Tułowice szlakiem rodów przemysłowych

SZLAKIEM OPOLSKIM – TUŁOWICE.

Dawno temu na ziemiach Śląskich na obszarze Równiny Niemodlińskiej [1] w pobliżu Niemodlina istniała osada zwana Thylowicz. Gdzie w XV wieku powstała parafia pw. Świętego Rocha.

Źródła pisane podają pierwszą datę miejscowości jako wioski na 1447 rok. Dziś to są Tułowice dawniej nazywane Tillowitz [2] –od niemieckiej nazwy tylo – Thiele W XVIII wieku to dobra szlacheckie związane były z rodem Praschma, [3] a wywodzących się z Moraw. To małe miasteczko Tułowice leży nad rzeką Ścinawą i posiada dość ciekawą historię związaną z przemysłem fajansu. Działalność rozpoczął graf Ludwik Prascha na Bilkau, [4] który odziedziczył dobra Tułowickie w 1822 roku w wyniku podziału spadku po ojcu. Docierając koleją Dolnośląską [5] od strony Opola zatrzymamy się przy stacji Tułowice w bliskości budynków fabryki porcelany. Jakie na nas czekają ciekawostki i zabytki?. Spacerem wyruszmy w kierunku zespołu pałacowego [6] Pałac ten został wzniesiony w 1879 roku przez hrabiego Fryderyka Frankenberg-Ludwigsdorf von Schellendorf. Wykonany jako neorenesansowy, z bogatym wystrojem architektonicznym. Dziś tam w znajduje się internat Technikum Leśnego. 

Zespół pałacowy powstał w XVIII wieku i oprócz pałacu posiada kilka ciekawostek: Czworaki, młyn wodny, stary, murowano-szachulcowy, z 1763 roku; stajnię, park, oraz willę dzierżawcy fabryki porcelany, tzw. Star Willą znajdującą na ulicy Parkowej 7, a pochodząca z 1890 roku.

Od stacji kolejowej jest dość daleko. Dla wielu turystów to Tułowicki pałac jest tylko małym budynkiem szlaku Opolskiego, gdzie perełka architektoniczna znajduje się w Mosznie. Ale dla tej ziemi było wydobywanie glinek ceramicznych i produkcję fajansu. Najpierw rozpoczął w Tułowicach graf Ludwik Praschma, a od 1889 roku produkcją ceramiki zajął się Erhard Schlegelmilch. Wtedy to powstała nowoczesna fabryka porcelany produkująca porcelanę stołową, dekorowaną motywami kwiatowymi i plastycznymi. Spacerując Tułowickimi drogami warto jeszcze przyjrzeć się innym budynkom między innymi kamienicy z Pocztowej 6 powstałej w połowie XIX wieku, oraz budynkowi administracji Fabryki Porcelany na porcelanowej. [7] Idąc dalej możemy odpocząć już przy stawie ,gdzie wędkarze pokażą podwodny świat ryb. Kto wie może i jakieś wspólne danie rybne nad stawem. Zatrzymajmy się jeszcze na pierwotnej ziemi przy Kościele Świętego Rocha gdzie też znajduje się cmentarz.

Kim był Święty Roch?

Święty Roch OFS [8] to urodzony w Montpellier we Francji w1295 rok ale też wymienia się datę ok. 1345-1350. Źródła schyłku życia podają daty 1327 roku Montpellier czy 1377 lub 1378 w Voghera we Włoszech –Święty Roch był tercjarzem franciszkańskim i jest patronem aptekarzy, lekarzy, ogrodników ,rolników, szpitali, więźniów, chroni też przed zarazą, oraz opiekun zwierząt domowych. Dzisiaj w czasie epidemii można pomodlić się tak za wstawiennictwem Świętego Rocha - Patrona od zarazy:[9]

Święty Rochu, Ciebie przed

wiekami nasi przodkowie

obrali w czasach zarazy za

patrona.

 Za Twoim wstawiennictwem zostali

uratowani przed śmiercią, która

pustoszyła miasta i wioski. Z

tym większą ufnością klękamy

aby błagać o Twoją pomoc i

wstawiennictwo u Pana. Nie

liczymy na nasze zasługi ani

na nasze dobre czyny, ale

tylko na nieskończone zasługi

i miłość Jezusa do nas oraz na

Twoją miłość do Boga

wyrażającą się w

bezgranicznej miłości i służbie bliźnim,

która tak bardzo podobała się Panu.

