiny, ale że swój urok posiada i jest największą budowlą na skałach w Jurze Krakowsko -Częstochowskiej to często odbywają się turniej rycerskie[11], ale i też przyciąga grupy alpinistyczne do wspinaczki przy pobliskich skałach i doskonała baza turystyczna. Gdy już zaspokoimy ducha rycerskich bitew i zasmakujemy królewskich potraw. To możemy wybrać się na niedaleką górę Birów [12], oraz nawiedzić Sanktuarium Matki Bożej Skałkowej które powstało przy drodze z Ogrodzieńca do Pilicy, niedaleko podzamcza Kult MB Skałkowej rozpoczął się w 1818 roku, kiedy mieszkańcowi Podzamcza ukazał się na skale wizerunek Matki Bożej. W miejscu ukazania się Maryi umieszczono obraz Najświętszej Maryi Dziewicy. Obraz miał znajdować się w kaplicy w Zamku, ale że Maryja upodobała sobie, to miejsce to z procesją przeniesiono obraz w miejsce objawienia. W latach50-tych zbudowano na Skałce niedużą kaplicę ze skalniaków, a w marcu 2000 roku została rozebrana i postawiono większą i piękniejszą obecną kaplicę. Można jeszcze wrócić do samego Ogrodzieńca i nawiedzić najstarszą świątynię pw. „Przemienienia Pańskiego” [13] z 1783 roku z wizerunkiem Matki Bożej zwanej Matką Bożą Śnieżną. Gdy przyjrzymy się możemy zobaczyć ciekawe sentencje. Niedaleko kościoła zobaczymy siedzącego papieża Jana Pawła II. Na turystycznej mapie Ogrodzieniec posiada jeszcze inne ciekawostki. Czas na turystyczną przygodę mija wyruszamy na dalszy szlak orlich gniazd w kierunku Olkusza na zamek rabsztyński

Jacek Źróbek

---

[1] Turystyka po Polsce

[2] Jura Krakowsko-Częstochowska , Skały wapienne

[3] Szlak orlich Gniazd Kraków – Prądnik Korzkiewski-Ojców OPN Rabsztyn -Bydlin -Dolina Wodącej Smoleń-Pilica-Podzamcze-Okiennik Wielki -Morsko-Góra Zborów-Bobolice-Mirów -Ostrężnik-Rezerwat Parkowe -Złoty Potok -Zrębice-Rezerwat Sokole Góry-Olsztyn Kusięta-Rezerwat Zielona Góra-Częstochowa Stary Rynek

[4] Ogrodzieniec- początek istnienia miasta XI wiek, zapiski pierwsze pochodzą z 1346 , Zamek Miasto położone jest na obrzeżach Zagłębia Dąbrowskiego, w środkowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej

[5] Zawiercie – miasto

[6] Piastowie – Kazimierz Wielki

[7] Ród rycerski Włodków Sulimczyków pierwsi właściciele zamku , Podczaszy Krakowski

[8] Jan Długosz – dokumenty, 1385 zapis o zamku w Ogrodzieńcu

[9] Salomonowicz -1470 rok , Rzeszowscy, Pilecki – późniejsi właściciele

[10] Jan Boner , Bankier, Bonerowie niemiecki ród szlachecki przybył do Polski z Wissenburga w II poł. XV wieku , 1523 rok zakup zamku 

[11] Turniej rycerski

[12] Góra Birów

[13] Sanktuarium pw. Przemienienia Pańskiego z 1783 roku wizerunek Matki Bożej Śnieżnej symbolika wiąże się z obrazem Maryi z Dzieciątkiem zwanym Dei Salus Populi Romani, umieszczonym w bazylice Santa Maggiore w Rzymie

