Tak Polska
się zaczęła
Kiedy
w 1966 r. Polska przeżywała Millenium Chrztu, władze komunistyczne
uniemożliwiły przyjazd na rocznicowe uroczystości papieżowi Pawłowi VI
i przedstawicielom episkopatów świata. Tym razem ma być inaczej —
w przygotowania do 1050. rocznicy chrztu Polski, oprócz strony
kościelnej, włączyła się też strona państwowa. Organizatorzy mają nadzieję, że
do Poznania przyjedzie papież Franciszek. Warto przypomnieć, że już
w styczniu ubiegłego roku abp Stanisław Gądecki wystosował list z zaproszeniem
papieża Benedykta XVI na obchody 1050. rocznicy chrztu Polski. „Zwracam się do
Waszej Świątobliwości z pokorną, a jednocześnie bardzo serdeczną
prośbą o łaskawe przyjęcie zaproszenia i przybycie do Poznania
w 2016 roku z okazji 1050. rocznicy przyjęcia przez Polskę chrztu
świętego” — napisał w zaproszeniu skierowanym do papieża metropolita
poznański. Podczas Mszy św. inaugurującej pontyfikat papieża Franciszka
zaproszenie do odbycia pielgrzymki do Polski wystosowali też kardynałowie Kazimierz
Nycz i Stanisław Dziwisz, po nich zrobił to także prezydent Bronisław
Komorowski. Choć nadal nie wiemy, czy papież przyjedzie na jubileusz,
jedno jest pewne, ma to być ważne i znaczące wydarzenie. Ma przypomnieć,
nie tylko katolikom, kiedy i jak narodziło się państwo polskie.
Wspólne obchody
Na pewno
przygotowania do obchodów mają być też szerzej częścią „Programu
duszpasterskiego dla Kościoła katolickiego w Polsce na lata 2013—2017”.
W Polsce powstały już komitety organizacyjne obchodów tej wyjątkowej
rocznicy. Jubileusz chrztu Polski zostanie zaakcentowany podczas
jubileuszowego, X Zjazdu Gnieźnieńskiego, który odbędzie się w Gnieźnie
w 2015 r. Od ubiegłego roku realizowany jest też przez gnieźnieńskie
i wielkopolskie ośrodki naukowe specjalny program „Wielkopolska kolebką
państwa polskiego”, który przypomina o początkach państwa polskiego
i roli, jaką w jego kształtowaniu odegrało Gniezno, ziemia
gnieźnieńska i szerzej wielkopolska. W jego ramach do 2016 r.
organizowane będą wystawy, debaty i konferencje przybliżające tematykę
początków chrześcijaństwa i państwowości na ziemiach polskich. Obchody
rocznicy chrztu Polski będą miały miejsce przede wszystkim w Poznaniu
w czerwcu 2016 r. Archidiecezja poznańska rozpoczęła już przygotowania do
jubileuszu. W specjalnym komunikacie skierowanym do duszpasterzy
i dyrektorów wydziałów duszpasterskich poszczególnych kurii diecezjalnych
przypomina, że „1050. rocznica chrztu Polski jest nie tylko wspomnieniem
wydarzenia historycznego, które miało miejsce w roku 966 i zapoczątkowało
dzieje Kościoła na ziemiach polskich, a także zaistnienie państwowości
Polski, lecz również zobowiązaniem do refleksji nad konsekwencjami tego faktu
dla teraźniejszości i przyszłości”. Realizacja przygotowań do jubileuszu ma
przebiegać w archidiecezji poznańskiej na czterech płaszczyznach, którym
odpowiadają powołane w tym celu cztery komisje tematyczne: duszpasterska,
edukacyjna, historyczno-naukowa i ds. kultury. Oprócz uroczystości
religijnych w archidiecezji poznańskiej przygotowywane są inne
przedsięwzięcia. Jednym z ważniejszych ma być ekspozycja znajdujących się
pod ziemią fragmentów kaplicy księżnej Dobrawy na Ostrowie Tumskim. Była to
pierwsza na ziemiach piastowskich, najmniejsza, ale też wyjątkowa kaplica,
w której Mieszko i Dobrawa na pewno uczestniczyli w liturgii
Mszy św. Odbędzie się też wystawa „Expo Christianitatis”, prezentująca początki
chrześcijaństwa w Polsce, powstanie też pomnik upamiętniający chrzest
Polski. Zostaną również przygotowane specjalne programy szkolne i pomoce
multimedialne przypominające młodym pokoleniom o wydarzeniach sprzed
tysiąca lat. Obchody, oprócz przypomnienia religijno-historycznych okoliczności
przyjęcia chrztu, mają być przede wszystkim okazją do „zdiagnozowania kondycji
polskiego katolicyzmu” i do refleksji nad konsekwencjami tego wydarzenia
dla chrześcijan żyjących w Polsce dziś i w przyszłości. Co wiemy
dziś o wydarzeniach sprzed ponad 1000 lat?
14
kwietnia 966 r.
Przyjęcie
przez księcia Mieszka I chrztu było świadomym wyborem chrześcijaństwa dla
całego państwa, powstałego na przestrzeni lat ze zjednoczenia wielu plemion
dzięki Siemowitowi, Lestkowi, Siemomysłowi i samemu księciu. Powstałe
państwo, między Odrą a Bugiem, było różnorodne wewnętrznie, a jego
mieszkańcy wyznawali różne pogańskie religie. W 963 r. Mieszko opanował
plemię Lubuszan i zagrażał Pomorzu, a tym samym dostał się
w strefę wpływów cesarza niemieckiego. Książę wiedział o jego planach
podporządkowania obszarów leżących na wschodzie Europy i chęci
ustanowienia biskupstwa w Magdeburgu. Aby zapobiec tym dążeniom, Mieszko
musiał przyjąć chrzest. W 965 r. Mieszko poślubił więc czeską księżniczkę
Dobrawę, a tym samym zyskał sojusznika przeciwko groźnemu sąsiadowi znad
Bałtyku, Związkowi Wieleckiemu. Gall Anonim, XII-wieczny kronikarz, twierdzi,
że do przyjęcia chrztu Mieszka namówiła właśnie Dobrawa.
Zapewne
nigdy nie dowiemy się, gdzie dokładnie odbył się chrzest Polski, historycy
podają bowiem jedynie hipotetyczne miejsca. Wskazują na Ratyzbonę, Kolonię,
Czechy, Poznań, Gniezno i Ostrów Lednicki — „świętą wyspę”, jak pisał
o niej Ignacy Józef Kraszewski, gdzie odkryto baptysterium datowane na II
połowę X w. Można jednak podać najbardziej prawdopodobną datę tego wydarzenia:
14 kwietnia 966 r. Zgodnie ze średniowiecznym zwyczajem, ceremonia
odbywała się bowiem w Wielką Sobotę. Przypuszcza się, że razem
z księciem został ochrzczony cały jego dwór. Nie wiadomo, jak wyglądał sam
rytuał chrztu, ale można spróbować rekonstruować go na zasadzie analogii. Na
pewno więc Mieszko i jego dwór nie byli polewani wodą jedynie po głowie,
ale zanurzali się cali w specjalnym basenie chrzcielnym. Dwa lata później
do Polski z Rzymu przybył pierwszy biskup — Jordan, a na jego
siedzibę wybrano Poznań.