Ty jeszcze będąc tu na

ziemi otrzymałeś od Boga dar uzdrawiania ludzi i

zapewnienie, że kto w chorobie i trudnościach będzie

wzywał Twego wstawiennictwa zgodnie z wolą Bożą,

 może być uzdrowiony.

Ośmieleni tą obietnicą prosimy Cię pełni

ufności i wiary,

abyś uprosił nam u Pana łaskę zachowania

nas i świata całego od epidemii

i skutków koronawirusa.

Ty wiesz nasz święty Patronie,

jak bardzo Jezus nasz

Odkupiciel pragnie udzielać nam swoich łask,

bo sam będą

tu na ziemi wielokrotnie ich doświadczałeś.

Prosimy Cię

wyproś nam u Pana tę łaskę

której tak bardzo pragniemy i

tak bardzo potrzebujemy,

 a my kolejnym pokoleniom

będziemy przekazywać wiarę w Twoje

wstawiennictwo za nami.

Amen.

Sam kościół [10] był pierwotnie pod wezwaniem świętej Katarzyny i zapisany był w dokumentach Świętopietrza w 1447 roku i był drewniany. Dzisiejszy kościół parafialny powstał w latach 1829 - 1840 w stylu bazylikowym. Wygląd kościoła z opisu w kronice hrabiego: "Ołtarz trzy skrzydłowy, Najświętsza Maryja z Dzieciątkiem Jezus w niebiańskiej chwale - na głównym ołtarzu, święta Jadwiga i święty Roch, który jest patronem kościoła - jako ołtarze boczne. Ołtarz rzeźbiony w stylu romańskim i ambona dębowa, prezbiterium zostało zaślepione, drewniany sufit nowy z pomalowanymi konsolami, wejście główne wyłożone marmurkowanymi płytkami.."

Wyruszmy dalej na szlak Opolski do Korfantowa.

JZ [11]

 

DO GALERII ZDJĘĆ

http://www.vertis.pl/albumy/jacekzr/

Podróżnicy polecają sprawdzoną bazę noclegową

https://www.booking.com/s/11_6/jacekz97

---

[1] Równina Niemodlińska – geograficznie znajduje się południowej Polsce przy południowej części Niziny Śląskiej.

[2] Tillowitz – dawna miejscowości Tułowice znajdującej 6,5 kilometra od Niemodlina.

[3] Praschma ród szlachecki wywodzący się Moraw. Od 1779 do końca II wojny światowej miasto należało do hrabiów von Praschma.

[4] Ludwik Prascha na Bilkau z niemieckiego Ludwig Graf Praschma Freiherr von Bilkau– młodszy syn Jana Nepomucena II i Marianny Karoliny von Zierotin-Lilgenau, urodzony 29 lipca 1790 roku w Niemodlinie. Odziedziczył w 1822 roku w wyniku podziału spadku po ojcu, państwo stanowe Tułowice -Herrschaft Tillowitz. Zmarł w Wiedniu w 1830 roku.

[5] Linia kolei Dolnośląskiej –u Opole –Nysa.

[6] Zespół pałacowy pochodzi z XVIII wieku pałac, wybudowany w 1879 roku przez hrabiego Fryderyka Frankenberg-Ludwigsdorf von Schellendorf. Neorenesansowy, z bogatym wystrojem architektonicznym.

[7] Fabryka Porcelany „RS Tillowitz” – i budynek administracji pochodzi XIX wieku znajduje się na ulicy Porcelanowej 2 e

[8] Święty Roch - urodzony w Montpellier we Francji, zmarł przed rokiem 1420;to Tercjarz  Franciszkański. W Ikonografii przedstawiany jest jako pielgrzym, żebrak w łachmanach z psem liżącym mu rany. Tak też atrybutami są anioł ,pies trzymający w pysku chleb i torba pielgrzyma. Patron święty Roch jest patronem aptekarzy ,lekarzy ,ogrodników ,rolników ,szpitali brukarzy więźniów oraz jako patron chroniący od zarazy. Papież Pius IV ufundował szpital oddając w ręce bractwa świętego Rocha w 1560 roku Papież  Pius IX ogłosił świętego Rocha patronem Montpeller .A w 1585 papież Grzegorz XIII wpisał imię w Martyrologium Rzymskich-czyli w poczet Świętych. Tu warto dodać że postać świętego Rocha możemy zobaczyć w filmach Jasminum czy Historia kina w Popielawach – Jana Jakuba Kolskiego.