Rzeszowska podziemna trasa -piwnice

Podziemna trasa Rzeszowska
Jakie legendy kryje Rzeszowska podziemna trasa pod płytą rynku To ciekawy kompleksu podziemnych piwnic i korytarzy, tworzący jedną z największych atrakcji Rzeszowa to Podziemna Trasa Turystyczna „Rzeszowskie piwnice”. Ta ciekawa budowla tworzy sieć podziemnych korytarzy, budowana latami przez mieszkańców Rzeszowa, -służyła im jako sklepy, magazyny, zakłady produkcyjne, wreszcie – w czasie wojen i kataklizmów – jako schronienie. Pięknie odrestaurowane i wzbogacone o ekspozycję historyczną, piwnice świadczą o zaradności, pomysłowości i przedsiębiorczości dawnych obywateli miasta. Od przewodnika dowiemy się że głębokość: 0,5 – 10 m pod płytą Rynku i kamienicami, która jest podzielona na trzy kondygnacje ,długość to aż 369 m w tym 15 korytarzy, 25 piwnic tworzących komnaty ,czas powstawania piwnic: XIV-XVIII w. Zatrzymajmy się na chwilę wędrują w chłodnych korytarzach odszukując piwnice kamienic na rynku i ich nazwy .Idąc podziemną trasą odkryjemy relikty średniowiecznych murów, ślady pożarów, nadgryzione „zębem czasu” pozostałości żelaznych krat i zawiasów, kilkusetletnie cegły „palcówki”, ukryte przejścia. W piwnicach możemy odszukać ekspozycje historyczno-edukacyjna, między innymi repliki zbroi rycerskich,

broni białej i palnej, wystawa ceramiki użytkowej i obrazująca codzienne dawne życie mieszkańców Rzeszowa. Warto zatrzymać się w korytarzu herbowym to tam umieszczone zostały herby dawnych właścicieli Rzeszowa, herby ziem i województw, na terenie których położone było miasto, herby miasta Rzeszowa. W średniowiecznym Rzeszowie, lokowanym na prawie magdeburskim w 1354 roku przez króla Kazimierza Wielkiego, utrzymywał się handel i rzemiosło. Trakty handlowe i przywileje królewskie korzystnie wpływały na rozwój miasta. Niewątpliwą rolę w tamtym okresie pełniły magazyny handlowe oraz tzw. „sklepów ziemnych” pełniły piwnice, budowane pod kamienicami, placem rynkowym, tworząc nieregularną sieć komór i korytarzy na różnych głębokościach, do dziesięciu metrów. Piwnice drążone były w miękkim gruncie lessowym, następnie wzmacniane drewnem dębowym lub murowane kamieniem bądź cegłą. Podziemne magazyny zapewniały towarom odpowiednio niską temperaturę przechowywania, chroniły przed złodziejami i pożarami. A w czasie– wojen, najazdów tatarskich – piwnice zapewniały mieszkańcom miasta schronienie – korytarze prowadziły do znajdującej się na Rynku studni. Komory to pozostałości średniowiecznego domu mieszkalnego, w którym zachowały się relikty ceglanego sklepienia krzyżowo-żebrowego, kamienny portal, kamienne okno oraz część oryginalnej posadzki. Jest to najstarsza, zachowana część naszego miasta. System wodno –kanalizacyjny w latach sześćdziesiątych XX wieku powodował powolne niszczenie i wypłukiwanie skały lessowej i rynek tracił swoją stabilność przez zapadanie i osadzanie kamienic Wtedy to podjęto decyzję o ratowaniu cennej starówki. Prace zabezpieczeniowe i rewaloryzacyjne przebiegały od lat sześćdziesiątych XX wieku do końca 2007 roku. pod kierunkiem profesora Feliksa Zalewskiego z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Nadzór naukowy prowadzony był przez profesora Zbigniewa Strzeleckiego, również z krakowskiej AGH Zabezpieczone i odrestaurowane piwnice oraz korytarze posłużyły do utworzenia Podziemnej Trasy Turystycznej „Rzeszowskie piwnice”, którą udostępniono zwiedzającym w kwietniu 2001 roku. Trasa, o długości 213 metrów, składała się z 34 piwnic,
Jacek Źróbek