[9] Modlitwa Świętego Rocha –patrona od zarazy - Źródło. https://www.wszystkichswietych.org/

[10] Kościół parafialny pw. Świętego Rocha w Tułowicach pierwotnie miał wezwanie Świętej Katarzyny i był kościołem drewnianym z źródeł pisanych Świętopieprza powstał w 1447 roku. Obecny murowany pochodzi z lat 1829 - 1840 i jest w stylu bazylikowym.

[11] Jacek Źróbek – Członek Archikonfraterni Literackiej od 2000 roku, podróżnik, fotograf, - udział w konkursach World Press photo, reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.

Autor kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę istnienia.

W działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska – współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe, północne, zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.

Dawno w Niemodlinie

SZLAKIEM OPOLSKIM – NIEMODLIN

Dawno temu na ziemiach Śląskich na obszarze Równiny Niemodlińskiej [1] w pobliżu Borów Niemodlińskich istniała osada targowa. Gdzie w X wieku dotarł Święty Wojciech [2] do Niemodlina [3] tam się zatrzymał i zaczął budować kościół.

Ale historia miasta Niemodlina udokumentowana zaczyna być w 1224 roku, [4] a prawa miejskie dopiero uzyskała 1283 roku nadane przez księcia Opolskiego Kazimierza I [5] dokument ten był w zlatynizowanej formie „Nemodlina villa” co znaczyło wieś Niemodlin lub Niemodlica. Tak też dnia 28 maja 1260 roku w łacińskim dokumencie Władysława Opolskiego wydanym w Raciborzu zobaczymy też wieś Niemodlin. W XVIII wieku to dobra szlacheckie związane były z Zieronita i Praschma, [6] a wywodzących się z Moraw. To małe miasteczko Niemodlin leży nad rzeką Ścinawą i posiada dość ciekawą historię związaną z książętami Niemodlińskimi. Jak już wspomniałem była to osada targowa z mostem na Ścinawie, która zaczęła się rozwijać obrębie owalnego placu gdzie przebiega ulica. Docierając autobusem [7] od strony Opola zatrzymamy się przy sklepie Netto. Spacerem wyruszmy w kierunku zamku [8] gdzie czeka nas wiele ciekawych przygód z przyrodą, oraz parkowymi mieszkańcami – Danielami [9] ta mała rodzinka jeleniowatych samców i samic umila turystom spotkanie, ale i historią rodu Piastów sięgającą początków XIII wieku. Po poznaniu zamku idźmy już na bliski rynek [10] od strony wschodniej zobaczymy kamienicę numer 1 jest to dawny ratusz, który jest najstarszym budynkiem na rynku, a powstał w połowie XVIII wieku. Wędrując dalej zobaczymy kamienicę numer 5 w której mieści się poczta od stu lat . Na frontonie zauważymy datę 1884 i Sokół – herb miasta. Dalsza kamienica to znajdująca się restauracja Piast, kiedyś nazywana „Czerwonym Jeleniem” ,gdy przypatrzymy się do góry naszej uwadze na pewno zwróci czerwony jeleń z rozłożystymi porożami, który spogląda na przechodniów. Każda zabudowa rynku kryje jakieś tajemnice. W samym centrum rynku zobaczymy kamienną figurę Świętego Floriana, [11] która została osadzona w 1717 roku. Dzisiejsza pochodzi z 1906 roku. Jak wiemy patron święty Florian ma chronić od ognia ,ale też i ma swoją miejscową legendę. [12]

Tak też ubogi chłop modlił się do figury świętego Floriana, prosząc o wstawiennictwo. W pewnym momencie potrącił figurę, gdy upadła jego oczom ukazał się skarb zawierający srebrne talary. Chłop uznał to za dar świętego i wziął sobie kilka, i kupił krowę. Cokół figury okazał się skrytką rabusiów. Próbowali oni odzyskać swoje talary, gdy zobaczyli ubóstwo chłopa pozostawili go w spokoju.

Powoli dochodzimy już do kościoła parafialnego [13] dość ciekawego gdy popatrzymy od strony zachodniej to zauważymy potężną wieżę ozdobioną blendami czyli ślepymi oknami mające symbolizować że w domu Ojca mieszkań jest wiele. Kościół parafialny jest pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i pochodzi z czasów średniowiecza, kiedy to powstało księstwo Niemodlińskie rządów Bolka Pierworodnego. W pobliżu murów kościelnych na placu odkryjemy dawną latarnię miejską. [14] Urok dodaje kunsztownie wykonany żeliwny odlew z bogatymi zdobieniami w kształcie liścia akantu, powyżej mieści się szklany klosz. Po bokach dwa skrzydlate smoki przytwierdzone ogonami. Konstrukcja osadzona na cokole granitowym w kształcie ośmiokąta. Tam też zobaczymy napis „V.V.E.1909”. Spacerując dalej wracamy w stronę zamku i murów obronnych i bramy Opolskiej. [15] Kiedyś na bramie zdobiła płaskorzeźba z wizerunkiem świętej Urszuli. Co też mieszkańcy opowiadają o świętej Urszuli: [16]

„Święta Urszula z zastępem dziewic ukazała się za murach obronnych w czasie, kiedy armia mongolska podchodziła pod miasto. I tak najeźdźcy wystraszyli się i zaniechali dalszego ataku.”

Po krótkim spacerze czas już odpocząć w parku [17] obok stawu zamkowego tzw. Młyńskim, gdzie przylega brzeg Ścinawy. Przychodząc przez mostek na rzece dotrzemy do restauracji „Na wyspie” zerkając na Niemodliński zamek i delektując smakołykami tamtejszej kuchni. Czas już wyruszyć do pobliskich Tułowic [18] znanej z fabryki porcelany.

JZ [19]

DO GALERII ZDJĘĆ

http://www.vertis.pl/albumy/jacekzr/szlakiem-opolskim-niemodlin

Podróżnicy polecają sprawdzoną bazę noclegową

https://www.booking.com/s/11_6/jacekz97

---

[1] Równina Niemodlińska – geograficznie znajduje się południowej Polsce przy południowej części Niziny Śląskiej.

[2] Święty Wojciech – Pierwszy męczennik Polski.

[3] Niemodlin – z Niemieckiego: Falkenberg O.S., Falkenberg Oberschlesien, to miasto znajdujące się w Województwie Opolskim, w powiecie Opolskim. Położone na Górnym Śląsku. Pierwotnie znajdowała się tam osada targowa w X wieku i była na szlaku prowadzącym do Pragi i Brna.

[4] 1224 roku pierwsza wzmianka o Niemodlinie.

[5] Książę Kazimierz I Opolski w 1283 roku wspomina w dokumencie o wsi Niemodlin i nadaje prawa miejskie.

[6] Praschma ród szlachecki wywodzący się Moraw. Od 1779 do końca II wojny światowej miasto należało do hrabiów von Praschma.

[7] Linia PKS –u Opolskiego do Niemodlina.

[8] Zamek w Niemodlinie Z niemieckiego: Schloss Falkenberg to późnorenesansowa budowla z elementami barokowymi oraz gotyckimi reliktami, rezydencja książąt Opolskich, Niemodlińskich i Strzeleckich.

[9] Daniele -grupka zwierząt jeleniowatych dwóch samców i samice, które zamieszkują park zamkowy.

[10] Rynek – architektura zabytkowa.

[11] Kamienny posąg Świętego Floriana – znajduje się na rynku pochodzi z 1909 roku, a pierwszy był postawiony w 1717 roku.  

[12] Legendy o świętym Florianie.

[13] Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, w stylu gotyckim, z połowy XIII – XIV wieku, z przekształceniami barokowymi, zbudowany na początku XIII wieku - prezbiterium, rozbudowany w wieku XV o nawę i wieżę. Część wyposażenia wewnątrz kościoła -ambona, ołtarze i rzeźby z XVII i XVIII wieku. Renesansowy dzwon z 1522 roku. Ogrójec znajduje się w południowej ścianie prezbiterium kościoła z rzeźbami pochodzącymi z XVIII wieku

[14] Zabytkowa kuta latarnia miejska z 1909 roku.

[15] Mury obronne i brama Opolska.

[16] Legenda o świętej Urszuli.

[17] Park miejski.

[18] Tułowice –miasto leży w Województwie Opolskim , w 1847 roku miasto to wymienił Śląski pisarz Józef Lompa

[19] Jacek Źróbek – Członek Archikonfraterni Literackiej od 2000 roku, podróżnik, fotograf, - udział w konkursach World Press photo, reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.

Autor kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę istnienia.

W działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska – współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe, północne, zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.